با گذشت سال‌ها از پیدایش بیت کوین و عجیب بودن این ارز دیجیتال در زمان‌های آغازین پیدایش آن، بیت کوین ارزش زیادی پیدا کرد و در طول زمان بر ارزش آن افزوده شد.

طرفداران بیت کوین هر روز بیشتر شدند و به خریدوفروش این ارز دیجیتال پرداختند. در ادامه ارزهای دیجیتال دیگری پیرو بیت کوین به وجود آمدند و صدها اتفاق دیگر نظیر «قراردادهای هوشمند» (Smart Contract) و «اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز» (dApps) نیز رخ داد،‌ اما چه موضوعی بیت کوین را ارزشمند می‌کند؟‌ با ما همراه باشید تا به این سوال پاسخ دهیم.

چرا بیت کوین ارزشمند است؟

ارز دیجیتال «بیت کوین» (Bitcoin) ابزاری کارآمد برای انتقال پول از طریق اینترنت است. این ارز دیجیتال، دارای یک شبکه‌ غیرمتمرکز با مجموعه‌ای از قوانین شفاف است و جایگزین مناسبی برای پول‌های فیات که توسط بانک مرکزی کنترل می‌شود، به شمار می‌رود.

ما در این مقاله به بررسی قیمت‌های ارز دیجیتال در زمانی که در کل جهان به تصویب نهایی رسیده و توسعه یافتند می‌پردازیم. بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال به عنوان گزینه‌های مناسب جایگزینی پول فیات معرفی شده‌اند؛ اما چه عاملی ارزهای دیجیتال را ارزشمند می‌کند؟

• ارزها ارزشمندند زیرا برای ذخیره‌ ارزش یا به عنوان واحدی برای مبادله مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• ارزهای موفق دارای شش ویژگی اساسی هستند؛ کمیابی، تقسیم‌پذیری‌، سودمندی‌، قابلیت حمل‌، دوام و تقلبی‌ نبودن.
• ارزدیجیتال بیت کوین ارزشمند است زیرا ۶ ویژگی بالا را دارد. بااین‌حال هنوز در تمامی بازارها به عنوان یک روش پرداخت به کار نمی‌رود.
• سودمندی و قابلیت انتقال بیت کوین به دلیل مشکلات موجود در فضای ذخیره‌سازی و مبادله‌ آن به چالش کشیده می‌شود.
• با‌این‌حال‌، اگر بیت کوین ۱۵ درصد از بازار جهانی ارز را تصاحب کند (با فرض استخراج تمام ۲۱ میلیون بیت کوین). قیمت هر بیت کوین تقریبا ۵۱۴ هزار دلار خواهد بود.

 

چرا ارزها دارای ارزش هستند؟

ارزها زمانی دارای ارزش هستند که به ذخیره‌ ارزش بپردازند یا به عبارت دیگر‌، زمانی ارزش واقعی خود را به رخ می‌کشند که در طول زمان ارزش ذاتی خود را حفظ کرده‌ باشند. در بسیاری از جوامع در طول تاریخ‌، کالاها یا فلزات گران‌بها به عنوان روش پرداخت مورد استفاده قرار می‌گرفتند زیرا ارزش آن‌ها نسبتا پایدار بود.

به دلیل دست‌وپاگیر بودن شکل ارزهای اولیه که به شکل مبادله‌ کالا به کالا بودند، انسان‌ها به فکر اختراع پول افتادند و شکل‌های مختلف ارز را پدید آوردند. هنوز هم دلیل قابل استفاده بودن بسیاری از نمونه‌های ارزهای ضرب‌شده این بود که به ذخیره‌ ارزش پرداخته‌اند، (قیمت آهن‌هایی که در ضرب سکه به کار برده شده بودند در طول زمان ثابت می‌ماند).

امروزه، ارزهای ضرب‌شده اغلب به‌صورت پول کاغذی درآمده‌اند که ارزش ذاتی آن‌ها با سکه‌های ساخته‌شده از فلزات گران‌بها برابر نیست. برابر نبودن ارزش سکه با اسکناس در این است که آن‌ها با مقداری مشخص از کالاها قابل تعویض هستند.

با این وجود‌، کشورها استاندارد طلا را برای جلوگیری از نگرانی در مورد ذخایر طلای فدرال از میان برداشتند، اکنون بسیاری از ارزهای جهانی به عنوان ارز فیات طبقه‌بندی می‌شوند. ارز فیات توسط یک دولت صادر می‌شود و هیچ کالایی آن را پشتیبانی نمی‌کند‌، پشتوانه‌ این ارز به دلیل کمیابی آن و پذیرش توسط دولت و مردم است.

امروزه بیشتر ارزهای معتبر جهانی فیات هستند. بسیاری از دولت‌ها و جوامع دریافتند که ارز فیات با دوام‌ترین نوع ارز در میان ارزهای متفاوت موجود است.

 

مقایسه ویژگی‌های بیت کوین و ارزهای فیات

همان‌طور که قبلا نیز اشاره کردیم، ارز موفق دارای ۶ ویژگی کمیابی، تقسیم‌پذیری‌، سودمندی‌، قابلیت حمل‌، دوام و تقلبی‌نبودن است. در ادامه تک به تک این ویژگی‌ها را در ارزهای فیات و بیت کوین مقایسه خواهیم کرد تا علت ارزشمندی بیت کوین مشخص شود.

 

کمیاب بودن

• کمیاب بودن ارزهای فیات: نکته‌ مهم در حفظ ارزش ارز‌، تهیه‌ آن است. ارزش پولی که بیش از حد زیاد باشد می‌تواند باعث جهش قیمت کالاها و در نتیجه سقوط اقتصادی شود. ارزش پول بسیار اندک نیز می‌تواند مشکلات اقتصادی ایجاد کند. پول‌گرایی مفهومی کلان در اقتصاد است که هدف آن پرداختن به نقش عرضه‌ پول در سلامت و رشد (یا فقدان آن) در اقتصاد است.

در مورد ارزهای فیات‌، بیشتر دولت‌ها در سراسر جهان به چاپ پول به عنوان وسیله‌ای برای کنترل کمیابی ادامه می‌دهند. بسیاری از دولت‌ها با مقدار تورم از پیش‌تعیین‌شده‌ای کار می‌کنند که ارزش پول فیات را پایین می‌آورد. به عنوان مثال‌، در ایالات متحده این نرخ در حدود ۲ درصد بوده است.

• کمیاب بودن بیت کوین: هنگامی که بیت کوین در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد‌، توسعه‌دهنده‌ها در پروتکل و وایت پیپر آن ذکر کردند که عرضه‌ توکن بیت کوین محدودیت ۲۱ میلیونی دارد. بنابراین، برخلاف دولت‌ها و بانک‌های مرکزی که این قدرت را دارند که به‌صورت نامحدود به چاپ پول بپردازند (و درنتیجه باعث کاهش ارزش پول شوند) تنها ۲۱ میلیون بیت کوین در جهان وجود خواهد داشت. این محدودیت در نهایت باعث کمیابی بیت کوین و ارزشمندتر شدن آن با گذشت زمان می‌شود.

این محدودیت همچنین باعث می‌شود تا از بیت کوین‌ به عنوان ابزاری برای ذخیره‌ ارزش در طول زمان استفاده شود. علاقه‌ سرمایه‌گذاران به خرید بیت کوین و نسبت دادن القابی مانند طلای دیجیتال به آن، صحت این موضوع را نشان می‌دهد.

اگر برای‌تان سوال پیش آمده که چگونه بیت کوین به وجود می‌آید و در اختیار خریداران قرار می‌گیرد، باید به فرایند استخراج اشاره کنیم. استخراج‌کنندگان بیت کوین با فعالیت در شبکه، تأیید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌ها، به عنوان پاداش بیت کوین دریافت می‌کنند. در اولین بلاک‌ها، پاداش شبکه ۵۰ بیت کوین برای استخراج کنندگان بود و با گذشت ۲۱۰ هزار بلاک این پاداش نصف شد و به ۲۵ عدد رسید. این فرایند که از آن به عنوان «هاوینگ» (Halving) یا نصف شدن پاداش استخراج یاد می‌شود، در دوره‌های حدودا ۴ ساله اتفاق می‌افتد و پاداش بلاک‌ها طی آن هر بار نصف می‌شود.

درواقع تمامی این‌ها به این معنی است که به دلیل محدودیت در عرضه‌ تعداد بیت کوین و موضوع کمیاب بودن که یکی از اساس‌ترین نکات در این حوزه است، این ارز دیجیتال همواره ارزشمند باقی خواهد ماند.

 

تقسیم ‌پذیری

• تقسیم‌پذیری ارزهای فیات: ارزهای موفق به واحدهای افزایشی کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. برای اینکه یک سیستم واحد پول بتواند به عنوان واسطه‌ مبادله در بین انواع کالاها و ارزها عمل کند‌، باید دارای انعطاف‌پذیری مرتبط با این تقسیم‌پذیری باشد. واحد پول باید به اندازه کافی قابل تقسیم باشد تا ارزش هر کالا یا خدمات موجود در کل اقتصاد را با دقت منعکس کند.
• تقسیم‌پذیری بیت کوین: خوشبختانه، بیت کوین تا ۸ واحد اعشاری قابل تقسیم است. کوچک‌ترین واحد، برابر با ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ بیت کوین است که به‌خاطر نام سازنده‌ آن، ساتوشی نامگذاری شده است. همین موضوع مسبب شده است تا کوادریلیون‌ها (واحد شمارشی بعد از تریلیون) ساتوشی در سراسر اقتصاد جهانی توزیع شود.

تقسیم‌پذیری بیت کوین بسیار بیشتر از دلار آمریکا و سایر ارزهای فیات است. در حالی که دلار آمریکا را می‌توان به سنت (یا ۱ از ۱۰۰) تقسیم کرد، ساتوشی به ۱ از ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ تقسیم می‌شود (که یک به صدمیلیونم است). به همین دلیل اگر قیمت بیت کوین به شکلی عجیب نیز بالا رود، دارندگان مقدار کم بیت کوین هنوز هم می‌توانند به معامله‌ ارز دیجیتال بیت کوین بپردازند. تقسیم‌پذیری عالی بیت کوین یکی دیگر از ویژگی‌های این ارز دیجیتال محبوب است.

 

سودمندی

• سودمندی ارزهای فیات: یک ارز باید یک ابزار سودمند باشد تا بتواند در جوامع مؤثر واقع شود. افراد باید بتوانند به‌طور قابل اعتماد، واحدهای ارزی را برای کالاها و خدمات معامله کنند. همین موضوع یک دلیل اساسی برای توسعه‌ ارزها است؛ به‌طوری‌که افراد در بازار می‌توانند از خرید و فروش مستقیم کالاها جلوگیری کنند. یکی از ویژگی‌های سودمندی آن است که ارزها به‌راحتی از یک مکان به مکان دیگر منتقل شوند. فلزات گران‌بها و کالاهای سنگین به‌راحتی این شرط را برآورده نمی‌کنند.
• سودمندی بیت کوین: یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت فروش بیت کوین استفاده از فناوری بلاک چین است. بلاک چین یک سیستم دفتر توزیع‌شده است که غیرمتمرکز بوده و نیاز به واسطه و اعتماد را در معامله‌ها از میان برمی‌دارد. درواقع، هیچ یک از طرف‌های شرکت‌کننده در بازار بیت کوین، برای کارکرد صحیح سیستم نیازی به اعتماد به یکدیگر ندارند. حذف واسطه‌ها و انعطاف‌پذیری بلاک چین می‌تواند بهترین گزینه‌ برای افراد باشد که نیاز به چنین بستر عالی و انعطلف‌پذیری داشتند.

 

قابلیت حمل

• قابلیت حمل در ارزهای فیات: ارزها باید به‌راحتی بین افراد در یک اقتصاد منتقل شده تا مفید واقع شوند. ارزهای فیات‌، می‌توانند به‌راحتی در بین کشورهای مختلف و در عرصه‌ بین‌المللی جابه‌جا شوند و همین موضوع توانسته تعداد زیادی از مشکلات انسان‌ها را حل نماید.
• قابلیت حمل در بیت کوین: به لطف مبادلات ارزهای دیجیتال و فیزیکی نبودن آن‌ها، حمل ارزهای دیجیتال و بیت کوین بسیار راحت است. کافی است که به کیف پول دیجیتال خود دسترسی داشته باشید تا بتوانید به‌راحتی در هر زمان و مکانی به انتقال آن‌ها بپردازید. همچنین کارمزد انتقال بیت کوین نسبت به پول‌های فیات به‌شدت پایین است که این گزینه نیز به محبوبیت آن می‌افزاید. سرعت انتقال بیت کوین نیز نسبت به ارزهای فیات فوق‌العاده است زیرا پول را در کمتر از ۱۰ دقیقه جابه‌جا می‌کند. با تمامی این وجود، بیت کوین به یک ارز فوق‌العاده در خصوص قابلیت حمل ارزها تبدیل شده است.

 

دوام

• دوام ارزهای فیات: اثرگذاری‌ یک ارز لازمه‌ دوام منطقی آن است. با این حساب، سکه یا اسکناس‌هایی که از موادی ساخته شده‌اند که به‌‌راحتی آسیب می‌بینند و در گذر زمان از بین می‌روند، کارکرد درستی ندارند.
• دوام بیت کوین: دوام مسئله اصلی ارزهای فیات در شکل فیزیکی آن‌هاست. یک اسکناس دلار اگرچه محکم است‌، اما خطراتی از قبیل پاره شدن، سوختن، خیس شدن یا به‌شکل غیرقابل استفاده‌ای تبدیل شدن را در پی دارد. تمامی این خطرات فیزیکی هستند اما قابل ذکر است که ارزهای دیجیتال فیزیکی نیستند که هرکدام از این مشکلات را داشته باشند.

به همین دلیل‌، بیت کوین فوق‌العاده ارزشمند است. اما این مسئله به این معنا نیست که بیت کوین گم نمی‌شود،‌ مثلا اگر بیت کوین خود را اشتباها به یک آدرس دیگر ارسال کنید، پس گرفتن آن تقریبا غیرممکن خواهد بود. حتی این امکان وجود دارد که کیف پول دیجیتال سخت‌افزاری خود را نیز گم کنید و در نتیجه بیت کوین‌هایتان از بین برود.

 

تقلبی ‌نبودن

• تقلبی نبودن ارزهای فیات: همان‌طور که ارزها باید بادوام باشند‌، باید دارای ویژگی باشند که نتوان از آن‌ها کپی گرفت یا آن‌ها را جعل کرد. در غیر این صورت‌، افراد متخلف می‌توانند به جعل پول‌ها پرداخته و به‌راحتی از آن‌ها چاپ کنند که همین امر می‌تواند تأثیر منفی روی آن ارز گذاشته و در طول زمان این ارز از میان برداشته شود.
• تقلبی نبودن بیت کوین: به لطف سیستم دفتر کل پیچیده و غیر متمرکز بلاک چین‌، جعل بیت کوین به طرز باورنکردنی دشوار است. به همین دلیل،‌ می‌توان گفت بیت کوین غیرقابل جعل است. همان‌طور که اشاره شد تعداد کل واحدها محدود به ۲۱ میلیون است و از طرفی هم کسی نمی‌تواند تراکنش ساختگی در شبکه ایجاد کند و بیت کوینی خارج از قوانین موجود وارد شبکه کند یا بیت کوین‌های افراد دیگر را با این کار بدزدد.

اساس غیرقابل جعل بودن بیت کوین به‌خاطر تکنیک‌های رمزنگاری است که در آن استفاده شده است. در صورتی که بیت کوین فایل دیجیتالی بود که تنها با کپی کردن آن می‌توانستید هر تعدادی که می‌خواهید واحد جدید بسازید، این سیستم قابل جعل بود؛ اما استفاده از ترفندهایی مانند کلید خصوصی و کلید عمومی، چیزی به نام بیت کوین‌ تقلبی وجود نداشته باشد.

 

چالش‌های بیت کوین

به‌طورکلی‌، بیت کوین در مقایسه با ارزهای فیات در رده‌های خوبی قرار می‌گیرد. بنابراین بهتر است ببینیم چالش‌های پیش روی بیت کوین به عنوان ارز چیست.

یکی از بزرگ‌ترین معضلات بیت کوین ذخیره‌ ارزش است. سودمندی بیت کوین به عنوان ذخیره‌ ارزش، به ارزش آن به عنوان یک وسیله‌ مبادله، مرتبط است. فرض بر این است که برای استفاده از چیزی به عنوان یک ذخیره‌ ارزش، آن چیز باید مقداری ارزش ذاتی داشته باشد و اگر بیت کوین به‌عنوان یک وسیله‌ مبادله به موفقیت نرسد‌، هیچ کاربرد عملی و در نتیجه ذاتی‌ای نخواهد داشت.

مانند ارزهای فیات‌، بیت کوین توسط هیچ کالای فیزیکی یا فلز گران‌بهایی پشتیبانی نمی‌شود. در طول تاریخ، ارزش فعلی بیت کوین عمدتا توسط علاقه‌مندی طرفداران آن بوده است. در صورت تقاضای زیاد از طرف مردم و توجه رسانه‌ها به بیت کوین، ارزش این ارز به‌شدت افزایش پیدا می‌کند و می‌توان گفت که ویژگی‌‎های یک حباب را به نمایش می‌گذارد.

سودمندی و قابلیت انتقال بیت کوین به دلیل مشکلات موجود در فضای ذخیره‌سازی و مبادله‌ ارز دیجیتال به چالش کشیده می‌شود. در سال‌های اخیر مبادلات ارزی دیجیتال با هک‌، سرقت و کلاهبرداری روبه‌رو شده است.

دولت‌های مختلف به بیت کوین به‌طرز چشمگیری متفاوت نگاه می‌کنند و بعضی از این دولت‌ها آن را به رسمیت نمی‌شناسند و به آن اعتماد ندارند. پیامدهای پذیرش بیت کوین به عنوان یک ارز جهانی قابل توجه است.

 

بیت کوین در مقابل ارزهای فیات

در بحبوحه‌ رکود اقتصاد جهانی، به نظر می‌رسد که رشد بیت‌ کوین در مقایسه با ارزهای فیات که برای ادامه حیات دست‌و‌پا می‌زنند، سرعت و شتاب بیشتری دارد. اما رقابت بیت کوین و ارزهای فیات تنها محدود به عوامل ذکرشده نخواهد بود.

استفاده از اصطلاح پول نامشروع برای بیت کوین ورد زبان بسیاری از طرفداران حوزه‌ ارزهای دیجیتال  است. عرضه‌ محدود ۲۱ میلیون واحدی و شبکه‌ای که قدرت محاسباتی آن بیش از ۱۲۰ اگزاهش بر ثانیه است، باعث شده که طرفداران این حوزه در مورد تبدیل شدن بیت کوین به یک ابرقدرت مالی جهانی به توافق نظر برسند.

در حال حاضر، با گذشت حدود یک دهه از پیدایش بیت کوین، این ارز یازدهمین پایه پولی جهانی است. در اوایل ماه نوامبر، بیت کوین برای اولین بار در تاریخ، از روبل روسیه پیشی گرفت.

در‌حالی‌که وضعیت بیت کوین و ارزهای فیات تحت فشار اقتصادی ناشی از ویروس کرونا در ابتدا وخیم‌تر شده بود، بیت کوین در سال ۲۰۲۰ به سیر صعودی خود ادامه داد. حتی با حساب نوسانات قیمت ناپایدار و کاهش قابل توجه بیت کوین در ماه مارس (پنجشنبه سیاه)، این ارزش دیجیتال نسبت به سال گذشته، در حدود ۱۲۰ درصد افزایش قیمت داشته است.

با اجرای برنامه‌های بهبود اقتصادی که احتمالا شامل بسته‌های محرک مالی و تزریق‌های نقدینگی زیادی است، انتظار می‌رود که ارزش پول فیات با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شود. اگر  رشد بیت کوین مطابق پیش‌بینی بسیاری از تحلیل‌گران بازار باشد، قابلیت این را دارد که بالاتر از گزارش پایه پولی جهانی حرکت کند.

کل سابقه تاریخ ارز ذخیره جهانی با این واقعیت که پایه‌های پولی بالا و پایین می‌شوند همخوانی دارد. در شش دوره پولی از سال ۱۴۵۰، هیچ ارزی نتوانسته است که تسلط جهانی خود را بیش از ۱۱۰ سال حفظ کند. اکنون که ۹۵ سال از عمر دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره‌ای می‌گذرد، برخی امیدوارند که این نشانه زودهنگام تغییر اوضاع باشد.

 

سخن پایانی

دو ویژگی اصلی بیت کوین یعنی غیرمتمرکز بودن و در امان ماندن از چاپ واحدهای پولی بیشتر، دستاورد مهمی در برابر پول‌های امروزی به حساب می‌آید که مسیر را برای شکل جدیدی از نظام اقتصادی در آینده باز می‌کند.

بیت کوین را می‌توانید به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید، به‌وسیله‌ آن انتقالات ارزی خود را انجام دهید و حتی از فروشگاه‌های آنلاین سفارش دهید. کارکردهای مختلف و استفاده‌های متفاوت و ویژگی‌های خاص بیت کوین می‌تواند این ارز دیجیتال را همیشه با ارزش نگه‌ دارد.