ارزش ذاتی و زمانی در قیمت اختیار معامله چیست؟
قرارداد اختیار معامله از جمله معاملات مشتقه در بازارهای مالی است که سرمایه‌گذاران با استفاده از آن می‌توانند مقدار مشخصی از یک دارایی پایه را با قیمتی خاص و در زمانی معین از فروشنده اختیار معامله بخرند یا به وی بفروشند. در حقیقت، خریدار اختیار در زمان انعقاد قرارداد باید مبلغی را به فروشنده قرارداد پرداخت کند که به این وجه پرداختی توسط خریدار «قیمت اختیار معامله» میگویند.
قیمت قرارداد اختیار معامله به عوامل مختلفی نظیر میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد که سرمایه‌گذاران می‌توانند از مدل‌های مختلفی برای ارزش‌گذاری قراردادهای اختیار معامله استفاده کنند. به‌طور کلی، قیمت اختیار معامله از دو بخش ارزش ذاتی و ارزش زمانی تشکیل شده است که ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی ارزش ذاتی و زمانی در قیمت اختیار معامله بپردازیم. با ما همراه باشید.
ارزش ذاتی چیست؟
«ارزش ذاتی» (Intrinsic value) ارزشی است که یک دارایی در تاریخ سررسید قرارداد دارد. در واقع ارزش ذاتی قرارداد از تفاوت بین قیمت نقدی دارایی پایه در بازار با قیمت اعمال قرارداد اختیار معامله بدست میآید و بیانگر میزان سود قرارداد است.
در قرارداد اختیار خرید اگر قیمت نقدی دارایی پایه در مقایسه با قیمت اعمال قرارداد بیشتر باشد، در این صورت این قرارداد یک قرارداد اختیار معامله در سود است؛ اما زمانی می‌توانیم بگوییم که یک قرارداد اختیار فروش در سود است که قیمت نقدی دارایی پایه کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد. به‌طور کلی می‌توان گفت یک قرارداد اختیار معامله زمانی دارای ارزش ذاتی است که در سود باشد.
اگرچه ارزش ذاتی، رابطه بین قیمت اعمال و قیمت نقدی دارایی پایه را نشان می‌دهد، اما میزان زمان باقی مانده را تا تاریخ سررسید اختیار معامله (تاریخ انقضا) محاسبه نمی‌کند. تاریخ سررسید در یک قرارداد اختیار معامله بر روی قیمت پرمیوم یک قرارداد تاثیر می‌گذارد؛ به عبارت دیگر، ارزش ذاتی بخشی از قیمت یک قراداد اختیار معامله است که با گذشت زمان از بین نمی‌رود یا تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.
در ادامه فرمول محاسبه ارزش ذاتی قرارداد اختیار معامله خرید آورده شده است:
فرض کنید سهام شرکت جنرال الکتریک با قیمت ۳۴.۸۰ دلار در بازار معامله می‌شود. در این صورت قرارداد اختیار خرید سهام جنرال الکتریک با قیمت اعمال ۳۰ دلار دارای ارزش ذاتی معادل با ۴.۸۰ دلار (۴.۸۰ = ۳۰ – ۳۴.۸۰) است. از طرف دیگر، قرارداد اختیار خرید سهام جنرال الکتریک با قیمت اعمال ۳۵ دلار دارای ارزش ذاتی برابر با صفر است (۰.۲۰- = ۳۵ – ۳۴.۸۰)؛ زیرا ارزش ذاتی نمی‌تواند عددی منفی باشد.
برای محاسبه ارزش ذاتی یک قرارداد اختیار معامله فروش می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:
به عنوان مثال، قرارداد اختیار معامله فروش با قیمت اعمال ۳۰، دارای ارزش ذاتی برابر با صفر است؛ زیرا ارزش ذاتی نمی‌تواند عددی منفی باشد. از سوی دیگر، قرارداد اختیار معامله فروش با قیمت اعمال ۳۵، دارای ارزش ذاتی ۰.۲۰ دلار خواهد بود (۰.۲۰ = ۳۴.۸۰ – ۳۵).
ارزش زمانی چیست؟
از آنجایی که قراردادهای اختیار معامله دارای تاریخ سررسید هستند، معیاری به نام ارزش زمانی نیز به وجود خواهد آمد. ارزش زمانی به‌طور مستقیم با مدت زمان یک قرارداد اختیار معامله تا تاریخ سررسید و همچنین نوسانات قیمت سهم مرتبط است.
در حقیقت قیمت قرارداد اختیار معامله متفاوت از ارزش ذاتی خالص آن‌ها است، به همین دلیل ارزشِ زمانی، از تفاوت قیمت پرمیوم و ارزش ذاتی بدست میآید. به طور کلی می‌توان گفت، یک قرارداد اختیار معامله در نیمه اول عمر خود یک سوم و در نیمه دوم عمر خود دو سوم ارزش زمانی خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل ارزش زمانی با نزدیک شدن به تاریخ سررسید کاهش مییابد، به طوری‌که در روز سررسید به مقدار صفر می‌رسد؛ در نتیجه قراردادهای اختیار معامله با قیمتی برابر با ارزش ذاتی خود یا حتی کمتر معامله می‌شوند. در واقع سرمایه‌گذاران از فرمول زیر برای محاسبه ارزش زمانی یک قرارداد اختیار معامله، استفاده می‌کنند.
برای مثال اگر سهام جنرال الکتریک با قیمت ۳۴.۸۰ دلار معامله شود و قرارداد اختیار خرید جنرال الکتریک با قیمت اعمال ۳۰ دلار و تاریخ سررسید یک ماه، با قیمت ۵ دلار معامله شود، بنابراین ارزش زمانی این قرارداد اختیار معامله برابر با ۰.۲۰ دلار خواهد بود.
در طرف دیگر، اگر قرارداد اختیار خرید جنرال الکتریک با قیمت اعمال ۳۰ دلار و تاریخ سررسید ۹ ماه، با قیمت ۶.۸۵ دلار معامله شود، دارای ارزش زمانی ۲.۰۵ دلار خواهد بود. توجه داشته باشید که در هر دو مثال ارزش ذاتی با یکدیگر برابر بوده و تنها تفاوت در ارزش زمانیِ قرارداد است.
نکاتی در رابطه با ارزش ذاتی و ارزش زمانی
همانطور که در بخش قبلی نیز اشاره کردیم، ارزش زمانی یک قرارداد اختیار معامله در نزدیکی تاریخ انقضای قرارداد، به شدت کاهش مییابد که به این پدیده «زوال زمانی» (Time Decay) گفته می‌شود. زوال زمانی معیاری برای سنجش میزان کاهش ارزش قرارداد اختیار معامله به دلیل گذشت زمان است. در واقع زوال زمانی با نزدیک شدن به تاریخ انقضای معاملات آپشن افزایش مییابد، زیرا زمان کمتری برای کسب سود از معامله وجود دارد.
همچنین در صورتی که قیمت پرمیوم قراردادی که از نظر مالی شدیدا در سود باشد، دارای ارزش زمانی نیست؛ زیرا در این حالت قیمت قرارداد اختیار معامله برابر ارزش ذاتی است؛ در نتیجه با حرکت قیمت دارایی پایه، قیمت معاملات آپشن نیز به تناسب تغییر می‌کند. به این قراردادها، قراردادهای «در تعادل» (at parity) گفته می‌شود.
سخن پایانی
قیمت هر قرارداد اختیار معامله تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و شامل دو بخش ارزش ذاتی و زمانی است. ارزش ذاتی از تفاوت قیمت اعمال با قیمت دارایی پایه محاسبه می‌شود، در حالی‌که ارزش زمانی از تفاوت قیمت پرمیوم با ارزش ذاتی بدست میآید. لازم به ذکر است که تنها قیمت قراردادهای در سود، دارای ارزش ذاتی است و قراردادهای در زیان ارزش ذاتی ندارند.
همچنین ارزش ذاتی یک قرارداد اختیار معامله برخلاف ارزش زمانی، تحت تاثیر عواملی نظیر تاریخ سررسید قرارداد قرار نمی‌گیرد. در واقع ارزش زمانی، مستقیما با مدت زمان باقی‌مانده تا تاریخ سررسید، در ارتباط است و با نزدیک شدن به تاریخ سررسید، کاهش مییابد و دچار زوال زمانی می‌شود.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
