حباب بیت کوین چیست؟ همه آنچه که باید درباره حباب قیمت بدانید

ارز دیجیتال بیت کوین در سال گذشته‌ میلادی توانست رشد چشمگیری را تجربه کند. در سال ۲۰۲۰، علاقه‌ بسیاری از سرمایه‌گذاران و نهادهای سرمایه‌گذاری جهت خرید بیت کوین باعث شد تا قیمت این رمز ارز از ۷،۲۰۰ دلار به بیش از ۲۹ هزار دلار برسد.

ارز دیجیتال بیت کوین در روزهای آغازین سال ۲۰۲۱ روند صعودی خود را ادامه داد و توانست رکوردهای جدیدی را ثبت کند. ولی این پادشاه ارزهای دیجیتال نوسانات بسیاری را در طول تاریخ خود تجربه کرده است و بیشتر کارشناسان و تحلیل‌گران بازار ارزهای دیجیتال پیش‌بینی می‌کنند که بالاخره شاهد اصلاح قیمت این رمز ارز خواهیم بود.

در حقیقت در ۱۰ سال قبل، ارز دیجیتال بیت کوین چهار اصلاح قیمتی عظیم را تجربه کرده است که از نمونه‌ آن می‌توانیم به بازار نزولی سال ۲۰۱۸ اشاره کنیم. همچنین در سال‌های ۲۰۱۱، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ میلادی، بیت کوین سقوط‌هایی را بین ۸۰ تا ۹۴ درصد تجربه کرده است و بسیاری را به این فکر فروبرده که بیت کوین حباب است. ازاین‌رو، در این مطلب علاوه بر پرداختن به این موضوع که آیا اساسا بیت کوین حباب دارد یا نه، به تاریخچه‌ سقوط‌ها و حباب‌های این ارز دیجیتال نیز اشاره خواهیم کرد.

آیا ارز دیجیتال بیت کوین دارای حباب است؟

بیشتر کاربرانی که قصد ورود به بازار ارزهای دیجیتال و سرمایه‌گذاری بر روی رمز ارزها و خصوصا بیت کوین را دارند، به‌ احتمال‌ زیاد با شنیدن این عبارت که بیت کوین دارای حباب است و در آینده‌ای نزدیک این حباب خواهد ترکید، دچار شک و تردید در مورد این ارز دیجیتال می‌شوند. اما در ادامه قصد داریم بررسی کنیم که داستان حباب بیت کوین به چه شکل است.

به‌صورت کلی مفهوم حباب بیت کوین برای نخستین بار بعد از رشد ۸۴۰۰ درصدی این ارز دیجیتال در سال ۲۰۱۳ مطرح گردید. درواقع بعد از چنین رشد عظیمی، برای نزدیک به چهار سال قیمت این ارز دیجیتال با نوسانات زیادی روبه‌رو نشد و به‌نوعی در رکود قیمتی سر می‌کرد، ولی همزمان با رشد مجدد قیمت بیت کوین در انتهای سال ۲۰۱۷، نظریه حباب داشتن بیت کوین بار دیگر مطرح گردید.

جهت درک بهتر اینکه بیت کوین حباب دارد یا نه، اول باید مفهوم حباب و علل ایجاد آن را درک کنیم. به‌صورت کلی حباب قیمتی در یک دارایی وقتی به وجود می‌آید که ارزش آن دارایی با اختلاف فاحشی به نسبت ارزش ذاتی آن دارایی در بازار معامله گردد.

مثلا قیمت سهام یک شرکت، به علت افزایش میزان تقاضا و اعتماد بدون پشتوانه‌ مردم به نسبت ارزش ذاتی این سهام در ابتدای قرن بیست میلادی دچار حباب قیمتی شد. پس‌ازاین، چنین افزایش قیمتی برای ماه‌ها ادامه یافت و نهایتا بازار با ارزش ذاتی این سهام مواجه گردید و شاهد ریزش قابل‌توجه قیمت آن سهام بودیم.

از طرفی حباب‌های مالی عظیم‌تری در بازارهای سنتی همچون بازار سهام و اوراق بهادار ایجاد شده‌اند و حباب‌ها وقتی تشخیص داده می‌شوند که بترکند. ازاین‌رو تعدادی از کارشناسان ادعا دارند که بیت کوین حباب دارد و علت اصلی این نظر خود را افزایش پی‌درپی تقاضا برای خرید این ارز دیجیتال می‌دانند.

در حقیقت این کارشناسان بر این ادعا هستند که با فروکش کردن تب خرید بیت کوین به علت رشد غیرمنطقی آن، حجم عرضه به‌طور ناگهانی بالا خواهد رفت و نتیجتا با افت قیمت بیت کوین روبه‌رو خواهیم شد و به‌اصطلاح حباب قیمتی بیت کوین خواهد ترکید. درواقع این کارشناسان جهت تایید نظریه‌ خود، حباب‌های تاریخی بزرگ تاریخ همچون حباب دات-کام را مثال می‌آورند.

ولی واقعیتی که وجود دارد این است که بیت کوین ماهیتی کاملا متفاوت به نسبت دیگر دارایی‌های موجود در جهان دارد و با هیچ دارایی دیگری قابل قیاس نیست. در حقیقت در تمام بازارهای مالی سرتاسر جهان، قیمت‌ها طبق عرضه و تقاضا تعیین می‌گردند و این موضوع در بیت کوین هم صدق می‌کند، اما با این تفاوت که قیمت نهایی فرایند استخراج بیت کوین هم برای محاسبه‌ قیمت این ارز دیجیتال در نظر گرفته خواهد شد.

از طرفی فاکتور دیگری نیز دخیل است و آن این است که کاربرانی که در بازار ارزهای دیجیتال به اصطلاح ترید می‌کنند نیز نقشی اساسی در تعیین قیمت این ارز دیجیتال دارند. این یعنی تریدرها طبق تحلیل‌های خود تشخیص می‌دهند که در سطحی مشخص قیمت بیت کوین افزایش پیدا کرده است و نتیجتا افزایش تقاضا را تجربه خواهیم کرد و بالعکس این روند، تشخیص می‌دهند که قیمت افت پیدا خواهد کرد و با ثبت سفارش فروش، قیمت کاهش می‌یابد. درواقع نتیجه‌ای که می‌توانیم بگیریم این است که بر روی کاغذ بیت کوین دارای حباب است، ولی در عمل به این شکل نیست.

 

نوسانات قیمتی بیت کوین

یکی از دلایل دیگر جهت تشخیص حباب داشتن بیت کوین این است که اساسا یک دارایی نباید نوسانات بسیاری داشته باشد و این در حالی است که بیت کوین به این شکل عمل نمی‌کند و دارای نوسانات قیمتی بسیاری است. اما سؤال اصلی این است که اساسا این نوسانات قیمتی پرشمار بیت کوین به چه علت اتفاق می‌افتند؟

در پاسخ به این سؤال می‌توان عوامل کلیدی بسیار زیادی را عنوان کرد. مثلا حجم نقدینگی بازار بیت کوین در نوسانات این ارز دیجیتال بسیار تأثیرگذار است، چرا که بازار کریپتوکارنسی‌ها، بازاری نوپا به‌حساب می‌آید و جای تعجب نیست که حجم نقدینگی آن پایین است. در حقیقت وقتی ‌که تعداد سرمایه‌گذاران در بازاری پایین باشد، بازار دچار نوسانات قیمتی بسیاری خواهد شد.

البته با در نظر گرفتن پذیرفته شدن رمز ارزها از سوی بازارهای عظیم مالی دنیا همچون بازار بورس توکیو، لندن و… هرروزه حجم نقدینگی بالاتری وارد آن می‌شود. از طرفی دیگر فناوری‌های جدید بعد از به وجود آمدن با چالش‌هایی روبه‌رو هستند و بیت کوین نیز از این قاعده مستثنا نبوده و به‌عنوان یک فناوری جدید برای جا افتادن میان عموم مردم به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.

جدا از عوامل بالا هم‌اکنون جهت خریدوفروش رمز ارزها، صرافی‌های ارز دیجیتال بسیاری در داخل و خارج کشور در دسترس هستند که قیمت ارزهای دیجیتال و خصوصا بیت کوین در هرکدام از آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. به‌طور معمول این اختلاف قیمت در میان صرافی‌های ارز دیجیتال گوناگون رقمی فاحش است که گاها تا سیصد دلار نیز مشاهده می‌شود.

ازاین‌رو می‌توان این‌طور عنوان کرد که نوسانات قیمتی بسیاری که در بیت کوین وجود دارد، به‌نوعی ناشی از این اختلاف قیمت خریدوفروش در صرافی‌های ارز دیجیتال نیز است. اما در ادامه ببینیم که بیت کوین از این نظر چه سابقه و تاریخچه‌ای داشته و از این سابقه‌ بیت کوین چه نتیجه‌ای می‌توانیم بگیریم.

 

تاریخچه حباب‌‌های بیت کوین

جهت درک بهتر اینکه چرا این احتمال وجود دارد که بیت کوین بار دیگر دچار سقوط در قیمت خود شود، باید نگاهی بیندازیم به تاریخچه‌ سقوط‌ها و حباب‌های این ارز دیجیتال از زمان پیدایش. به‌صورت کلی پس از ادامه‌ روند صعودی و افزایش قابل‌توجه قیمت بیت کوین در بازه‌ی زمانی کوتاه‌مدت، شاهد اصلاح قیمت خواهیم بود و در بیشتر موارد این اصلاح قیمت به‌صورتی خیلی شدید رخ می‌دهد.

البته که ایجاد یک حباب، دارای بار منفی زیادی است و برخی زمان‌ها نشانگر هیجانات بازار و کاربران است. از طرفی دقت کنید که بیشتر بازارهای خریدوفروش بیت کوین مثل Mt.Gox، که تعیین‌کننده‌ قیمت‌های تاریخی بیت کوین که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم بوده‌اند، امروزه دیگر وجود خارجی ندارند.

 

بهمن‌ماه ۱۳۹۰ (فوریه ۲۰۱۱)؛ منتشر شدن اخبار مربوط به بیت کوین در وب‌ سایت Slashdot

در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱، قیمت ارز دیجیتال بیت کوین به حداکثر قیمت خود در آن زمان یعنی ۱.۰۶ دلار رسیده بود و در ۵ آوریل ۲۰۱۱ نیز به حداقل قیمت خود در ۰.۶۷ دلار کاهش پیدا کرد. اساسا روند صعودی رمز ارز بیت کوین که در ۱۴ فوریه به اوج خود رسیده بود را می‌توان نخستین حباب این ارز دیجیتال در نظر گرفت که از قضا نقش بسیار مهمی در سیر تکاملی این ارز دیجیتال ایفا کرد. این روند صعودی بیت کوین از ابتدای تیرماه ۱۳۸۹ (جولای ۲۰۱۰) و با انتشار پستی درباره‌ بیت کوین در وب‌سایت خبری Slashdot شروع شد.

در آن زمان قیمت این ارز دیجیتال چیزی نزدیک به ۰.۰۱ دلار بود و پس از انتشار این پست توسعه‌دهندگان شناخته شده‌ای همچون «جف گارزیک» (Jeff Garzik) و «جد مک کالب» (Jed McCaleb) به پروژه‌ بیت کوین اضافه شدند. در حقیقت این موضوع باعث شد تا قیمت این رمز ارز در بهمن‌ماه ۱۳۸۹ (فوریه ۲۰۱۱) به ۱ دلار برسد و آن روز (بیست و یک بهمن ۱۳۸۹) به روز برابری بیت کوین با دلار معروف شد. پس‌ از این بود که در همان روز، وب‌سایت Slashdot با انتشار پست دیگر در مورد بیت کوین، توجه بسیاری از افراد را به این ارز دیجیتال جلب کرد.

 

خردادماه ۱۳۹۰ (ژوئن ۲۰۱۱)؛ افزایش قیمت بیت کوین همزمان با انتشار مقاله‌‌ای در مورد وب‌ سایت راه ابریشم

قیمت بیت کوین در تاریخ ۱۹ خردادماه ۱۳۹۰ (۹ ژوئن ۲۰۱۱) به ماکزیممم قیمتی خود، یعنی ۲۹.۵۸ دلار رسید و در عرض چند ماه بعد و در ۲۷ آبان ماه ۱۳۹۰ (۱۸ نوامبر ۲۰۱۱) تا ۲.۱۴ دلار کاهش پیدا کرد. در حقیقت این نخستین سقوط بزرگ در قیمت بیت کوین بود که همزمان با انتشار مقاله‌ای درباره‌ وب‌سایت «راه ابریشم» (Silk Road) در وب‌سایت Gawker اتفاق افتاد.

این مقاله در مورد خریدوفروش مواد مخدر به‌وسیله‌ بیت کوین در وب‌سایت راه ابریشم و از طریق «وب سیاه» (Dark Web) توضیحاتی را داده بود و بلافاصله پس از انتشار این مطلب، چندین صرافی دیجیتالی شروع به کار کردند که در آن به خریدوفروش بیت کوین پرداختند. درواقع این اتفاق باعث شد تا قیمت بیت کوین در کمتر از یک هفته از ده به سی دلار برسد و پس ‌از آن در عرض چند ماه به رقمی که در بالا اشاره کردیم سقوط کرد.

 

آبان ماه ۱۳۹۲ (نوامبر ۲۰۱۳)؛ برای نخستین بار بیت کوین در بالای سطح هزار دلار دچار شکست شد

در تاریخ هشت آذرماه ۱۳۹۲ (۲۹ نوامبر ۲۰۱۳) قیمت ارز دیجیتال بیت کوین تا ۱،۱۲۷ دلار نیز صعود کرد و پس ‌از آن به قیمت ۱۷۲ دلار کاهش پیدا کرد. در حقیقت در اوایل آذرماه ۱۳۹۲ (انتهای نوامبر ۲۰۱۳) بود که رمز ارز بیت کوین موفق شد تا به بالای هزار دلار برسد، ولی این روند صعودی بیت کوین ادامه پیدا نکرد و تا اواسط ماه دسامبر همان سال، قیمت بیت کوین اصلاح پنجاه درصدی را تجربه کرد. درواقع این روند صعودی به علت قدرت نسبی بیت کوین در آن زمان، بسیار قابل‌توجه کارشناسان، تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران این ارز دیجیتال قرار گرفت.

پس‌ازاین اصلاح در قیمت بیت کوین، قیمت این رمز ارز در بیش از یک سال بعد نیز با شیبی آرام کاهش پیدا کرد و پس‌ازآن برای سالی دیگر نیز به نوسانات خود در این محدوده‌ قیمتی ادامه داد. همچنین قیمت بیت کوین تا سه سال پس از این روند صعودی نیز موفق نشد تا مجددا به بالای سطح هزار دلاری برسد.

 

هک شدن بازار خرید و فروش بیت کوین Mt.Gox

در هجده بهمن‌ماه ۱۳۹۲ (۷ فوریه ۲۰۱۴ میلادی)، Mt.Gox تمامی درخواست‌ها و امکان برداشت بیت کوین را با بهانه بازنگری و بررسی فرایند بیت کوین، متوقف کرد. نهایتا بعد از هفته‌ها، در پنج اسفندماه ۱۳۹۲ (۲۴ فوریه ۲۰۱۴ میلادی) این صرافی کلیه‌ معاملات بیت کوین را مسدود کرد و پس ‌از آن بود که وب‌سایت Mt.Gox از دسترس خارج گردید.

در طول همان هفته و با درز کردن سندی از شرکت به بیرون، مشخص گردید که هکرها موفق شده‌اند تا با حمله به این صرافی، نزدیک به ۷۴۵ عدد بیت کوین کاربران این صرافی را به سرقت ببرند. علاوه بر این تعداد، نزدیک به صد هزار بیت کوین که به خود صرافی تعلق داشت نیز به سرقت رفت و نتیجتا صرافی اعلام ورشکستگی کرد.

از طرفی تحقیقاتی که بعدها انجام شد فاش کرد که نخستین حملات این هک قبل از این‌ها و در شهریورماه سال ۱۳۹۰ (سپتامبر ۲۰۱۱) شروع شده است، اما این صرافی به فعالیت خود ادامه داده و نزدیک به دو سال باوجود ورشکستگی همچنان فعالیت می‌کند.

درواقع تنها چند دقیقه بعد از اعلام خبر هک شدن صرافی Mt. Gox بود که بیت کوین شروع به یکی از عظیم‌ترین سقوط‌های تاریخ خود کرد و تنها در یک روز قیمت این ارز دیجیتال از ۱۹ به ۳ دلار کاهش پیدا کرد. اما این روند نزولی در اینجا متوقف نشد و بیت کوینی که در عرض تنها یک هفته به بیشترین قیمت خود تا آن‌وقت یعنی ۳۲ دلار رسیده بود، مجددا کاهش پیدا کرد و به ۲ دلار رسید و این روند ادامه پیدا کرد تا نزدیک به یک سال که قیمت بیت کوین دوباره به سی دلار افزایش پیدا کرد.

 

آذرماه ۱۳۹۶ (دسامبر ۲۰۱۷)؛ عرضه‌ اولیه سکه (ICO) و آلت کوین‌‌ها

در بیست و چهار آذرماه ۱۳۹۶ (۱۵ دسامبر ۲۰۱۷) قیمت بیت کوین به حداکثر خود یعنی ۱۹۶۶۵ دلار رسید و در عرض یک سال و در بیست و چهار آذرماه ۱۳۹۷ (۱۵ دسامبر ۲۰۱۸) به ۳۱۶۴ دلار کاهش پیدا کرد. درواقع این مرتبه و برعکس حباب‌های پیشین بیت کوین، این یک حباب واقعی برای بیت کوین نبود. در حقیقت روند صعودی سال ۲۰۱۷ بیت کوین توسط موج پیدایش آلت کوین‌های تازه استخراج‌شده که نشان‌دهنده‌ تحولی عظیم در بازار ارزهای دیجیتال بودند، تقویت گردید.

نکته‌ مهم‌تر اینکه، یک روند جدید تحت عنوان «عرضه اولیه سکه» (ICO) به بنیان‌گذاران این امکان را داد تا عرضه‌های ارز جدید خود را به‌طور مستقیم به کاربران بفروشند. از این‌ رو این کار باعث به وجود آمدن شور و هیجان در بازار شد و بیت کوین نیز از این شور و هیجان استفاده کرد. ولی با افزایش علاقه و توجه کاربران به آلت کوین‌ها، تسلط و سهم بیت کوین از کل بازار ارزهای دیجیتال کم شد و باعث شد تا قیمت این رمز ارز به‌طور شدیدی سقوط کند.

 

سال ۲۰۱۷ میلادی؛ افت پنجاه درصدی قیمت ارز دیجیتال بیت کوین

به‌طور‌کلی رشد سریع قیمت ارز دیجیتال بیت کوین در سال ۲۰۲۰ را از بسیاری از جهات می‌توان مشابه رشدی که در این سال داشت عنوان کرد. در حقیقت در آن زمان خریدهایی که عموما به‌وسیله‌ تریدرهای خرد بازار انجام می‌شدند، توانستند تا قیمت بیت کوین را به بیست هزار دلار رسانده، ولی در عرض یک ماه، بیت کوین سقوطی پنجاه درصدی را تجربه کرد. بااین‌حال، این بار برعکس سال ۲۰۱۷، چنین رشدی در قیمت بیت کوین باعث شد تا نهادهای مالی در بازار مشتقات ارزهای دیجیتال عملکرد خوبی را از خود ارائه دهند.

 

سخن پایانی

به‌صورت کلی مفهوم حباب بیت کوین از صعودهای پر شدت در قیمت این رمز ارز و هجوم کاربران و تریدرها جهت خرید این ارز دیجیتال به وجود می‌آید. از طرفی علل دیگری نیز در میان هستند که بر اساس آن‌ها بیت کوین را نمی‌توان دارای حباب دانست. ولی بااین‌حال بسیاری بر این باور هستند که بیت کوین نیز همچون دیگر دارایی‌هایی که در معرض عرضه و تقاضا قرار می‌گیرند دارای حباب است.

در این مطلب به بهانه‌ رشد چشم‌گیر قیمت بیت کوین در این هفته‌ها و هجوم کاربران برای سرمایه‌گذاری بر روی این ارز دیجیتال و از طرفی عقیده‌ بسیاری از کارشناسان بر حباب بودن قیمت بیت کوین، به سراغ تاریخچه‌ حباب‌های بیت کوین و همچنین بررسی این مفهوم پرداختیم. امیدواریم که این مطلب مورد استفاده‌ شما قرار بگیرد تا بهتر بدانید که در چه زمانی به بازار این ارز دیجیتال وارد شده یا از آن خارج شوید.