آراگون چیست؟ معرفی پلتفرم Aragon و توکن ANT
انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و دوست دارند که با همکاری یکدیگر کار و فعالیت کنند. وجود هزاران شرکت و سازمان مختلف در دنیا نشان‌دهنده همین مسئله است. قطعا سازمان‌دهی افراد و منابع برای اینکه کارهای گروهی و فعالیت‌های تیمی انجام شود، آسان نیست. برای همین است که فناوری‌هایی تازه‌ای مانند آراگون پا به میدان گذاشته‌اند تا فعالیت‌های این‌چنینی و شبکه‌سازی در دنیا ساده شود.
آراگون چیست؟ چه می‌کند و چه نقشی در دنیای بلاک چین و رمزارزها دارد؟ آراگون از بلاک چین استفاده می‌کند تا شرکت‌ها و سازمان‌ها با کارایی بیشتر و اثربخش‌تر فعالیت کنند.
به‌عبارت دقیق‌تر به کمک این فناوری، شرکت‌ها و سازمان‌های رنگارنگ به شکل دیجیتال برپا می‌شوند و می‌توانند با هم قراردادهای هوشمند امضا کنند و در تعامل باشند. تمام اطلاعات دو طرف هم به شکلی امن در بلاک چین ثبت می‌شود و هریک از دو طرفِ معامله، می‌توانند هروقت که دلشان خواست به اطلاعات دسترسی داشته باشند.
در واقع، آراگون شبکه‌ای ایجاد می‌کند که ضمن امکان برپایی سازمان‌های غیرمتمرکز خودگردان، آن‌ها را با سیستم قراردادی غیرمتمرکز به‌هم وصل می‌کند و طرف‌های مختلف یک معاهده و قرارداد را به‌هم پیوند می‌دهد. این شبکه توکن مخصوص به خود را هم دارد که به آن به‌طور اختصاری انت (ANT) می‌گویند و مخفف عبارت Aragon Network Token است. در ادامه از آراگون بیشتر خواهید خواند پس با ما همراه باشید.
آراگون چیست؟
«آراگون» (Aragon) «اپلیکیشن غیرمتمرکز» (Decentralized app) روی بلاک چین اتریوم است که به افراد اجازه می‌دهد سازمان‌هایی غیرمتمرکز را خلق و مدیریت کنند. این پروژه «متن‌باز» (open-source) است و بنیاد آراگون آن را در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی کرده است و این بنیاد با شیوه‌ای جالب و کارآمد فعالیت می‌کند.
سازمان‌های سنتی معمولا بودجه‌ای برای عملیات اجرایی و مدیریتی کنار می‌گذارند، اما تعاملات و ارتباطاتی که با سازمان‌های دیگر برقرار می‌کنند به آن‌ها هزینه‌های مختلفی تحمیل می‌کند و مخارج‌شان را بالا می‌برد. ارتباطات میان سازمان‌های مختلف به‌وسیله آراگون، اصطکاک و هدررفت انرژی و هزینه سازمان‌های سنتی را نخواهد داشت.
ارتباطات هر شرکت و سازمانی با ذی‌نفعان مختلف در هر پروژه‌ای زیاد است. مثلا شرکا، سرمایه‌گذاران، کارمندان و… در تعامل و ارتباطات مختلف با سازمان هستند. حالا باوجود پلتفرمی مانند آراگون، برقراری ارتباط و تعامل با هریک از بخش‌های سازمان به‌سادگی و بدون اصطکاک معمول پیش خواهد رفت.
در بستر آراگون از «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) استفاده می‌شود. این قراردادها، معاهده‌هایی مانند هر قرارداد دیگر هستند. تفاوت اصلی آن با نمونه‌های سنتی در این است که می‌توانند امور قرارداد را به‌صورت خودکار و خودگردان پیش ببرند. اگر پای مبالغی برای تبادل در یک قرارداد به میان باشد هم، مبلغ در بستر آراگون می‌ماند و در صورتی که بندهای مالی قرارداد محقق شد و رضایت میان افراد به‌وجود آمد، وصول مطالبات مالی مقدور می‌شود.
«اوراکل»ها (Oracle) هم در آراگون نقش و حضور دارند. قراردادهایی که در بستر بلاک چین منعقد می‌شوند، نیاز دارند که داده‌هایی از دنیای واقعی را به خود راه بدهند یا ممکن است، نیاز باشد که داده‌هایی از دنیای بلاک چین به بیرون منتقل شود. در این صورت، آراگون از اوراکل استفاده می‌کند. اوراکل‌ها ابزارهای واسطه‌ای برای تبادل اطلاعات میان دنیای بلاک چین و بیرون از آن هستند.
در شبکه آراگون، خبری از نظارت متمرکز نیست. یعنی هیچ هسته مرکزی و قدرت اصلی برای بررسی روابط میان افراد و سازمان‌ها وجود ندارد. کاربران خودشان به همه‌چیز سروسامان می‌دهند و برنامه‌ها و خواسته‌های‌شان را به شبکه می‌سپارند تا همه‌چیز اتوماتیک و در صورت طی‌شدن مراحل لازم به اجرا دربیاید.
موانع ورود به بلاک چین
بسیاری از شرکت‌ها تمایل دارند که از بلاک چین استفاده کنند و از امکانات و روش‌هایش برای تعامل با ذی‌نفعان، پرداخت‌ها و مدیریت امور مختلف بهره ببرند، اما موانع و سختی‌هایی برای سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف برای ورود به بلاک‌چین وجود دارد. یکی از مهم‌ترین موانع ورود در این عرصه هم کمبود مهارت‌هاست.
بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها فاقد نیروهایی متخصص برای گرداندن و مدیریت کردن بلاک چین و فناوری‌های مرتبط با آن هستند. این شرکت‌ها دقیقا نمی‌دانند که توسعه قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را چطور و از کجا شروع کنند.
مشکلات دیگری هم وجود دارد که دلهره‌هایی را برای ورود به بلاک‌چین به شرکت‌ها تحمیل می‌کند. ایده وجود بستر و شبکه‌ای غیرقابل‌تغییر و دستکاری، هوشمندانه و مناسب به نظر می‌رسد، اما زمانی که اشتباهات صورت می‌گیرد، سریعا قابل‌تغییر و اصلاح نیستند و این مسئله اوضاع را کمی به هم می‌ریزد. در زمینه توسعه قراردادهای هوشمند همیشه احتمال وجود اشتباهاتی در کدنویسی‌های شبکه هست.
در چنین وضعیتی، نرم‌افزارها نیاز دارند که به‌سرعت به‌روزرسانی شوند. باید مکانیزمی وجود داشته باشد که به واسطه آن، امکان رفع نواقص و مشکلات به‌سرعت مهیا شود. آراگون در حال کارکردن روی این بخش‌های شبکه خود است. با هر قرارداد هوشمندی که در بستر آراگون انجام می‌شود، امکان رمزگشایی شاخه‌های مختلفی از هر قرارداد به‌وجود می‌آید.
آراگون چطور کار می‌کند؟
اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر از کارکرد آراگون باخبر شویم، باید روند کار و فعالیت آن را دقیق‌تر توضیح بدهیم. ساختار این پروژه چیست؟ آراگون سازمانی خودگردان و غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد، با قراردادهای هوشمندِ از قبل برنامه‌ریزی‌شده سازمان‌های غیرمتمرکزی را طراحی کنند. این فناوری به همه اجازه می‌دهد که با تمپلیت‌ها (Template) و الگوهای از قبل طراحی‌شده، فضا و سازمان خودگردان و غیرمتمرکز خود را بسازند.
استخوان‌بندی اصلی پروتکل آراگون چیزی است که به آن «آراگون کورت» (Aragon Court) گفته می‌شود. این کورت نوعی حوزه قضایی است که برای مدیریت شبکه آراگون استفاده می‌شود و می‌تواند اختلافات میان افراد و سازمان‌های غیرمتمرکز خودگردان را حل کند.
مدیریت اوضاع در آراگون با استناد و تکیه بر همین پروتکل پیش می‌رود و ردپای تصمیم‌گیری‌های انسانی به میان نمی‌آید. قواعد و اصول روشنی در آراگون در نظر گرفته شده است. مثلا حق و آزادی انتخاب، رد و مقابله با خشونت، تمرکززدایی از قدرت، تجربه کاربری خوشایند از جمله این موارد است.
هزاران شبکه و بستر غیرمتمرکز مختلف در قالب سازمان‌های خودگردان می‌توانند اقدام به فعالیت در بستر آراگون کنند. از آنجایی که آراگون فضا و بستری غیرمتمرکز است، هر تغییری در آن باید به رأی گذاشته شود و نتیجه را کاربران حاضر در شبکه تعیین کنند. هر تصمیمی برای پذیرش در آراگون باید ۵۱ درصد از آرای کاربران را به خود اختصاص بدهد. چنین عملکردی برای سازمان‌ها و کاربران مختلف بسیار عالی خواهد بود. کاربرد آراگون در کاهش هزینه‌ها و شفاف کردن اموری که در هر سازمان و شرکت انجام می‌شود، بسیار زیاد است.
با تکیه بر رأی عموم کاربران است که یک تغییر در این شبکه ایجاد می‌شود و قراردادهای غیرمتمرکز پیش می‌روند و طرف‌های مختلف آن‌ها به نتایجی عادلانه دست پیدا می‌کنند. توکن بومی این شبکه هم ANT نام دارد و در رأی‌گیری‌ها و پرداخت هزینه‌های مختلف فعالیت‌های جاری در شبکه آراگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، هر رأی که از سوی کاربران داده می‌شود، معادل یک ANT است. در ادامه بیشتر درباره این توکن بومی شبکه‌ی آراگون برایتان می‌گوییم.
ویژگیهای آراگون چیست؟
آراگون ویژگیهای متنوعی دارد؛ بخش‌هایی در آن طراحی شده است تا امکان مدیریت هویت کاربران و دسترسی و مالکیت برای آن‌ها فراهم باشد. بخش‌هایی هم برای رأی‌دهی و پیش‌برد فعالیت‌های مالی طراحی شده است. امور مالی و سرمایه‌گذاری در آراگون با توکن‌های موجود در بستر آن مدیریت می‌شود.
از آنجا که این شبکه برای راه‌اندازی سازمان‌های غیرمتمرکز پا به میدان گذاشته است، در آن امکاناتی برای مدیریت کارکنان و منابع انسانی در هر سازمان هم وجود دارد. برای مثال، جبران زحمات کارکنان یا همان مقوله پرداخت دستمزدها به کارمندان از طریق این شبکه شدنی است.
کاربرد آراگون در اصل به فعالیت‌های مختلف بخش‌های گوناگون سازمان مانند حساب‌داری، مدیریت و بررسی هویت افراد و… معطوف می‌شود. بیشتر اقدامات مدیریتی لازم برای پیش‌برد فعالیت‌های هر سازمان در آراگون هم در نظر گرفته شده است. آراگون کاربران را ملزم به حضور در شبکه براساس اسم و رسم واقعی‌شان نمی‌کند. این یعنی همه کاربران این شانس و فرصت را دارند که اطلاعات هویتی خود را محرمانه نگه دارند.
این هم از ویژگی‌هایی است که دست کاربران برای فعالیت در بستر این شبکه را باز می‌گذارد. از نقطه‌نظر ایمنی هم قواعد و اصول جالبی در آراگون وجود دارد که مانع از کلاه‌برداری و امور خلاف می‌شود. مانند هر بستر غیرمتمرکز دیگری، امکان ایجاد تغییر در بستر آراگون فقط در صورت اتفاق‌نظر کاربران حاضر در شبکه مقدور است. پس این پلتفرم هم امکانات وسیعی دارد و هم قابل‌اعتماد است.
اختیارات قضایی دیجیتال چیست؟
هدف از راه‌اندازی آراگون این است که حوزه قضایی دیجیتالی راه‌اندازی کند که از وضوح و شفافیت خوبی برخوردار است. همان‌طور که کشورهای مختلف نهادهای قضایی دارند تا به شکایت‌های شهروندان خود در امور مختلف رسیدگی کنند، آراگون هم در نظر دارد که با راه‌اندازی فضایی قضایی، نخستین دادگاه دیجیتالی را راه بیندازد. این دادگاه و اختیارات قضایی آن مشابه با قواعد کشورها نیست، اما می‌تواند پایگاه امن و پیوندی محکم میان سازمان‌های حاضر در آراگون به‌وجود بیاورد.
توسعه بلاک چین و بسترهای غیرمتمرکز در دنیا در ابعاد مختلفی در حال وقوع است. باوجود وارد شدن امکانات مختلف در شبکه‌هایی مانند آراگون، روند رشد ارزهای دیجیتال و شبکه‌های غیرمتمرکز هم، شدت بیشتری می‌گیرند و می‌توان به آینده‌شان امید بیشتری داشت. چه بخواهیم و چه نخواهیم، فناوری‌های کاربردی مبتنی بر بلاک چین و فناوری‌های مشابه آن در حال رشدی جالب‌توجه هستند. پس باید آن‌ها را پذیرفت و درباره‌شان بیشتر یاد گرفت.
نقشه راه آراگون چیست؟
آراگون نسخه‌های مختلفی از خود را روانه بازار می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد که سازمان‌های خود را در بستر اتریوم غیرمتمرکز بسازند. تیم راه‌اندازی این فناوری می‌خواستند که رؤیای راه‌اندازی سازمان‌های غیرمتمرکز را به واقعیت تبدیل کنند. از زمان تأسیس و راه‌اندازی آراگون تاکنون حدود ۱۵هزار سازمان مختلف از این پلتفرم استفاده کرده‌اند. گام‌های بعدی پروژه، توسعه همه‌جانبه بستری غیرمتمرکز است. تیم توسعه آراگون دوست دارد که با تعامل با کاربران مختلف، امکان بهره‌مندی از ایده‌های ناب مختلف را هم فراهم کند.
یکی از اصلی‌ترین و عمده‌ترین دلایلی که می‌تواند فناوری‌های غیرمتمرکز و تازه‌نفس را در میان اجتماعات مختلف معتبر کند، کاربردی بودن آن‌هاست و رسیدن به کاربردی مناسب و مطلوب از راه نظرسنجی و تعامل با کاربران حقیقی ممکن می‌شود. هرچقدر کسب‌وکارهای بیشتری پا به آراگون بگذارند و برای مدیریت سازمان‌ها، تعاملات خود و البته برای حل و فصل مشکلات قضایی‌شان از آراگون بهره ببرند، توسعه و رونق این شبکه هم بیشتر خواهد شد.
تیم توسعه دهنده آرگون را می‌شناسید؟
آراگون پروژه‌ای غیرانتفاعی و متن‌باز است. افراد زیادی در این پروژه دخیل هستند. به شکل فنی، مدیرعامل و هسته‌ای مرکزی برای مدیریت این بستر و پلتفرم وجود ندارد. کسی که این پروژه را برای نخستین‌بار با رؤیای رواج سازمان‌های غیرمتمرکز راه‌اندازی کرد و پیش بُرد، «لوئیس کوئینده» (Luis Cuende) بود.
لوئیس جوانی است که موفقیت‌های زیادی در عرصه توسعه فناوری‌های مختلف داشته و دستاوردها و جوایز زیادی را از آن خود کرده است. راه‌اندازی استارتاپ‌های مختلف در پرونده کاری او دیده می‌شود. البته کوئینده در مسیر توسعه آراگون تنها نبوده و هم‌بنیان‌گذار این شبکه، جوان دیگری به نام «خورخه ایزکیوردو» (Jorge Izquierdo) است. این دو از طریق شبکه اجتماعی توئیتر با هم آشنا شده‌اند.
پروژه آراگون در ماه نوامبر سال ۲۰۱۶ و در روزهای بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ایالت متحده آمریکا کلید خورد. یکی از انگیزه‌های موسسان این پروژه، تزریق شفاف‌سازی و صحت بیشتر در فرایندهایی مانند رأی‌گیری‌های مختلف بود. نسخه اصلی آراگون در ماه فوریه سال ۲۰۱۷ به بازار معرفی شد.
خالق معروف اتریوم یعنی ویتالیک بوترین در یکی از کنفرانس‌های بین‌المللی گفته بود که شرکت‌های غیرمتمرکز بدون وجود دادگاه‌های غیرمتمرکزی که مانع از حملات ۵۱درصدی می‌شوند، امکان فعالیت در مسیری امن و درست را نخواهند داشت. این جملات و ایده‌ها برای خالقان آراگون بسیار الهام‌بخش بود و باعث شد که متوجه شوند برای توسعه پروژه خودشان به چیزی بیش از سازمان‌های خودگردانِ غیرمتمرکز نیاز دارند. هوشمندی خالقان جوان آراگون در کنار حرف‌های الهام‌بخش بوترین باعث رقم‌خوردن یکی از بهترین پروژه‌ها در حوزه بلاک چین و شبکه‌های غیرمتمرکز در دنیا شده است.
ویژگیهای قابل شخصی‌سازی آراگون چیست؟
یکی از جالب‌ترین ابعاد و ویژگیهای آراگون در این است که هر سازمان می‌تواند مشخصات مخصوص به خودش را در آن به کار گیرد. یعنی هر سازمانی می‌تواند امکانات و ویژگیهای آراگون را برای خود شخصی‌سازی کند. با توجه به اینکه کدهای آن هم متن‌باز هستند، تیم توسعه سازمان‌ها می‌توانند بنا به نیازهای درون‌سازمانی خود تغییراتی در آن‌ها ایجاد کنند.
سازمان‌ها هم می‌توانند دست به اصلاح بخش‌های مختلف آراگون متناسب با نیازهای خود بزنند و هم بخش‌های تازه‌ای به آراگون اضافه کنند. این‌ها از مزایای آراگون است؛ یعنی کاربران با فضایی روبه‌رو هستند که آزادی عمل بسیاری برای پیش‌برد اهداف‌شان در اختیار دارند. چه چیزی از این بهتر؟
آراگون وان چیست؟
پروژه «آراگون وان» (Aragon One) چیست؟ در روزهای نخست توسعه آراگون، پروژه با اتکا بر بنیاد غیرانتفاعی آراگون پیش می‌رفت تا مسیر رشد برایش هموار شود و به نتیجه برسد. آراگون وان نخستین گام در غیرمتمرکز کردن پروژه بود که جایگزین بنیاد آراگون شد. در آراگون وان مدیرعامل قبلی بنیاد و سرپرست آراگون لوئیس کوئینده هم حضور دارند اما در آینده، پلتفرم به‌طور کلی به حالت غیرمتمرکز درمی‌آید و نظارت کامل بر آن، فقط و فقط از طریق کاربران شبکه پیگیری می‌شود.
دارندگان توکن بومی آراگون یعنی ANT می‌توانند حق رأی داشته باشند و درباره موضوعات مختلفی که به این پروژه ارتباط دارد، نظر بدهند. هر توکن معادل یک رأی است. پس در حال حاضر، پروژه آراگون وان نوعی پشتیبان برای توسعه و کنترل آراگون است اما به‌زودی شاهد این خواهیم بود که غیرمتمرکزبودن در تمام بخش‌ها و ابعاد کار دیده شود و نظر کاربران حاضر در پلتفرم آراگون تنها تعیین‌کننده و تصمیم‌گیرنده برای پیش‌برد امور باشد.
ارز دیجیتال آراگون چیست؟
همان‌طور که قبل‌تر هم گفته شد، آراگون توکنی به نام ANT دارد. ارز ANT راهی برای مدیریت پلتفرم است و کاربران با در اختیارداشتن آن می‌توانند در اجماع عمومی و رأی‌دادن مشارکت کنند. مبلغی که از این ارز دیجیتال در اختیارتان قرار دارد، میزان قدرت‌تان در رأی‌دهی را هم مشخص می‌کند. پس ارز دیجیتال آراگون ANT است و برای نخستین‌بار در ماه مه ۲۰۱۷ روانه بازار شد.
ارزش این کریپتوکارنسی به‌اندازه رمزارزهای دیگر معروف در بازار ارزهای دیجیتال رشد نداشته است. اما در حال حاضر از نقطه‌نظر ارزش بازار در میان ۲۰۰ رمز ارز معروف دنیا قرار دارد. توکن‌های آراگون به عنوان وثیقه برای توافق‌ها و قراردادهای هوشمند در این پلتفرم هم استفاده می‌شوند. با رشد و رونق گرفتن پلتفرم، احتمال اینکه ارزش این کریپتوکارنسی هم رو به افزایش بگذارد و مانند رمزارزهای معروف دیگر، رشد قیمتی صعودی با سرعتی قابل‌ملاحظه داشته باشد، بالا خواهد رفت.
چگونه توکن ANT بخریم؟
همان‌طور که گفته شد، قیمت توکن ANT به اندازه ارزهای دیجیتال دیگر صعود و تغییرات نداشته است اما با توسعه هرچه بیشتر آراگون، جایگاه این ارز دیجیتال هم از نقطه‌نظر قیمت تغییر خواهد کرد. دست‌کم ۱۲ صرافی معتبر و معروف وجود دارند که با مراجعه به آن‌ها، می‌توان توکن ANT را خریداری کرد. مثلا صرافی‌های «بیترکس» (Bittrex)، «لایو‌کوین» (Livecoin)، «آپ‌بیت» (Upbit) و… از جمله این صرافی‌های مطرح هستند.
برای ذخیره‌سازی و نگهداری توکن‌های بومی آراگون می‌توانید از کیف پول‌های دیجیتال مختلف استفاده کنید. فرقی نمی‌کند که قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت با مبالغ زیاد دارید یا می‌خواهید که سریع و زود، توکن‌ها را استفاده کنید و در تراکنش‌های مختلف به کار بگیرید، در هر حال باید کیف پول دیجیتالی داشته باشید که این توکن‌ها را برایتان نگهداری کند. در بخش بعدی از کیف پول‌های دیجیتالی توکن ANT می‌گوییم.
بهترین کیف پول‌های توکن ANT چیست؟
برای ذخیره و نگهداری از ارزهای دیجیتال نیاز به کیف پول الکترونیکی دارید. برای تهیه کیف پول توکن ANT هم گزینه‌های مختلفی پیش روی شماست. یا می‌توانید به سراغ کیف پول‌هایی بروید که به شبکه جهانی اینترنت وصل هستند و از طریق سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف در اختیارتان قرار می‌گیرند یا از کیف پول‌هایی استفاده کنید که حالت فیزیکی و سخت‌افزاری دارند.
کیف پول‌های نرم‌افزاری و مواردی که با اینترنت سروکار دارند، معمولا امنیت کمتری نسبت به کیف‌های سخت‌افزاری دارند. برای همین باید دقت کافی به خرج بدهید و اگر قرار است که سرمایه‌گذاری‌های کلانی در حوزه رمزارزها انجام بدهید، کیف پولی بگیرید که ایمنی بالاتری دارد. اما اگر می‌خواهید معاملاتی سریع و پرتعداد انجام بدهید، کیف پول دیجیتال هم برایتان مناسب خواهد بود. به‌شرطی که بعد از انجام معاملات، مبالغ رمزارزی خود را به کیف‌هایی امن و سخت‌افزاری منتقل کنید. برای تهیه کیف پول ارز دیجیتال آراگون هم این نکات را در نظر داشته باشید.
انواع مختلفی از کیف‌ها برای ذخیره ANT در اختیارتان هستند. علاوه بر موارد نرم‌افزاری و کیف پول‌های سخت‌افزاری، کیف پول الکترونیکی کاغذی هم وجود دارد. یعنی کیف‌هایی که کدهای لازم برای تراکنش‌های رمزارزی را از طریق تولید اعداد و عبارات و ارائه در نسخه قابل‌پرینت کاغذی به شما تحویل می‌دهند.
کیف پول‌هایی نظیر «مای‌اترولت» (MyEtherWallet)، «ترزور» (Trezor)، «لجر نانو اس» (Ledger Nano S) و… در اختیارتان هستند تا توکن‌های خود را ذخیره و نگهداری کنید.
سخن پایانی
سادگی ساخت و مدیریت سازمان‌های دیجیتالی در بستر بلاک چین قدم بزرگی در راستای کاربردی کردن آن است. آراگون در این مسیر نقش مهمی دارد. با راه‌اندازی سازمان‌های دیجیتالی و توسعه ارتباط میان شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف در این پلتفرم، روز به روز نقش فناوری‌های غیرمتمرکز پررنگ‌تر خواهد شد.
