دلار دیجیتال (Digital Dollar) و دلیل اهمیت آن چیست؟

دلار آمریکا ارز رایج و اصلی در تجارت بین‌المللی و از طرفی ارز ذخیره در بسیاری از کشورهای دنیا به‌ حساب می‌آید و هرگونه تغییر بنیادی در آن، چشم‌انداز اقتصادی جهانی را به‌کلی تغییر خواهد داد و در نتیجه آن، میلیاردها نفر در سرتاسر دنیا تحت تاثیر این تغییر قرار خواهند گرفت.

چندی پیش سیستم خزانه‌داری فدرال آمریکا، پروژه دلار دیجیتال را پیشنهاد کرد تا به‌نوعی ارز جدید ایالات‌متحده را پایه‌گذاری کند و در حال حاضر نیز این پروژه به‌صورت رسمی شروع به‌کار کرده تا به‌نوعی زمینه‌های توسعه و گسترش این ارز جدید کشور ایالات‌متحده آمریکا را پایه‌ریزی کند.

در این مطلب قصد داریم تا به معرفی دلار دیجیتال و اهمیت آن در نظام‌های مالی فعلی و تاثیری که بر بازارهای مالی و علی‌الخصوص بازار رمز ارزها خواهد گذاشت بپردازیم.

دلار دیجیتال چیست؟

ایده پیدایش و عرضه «دلار دیجیتال» (Digital Dollar) ایالات‌متحده که ایجاد آن در سال‌های گذشته بسیار دور از ذهن بود و در حال حاضر موردتوجه جدی قرارگرفته است، تنها نوعی پیکربندی مجدد برای ساختار پول و سیستم مالی جهانی است.

دلار دیجیتال در دسته‌ی «ارزهای دیجیتال بانک مرکزی» (Central Bank Digital Currency) یا همان CBDCها قرار دارد. آقای کریستوفر جیانکارلو، رئیس اسبق کمیسیون معاملات آتی کالاها و آقایان چارلز جیانکارلو و دانیل گورفین، با همکاری موسسه Accenture جهت راه‌اندازی پروژه دیجیتال دلاری و در راستای توسعه ارز دیجیتال بانک مرکزی آمریکا (CBDC) همکاری با یکدیگر را آغاز کرده‌اند.

بر اساس اظهارات آقای چارلز جیانکارلو، دلار دیجیتال به روند روبه‌رشد بازارهای مالی جهانی کمک شایانی کرده و در کنار آن به افراد و شرکت‌های بین‌المللی این امکان را می‌دهد تا بدون در نظر گرفتن مکان و زمان، پرداخت‌های خود را به دلار انجام دهند.

از طرفی دلار دیجیتال می‌تواند تاثیرات به‌سزایی را نیز بر روی عرصه رمزنگاری و ارزهای دیجیتال داشته باشد. این موضوع بیشتر زمانی خود را بروز می‌دهد که با پیدایش دلار دیجیتال، رقیبی سرسخت و قدرتمند برای استیبل کوین‌ها به میان خواهد آمد. اساسا علاقه به دلار دیجیتال و به‌صورت کلی ارز دیجیتال بانک مرکزی آمریکا، از موفقیت ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین و فناوری زیربنایی آن یعنی بلاک چین الهام گرفته شد.

می‌توان گفت برخی از پیشنهادات طراحی دلار دیجیتال ترکیبی از تکنولوژی بیت کوین و دیگر رمز ارزها بود و درک صحیح از علل رشد بیت کوین و شباهت‌ها و تفاوت‌های دلار دیجیتال با بیت کوین را می‌توان به‌عنوان یک نقطه شروع کلیدی جهت درک دلار دیجیتال در نظر گرفت.

در واقع بیت کوین بیش از ۱۰ سال است که به‌صورت قابل‌اعتماد مورداستفاده قرار می‌گیرد و نظرسنجی‌ها حاکی از این هستند که درک و اطلاع از این ارز دیجیتال در بسیاری از کشورها به بیش از ۸۰٪ می‌رسد و در کنار آن شاهد این هستیم که میلیون‌ها نفر در سرتاسر دنیا بر روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

اما حال که با مفهوم کلی دلار دیجیتال و چرایی پیدایش آن آشنا شدیم، بپردازیم به اینکه اساسا هدف از ایجاد این ارز چه بوده و اهداف پیش روی این پروژه چه مواردی هستند.

اهداف پیش روی دلار دیجیتال

این پروژه جهت پشتیبانی از تحقیقات در حال انجام درباره مزایای بالقوه صدور دلار دیجیتال است که از یک تکنولوژی جدید در یک اقتصاد جهانی فوق دیجیتال بهره می‌برد. درست برعکس بیت کوین که غیرمتمرکز است و تحت کنترل هیچ‌گونه دولت، سازمان یا ارگان به‌خصوصی نیست، دلار دیجیتال تحت کنترل و نظارت سیستم ذخیره فدرال آمریکا قرار دارد.

به‌صورت کلی هدف از ایجاد پروژه دلار دیجیتال، درواقع ایجاد چهارچوبی جهت سرعت بخشیدن به فرایند توسعه یک ارز مجازی و مجاز در آمریکا است که با دیگر اهداف و افکار حاکم در کشور آمریکا همگام باشد. به‌عنوان مثال با استفاده از دلار دیجیتال می‌توان جهت تسویه‌حساب معاملات، به شکلی سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه اقدام کرد.

از طرفی شاهد این هستیم که بعضا هفته‌ها یا حتی ماه‌ها زمان می‌برد که پس از انجام یک معامله، فرایند پرداخت صورت بگیرد و این به علت سیستم مالی سنتی است. درواقع چیزی به نام تسویه‌حساب آنی وجود ندارد و این موضوع اغلب باعث بروز اختلافاتی میان بازرگانان خواهد شد. همچنین با بررسی رکود بزرگ بازار در سال ۲۰۰۷، به این نتیجه خواهیم رسید که این احتمال وجود دارد که بسیاری از بانک‌ها دچار ورشکستگی شده و درنتیجه دارایی افراد در بانک بلوکه شود و ازاین‌رو، در چنین شرایطی و همچون سال ۲۰۰۷، به‌احتمال‌زیاد بسیاری از مردم به بانک‌ها هجوم آورده و درخواست برداشت تمامی دارایی‌های سپرده‌گذاری شده در حساب‌های خود را خواهند داشت. درواقع یکی از اهداف پیدایش دلار دیجیتال این است که از بروز چنین مشکلی جلوگیری کرد.

علاوه بر این موارد، در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، شاهد این بودیم که بیشتر مردم و فروشگاه‌ها از قبول پول نقد به دلیل امکان ابتلا به این ویروس از طریق پولی که روزانه میان بسیاری از افراد در گردش است خودداری می‌کردند. درواقع با استفاده از دلار دیجیتال، به‌نوعی این موضوع حل خواهد شد، چرا که دیگر نیازی به استفاده از پول نقد و فیزیکی در بسیاری از موارد از میان برداشته خواهد شد.

مزایای دلار دیجیتال

در سطوح بالا، می‌توان دلار دیجیتال را به‌عنوان مسیری جهت توسعه خصوصیات پول نقد و سکه بانک مرکزی به ابزاری دیجیتالی در نظر گرفت. اگرچه این امکان وجود دارد که استفاده از ارز دیجیتال بانک مرکزی مثل دلار دیجیتال آمریکا، بسیار شبیه به پرداخت از طریق کارت‌های اعتباری باشد، ولی دقیقا به این شکل نیست؛ چراکه دلار دیجیتال پیشنهادی کاملا جدید را ارائه خواهد داد. در حقیقت نهادها و افراد بسیاری تلاش خواهند کرد تا ماهیت دلار دیجیتال را زیر سؤال ببرند یا به‌شدت با خصوصیات گوناگون آن به مخالفت بپردازند.

بااین‌حال نمی‌توان ویژگی‌های دلار دیجیتال که به‌صورت گسترده معامله خواهد شد را نادیده گرفت. دقت کنید که اگر دولت‌ها و علی‌الخصوص دولت آمریکا از دلار دیجیتال و نرم‌افزارهای کیف پول پشتیبانی می‌کردند، جهت استقرار فوری کمک مالی به صدها میلیون شهروند کشور خود در بحران ویروس کرونا، بسیار قدرت عمل بیشتری داشتند.

درواقع جدا از سرعت در پرداخت، دلار دیجیتال در مقایسه با چک‌های پستی و دیگر روش‌های پرداختی، مزایای دیگری نیز دارد که ازجمله آن‌ها می‌توانیم به کارایی بیشتر (کاهش هزینه‌های جاری مثل هزینه‌های پستی و…)، شمول مالی (پرداخت راحت به افرادی که دسترسی به حساب‌های بانکی ندارند)، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر (اطمینان از پرداخت کمک‌های مالی دولت به برخی از افرادی که فاقد آدرس پستی بوده یا افرادی که اخیرا به محل دیگری نقل‌مکان کرده‌اند) و بهداشت (تشویق افراد به روش‌های دیجیتالی پرداخت و درنتیجه کاهش احتمال انتقال ویروس در مقایسه با استفاده از پول‌های نقدی و چک‌ها) اشاره کرد.

درواقع چنین ویژگی‌هایی که مسلما تنها بخش بسیار کوچکی از تمامی خصوصیات دلار دیجیتال هستند، در بحث چالش‌های رقابتی دلار دیجیتال با ارزهایی مثل یوان دیجیتال، ارز دیجیتال Libra و رمز ارزهایی مثل بیت کوین و اتریوم، کفه ترازو را به نفع دلار دیجیتال سنگین خواهند کرد.

سخن پایانی

به‌صورت کلی درک مفهوم دلار دیجیتال بدون درک پایه‌ای اینکه پول‌ها به چه شکل پدید آمده‌اند، غیرممکن خواهد بود و در این راستا بایستی درک صحیحی از مفهوم پول و پیدایش آن داشته باشیم. از طرفی درک این موضوع که بانک‌های مرکزی مختلف، اشکال متفاوتی از پول‌ها را ایجاد می‌کنند نیز نکته اساسی در درک مفهوم دلار دیجیتال است.

درواقع باید بدانیم که بانک‌های مرکزی در طول تاریخچه خود همواره در تلاش بوده‌اند تا اشکال مختلفی از پول را پدید آورند و دلار دیجیتال نیز به‌نوعی یکی از همین موارد است.