نقدینگی چیست؟ به زبان ساده + مثال عملی
نقدینگی یکی از واژه‌های مهم علم اقتصاد است که هر سرمایه‌گذاری در هر بازار مالی که فعالیت داشته باشد مدام با آن روبه‌رو می‌شود. در یک تعریف کلی نقدینگی را می‌توان کارایی و سهولت تبدیل یک دارایی به وجه نقد مرسوم یک کشور در نظر گرفت به نحوی که انجام آن هیچ تاثیری روی قیمت آن دارایی نمی‌گذارد.
حتماً شما هم در اخبار با عناوینی مثل «کاهش سرعت رشد ماهانه نقدینگی در آذر ۱۴۰۱» یا «کسری بودجه، عامل اصلی تورم و رشد نقدینگی است» مواجه شده‌اید و با خود فکر می‌کنید که اصلاً نقدینگی چه مفهومی دارد و چرا اینقدر مهم است؟
یا در همین بازار ارزهای دیجیتال احتمالاً اسم «استخر نقدینگی» (Liquidity Pool) به خوشتان خورده است و به این فکر می‌کنید که نقدینگی چه ربطی به استخر دارد؟!
اگر چنین است پس حتماً تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید تا به زبانی ساده و جامع نقدینگی را تعریف کنیم و با انواع آن آشنا شویم.
نقدینگی چیست؟
نقدینگی یا نقدشوندگی (Liquidity) به میزان آمادگی یک دارایی برای خرید و فروش در بازار گفته می‌شود. پول رایج هر کشور به عنوان نقدشونده‌ترین دارایی به حساب می‌آید زیرا خیلی راحت و در کمترین زمان می‌توان آن را به دارایی‌های دیگر تبدیل کرد.
در طرف دیگر دارایی‌هایی مثل ملک و ساختمان، آثار هنری، آثار کلکسیونی و دارایی‌های این چنینی در مقایسه با اسکناس قابلیت نقدشوندگی کمتری داشته و برخی دیگر نیز از نظر نقدینگی در میانه‌ی این مقیاس قرار می‌گیرند.
برای مثال فرض کنید شخصی قصد خرید یک یخچال ۲۰۰ میلیون ریالی را داشته باشد. در این شرایط بهترین دارایی که به سرعت و سهولت می‌تواند برای خرید این یخچال استفاده کرد پول رایج کشور ایران یعنی ریال است.
حال فرض کنید این شخص برای پرداخت هزینه‌ی این یخچال از یک شئ گران‌بها مثل تابلو فرش استفاده می‌کرد. در این شرایط احتمال پیدا کردن فروشنده‌ای که به ازای یخچال حاضر به دریافت تابلو فرش باشد بسیار کم خواهد بود.
برای همین است که گفته می‌شود پول قابلیت نقدشوندگی بالایی دارد و در مقابل تابلو فرش هرچقدر هم که گران باشد، چندان نقدشونده نیست. برای سنجش نقدینگی دو معیار داریم که عبارتند از نقدینگی بازار و نقدینگی حسابداری. در ادامه با جزئیات بیشتری در مورد هر کدام صحبت می‌کنیم.
نقدینگی بازار
نقدینگی بازار یا Market Liquidity به میزانی که یک بازار، مثل بازار بورس یا بازار املاک یک کشور، به دارایی‌ها اجازه می‌دهد تا در قیمت‌های شفاف و پایدار خریدوفروش شوند، گفته می‌شود. در مثالی که در بالا به آن ذکر کردیم، بازار معامله‌ی یخچال با تابلو فرش به قدری قابلیت نقدشوندگی پایینی دارد که اصلاً چنین بازاری نداریم.
اما در طرف مقال، بازاری مثل بازار سهام نقدینگی بازار بالایی دارد. اگر یک صرافی حجم معاملات زیادی داشته و این حجم از فروش زیاد به دست نیامده باشد، قیمتی که فروشنده به ازای سهم درخواست می‌کند و قیمتی که خریداری حاضر به پرداخت آن است تاحدودی نزدیک هم خواهند بود.
در این شرایط سرمایه‌گذاران مجبور نیستند برای نقد کردن دارایی‌های خود آن را به قیمت پایین بفروشند. زمانی که فاصله‌ی قیمت پیشنهادی خرید و قیمت فروش کمتر باشد بازار قابلیت نقدشوندگی بیشتری خواهد داشت. به همین ترتیب زمانی که این فاصله بیشتر شود نشان می‌دهد که بازار قابلیت نقدشوندگی کمتری دارد.
بازاری مثل بازار املاک نسبت به بازار سهام نقدینگی کمتری دارد. قابلیت نقدشوندگی بازارهای دیگری مثل بازار مشتقات، بورس کالا و بازار تبادل ارز معمولاً به اندازه‌ی آن‌ها و تعداد صرافی‌هایی که امکان تبادل آن‌ها را فراهم کرده‌اند، بستگی دارد.
نقدینگی حسابداری
نقدینگی حسابداری یا Accounting Liquidity به میزان سهولت پرداخت بدهی اشخاص یا شرکت‌ها در زمان موعود و با استفاده از دارایی‌های نقدشنوده‌ای که در اختیار دارند و همچنین پایبند بودن به تعهدات مالی آن‌ها گفته می‌شود.
در مثالی که قبلاً به آن اشاره کردیم دارایی صاحب تابلو فرش قابلیت نقدشوندگی پایینی دارد و او احتمالاً نمی‌تواند به راحتی تابلو فرش خود را به قیمت ۲۰۰ میلیون ریال فروخته و یخچال مدنظر خود را خریداری کند.
چرا نقدینگی مهم است؟
اگر بازاری قابلیت نقدشوندگی نداشته باشد در آن بازار فروش یا تبدیل دارایی به پول سخت خواهد بود. برای مثال فرض کنید یک شئ بسیار گران‌قیمت به شما ارث رسیده است که ارزش آن بیش از ۱۰ میلیارد ریال است. با این حال اگر بازار یا به عبارت دیگر خریداری برای آن وجود نداشته باشد هیچ کس حاضر نخواهد بود قیمت واقعی آن را به شما پرداخت کند.
حتی ممکن است مجبور شوید برای فروش آن مزایده برگزار کرده و از شرکت‌های واسط بخواهید برای شما مشتری پیدا کنند که این کار زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود. در این شرایط می‌گوییم قابلیت نقدشوندگی این وسیله بسیار پایین است.
اما دارایی‌هایی که نقدینگی بالایی دارند به راحتی و در کمترین زمان به قیمت واقعی خودشان خریدوفروش شده و هیچ هزینه‌ی جانبی نیز در پی ندارند. برای مثال سکه در ایران نقدشوندگی بالایی دارد و به راحتی می‌توانید هر زمان که دلتان خواست آن را به قیمت روز بفروشید.
علاوه بر این، شرکت‌ها نیز موظف هستند به اندازه‌ی کافی دارایی‌های نقدشونده داشته باشند تا بتوانند با استفاده از آن‌ها بدهی‌ها و هزینه‌های خود را پرداخت کنند. در غیر این صورت ممکن است با ورشکستگی مواجه شوند.
نقدینگی در بازار ارزهای دیجیتال
در بازار ارزهای دیجیتال نیز نقدینگی به سهولت تبدیل یک رمزارز به پول نقد گفته می‌شود. در حال حاضر بیت کوین که اولین و محبوب‌ترین رمزارز جهان است، به عنوان نقدشونده‌ترین ارز دیجیتال به حساب می‌آید.
از آنجایی که این روزها تعداد رمزارزهای ثبت شده در سایت‌های آماری به بیش از ۲۲ هزار رسیده است، توجه به نقدینگی هر رمزارز قبل از خرید اهمیت ویژه‌ای دارد. ممکن است مقداری زیادی از یک رمزارز با نقدینگی پایین خریداری کرده باشید ولی به دلیل اینکه هنوز صرافی‌های زیادی از آن پشتیبانی نمی‌کنند، به احتمال زیاد در فروش آن به ارزش واقعی خود با مشکل مواجه خواهید شد.
اصطلاح دیگری که ممکن است در بازار ارزهای دیجیتال با آن مواجه شده باشید استخر نقدینگی است. به مجموعه رمزارزهایی که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند استخر نقدینگی می‌گوییم. از این استخر برای تامین نقدینگی مورد نیاز صرافی‌های غیرمتمرکز و پلتفرم‌های مالی حوزه «دیفای» (DeFi) استفاده می‌شود.
سخن پایانی
نقدینگی یا قابلیت نقدشوندگی یکی از فاکتورهای مهم برای ارزیابی بازارهای مالی مختلف است. منظور از نقدینگی سهولت و سادگی تبدیل یک دارایی به پول و نقد کردن آن است.
در حالت کلی سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در بازاری فعالیت داشته باشند که نقدینگی بالایی دارد. دلیل آن هم این است که در این شرایط سرمایه‌گذار می‌تواند خیلی سریع و هر زمان که دلش خواست، دارایی در اختیار خود را بفروشد و از معامله خارج شود. امیدواریم با خواندن این مقاله دفعه‌ی بعدی که اسم نقدینگی به گوشتان خورد دقیقاً بدانید که در مورد چه مفهومی صحبت می‌شود.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
جریان نقدینگی در فارکس واقعا مفهومش تازه برام روشن شد تو ارز دیجیتال اصلا این دیدگاه رو نداشتم
سلام وقت شما بخیر
خوشحال هستیم که مقاله براتون مفید بوده و تونستید استفاده کنید ازش
موفق باشید
خیلی گشتم تا مفهوم شو بفهمم و بالاخره مقاله شما منو نجات داد مرسی
سلام وقت بخیر
خوشحال هستیم که مقاله برای شما مفید بوده
موفق باشید
بسیار عالی و مفید ممنون