آشنایی با پروتکل 0x (زیرو ایکس) و ارز دیجیتال ZRX

دنیای ارزهای دیجیتال هر روز در حال متنوع‌تر شدن است. با فرصت‌ها و ایده‌های بی‌نهایتی که این فناوری به ارمغان آورده راه‌حل‌های بهتر و بهینه‌تری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گرفته تا بتوانند به‌خوبی از مزایای آن استفاده کنند. «زیرو ایکس» (0x) یکی از این پروژه‌ها است که در این مقاله به طور کامل در مورد آن و توکن ZRX‌ صحبت خواهیم کرد.

شاید شما هم در جریان خریدوفروش‌های خود در صرافی‌ها یا در اخبار مربوط به حوزه‌ رمزارزها، بارها اسم زیرو ایکس و توکن آن را شنیده باشید، ولی هیچ‌وقت نشده که در مورد آن تحقیق کنید. اگر شما هم جزو این افراد هستید پس حتما در ادامه‌ مقاله با ما همراه باشید تا یک‌بار برای همیشه شما را با این پروتکل آشنا کنیم.

مسلما شناخت زیرو ایکس و ایده‌های جدیدی که ارائه می‌کند، به شما کمک خواهد کرد تا در تصمیم‌گیری خود برای سرمایه‌گذاری روی توکن ZRX بهتر تصمیم بگیرید.

پروتکل زیرو ایکس چیست؟

«زیرو ایکس» (0x) را می‌توان یک نرم‌افزار «متن‌باز» (Open-source) قلمداد کرد که به کمک آن می‌توان «صرافی‌های غیرمتمرکز» (Decentralized Exchange) ایجاد کرد؛ اما اصلا یک صرافی غیرمتمرکز چه فرقی با دیگر صرافی‌هایی مثل «بایننس» (Binance) دارد؟

در جواب به این سوال باید بگوییم که صرافی‌های غیرمتمرکز از آن جهت با صرافی‌های معمولی متفاوت هستند که در آن‌ها هیچ شخص ثالثی مسئول پردازش تراکنش‌های صورت‌گرفته یا نگهداری دارایی‌های کاربران نیست.

در عوض در چنین صرافی‌های غیرمتمرکزی به جای استفاده از شرکت‌های رابط (مثل شرکت توسعه‌دهنده‌ بایننس)، کدهای از پیش نوشته‌شده به‌صورت خودکار تراکنش‌ها را اجرا می‌کنند.

روز‌به‌روز افراد بیشتری به‌سمت صرافی‌های غیرمتمرکز کشیده می‌شوند که شاید عمده دلیل آن امنیت بسیار بالایشان باشد، زیرا با حذف رابطه‌ها، هرگونه خطر امنیتی مثل هک و نفوذ به شکل قابل‌توجهی پایین می‌آید و دلیل آن انتقال مستقیم ارزهای معامله شده از یک کیف پول به کیف پول دیگر است.

به کمک زیرو ایکس، هرکس می‌تواند بازاری ایجاد کند که در آن‌ رمزارزها نماینده‌ هر چیز با ارزش دیگری باشند. به عبارت دیگر، در بازاری که به کمک زیرو ایکس ساخته می‌شود، می‌توان یک ارز دیجیتال را به زمین مسکونی یا سهام بورس یا حتی ارزهای دیجیتال دیگر نسبت داد.

به منظور مدیریت و ادامه‌ حیات بی‌نقص این بازارها، زیرو ایکس از ارز دیجیتال داخلی خود که توکن ZRX نام دارد و بلاک چین اتریوم استفاده می‌کند. پس در واقع، زیرو ایکس از دو بخش تشکیل شده است: یکی پروتکل آن که همان زیرو ایکس شناخته می‌شود و دیگری ارز دیجیتال آن که ZRX نام دارد.

بنابراین وقتی کسی از ارز دیجیتال زیرو ایکس صحبت می‌کند، منظورش همان توکن ZRX است. از این توکن برای تشویق کاربرانی استفاده می‌شود که صف خریدوفروش بازارهای ساخته‌شده توسط زیرو ایکس را میزبانی و مدیریت می‌کنند. به عبارت دیگر، به کسانی که به خریدوفروش دیگر کاربران کمک می‌کنند، بخشی از کارمزدهای معامله به عنوان پاداش داده می‌شود.

بدین ترتیب، مشابه استخراج ارز دیجیتال و پاداشی که به آن‌ها داده می‌شود، در زیرو ایکس هم به کاربرانی که به معامله‌ دیگران کمک می‌کنند ZRX پرداخت می‌شود. همان‌طور که می‌بینید ZRX برای ادامه‌ حیات پروتکل زیرو ایکس ضروری است.

نکته‌ مهم‌تر این است که افرادی که در کیف پول خود ZRX دارند، می‌توانند نظر خود را درباره‌ تغییرات احتمالی آینده‌ این پروتکل اعلام کنند؛ برای مثال آن‌ها می‌توانند نظر خود را درباره‌ افزایش یا کاهش کارمزدی که کاربران پرداخت می‌کنند، اعلام کنند که در تصمیم‌گیری نهایی هم تاثیرگذار است.

 

پروتکل زیرو ایکس چگونه کار می‌کند

همان‌طور که گفتیم زیرو ایکس یک نرم‌افزار است که به کاربران اجازه می‌دهد صرافی‌های غیرمتمرکز خود را برای معامله‌ ارزهای دیجیتال ایجاد کنند. به کمک پروتکل زیرو ایکس هر کس می‌تواند دارایی‌های مختلف را توکن‌بندی کند یا توکن‌های فعلی موجود در شبکه‌ اتریوم را بخرد یا بفروشد.

برای فعالیت یک بازار مبتنی بر زیرو ایکس به دو نوع کاربر نیاز است. نوع اول «سفارش‌گذارها» (Makers) هستند که نقدینگی صف معامله را تأمین می‌کنند. در واقع آن‌ها سفارش‌هایشان را در صف خرید ثبت می‌کنند و منتظر می‌مانند که با درخواست فردی دیگر هماهنگ شده و تراکنش انجام شود. نوع دوم «سفارش‌بردارها» (Takers) هستند که سفارشات آن‌ها بلافاصله بعد از ثبت اجرا می‌شود.

نکته‌ مهم اینجاست که صف سفارش زیرو ایکس توسط کسانی مدیریت می‌شود که به آن‌ها «ریلی» (Relay) می‌گویند. ریلی‌ها به کسانی گفته می‌شود که وظیفه‌ تسهیل ارتباط بین صف‌های سفارش و تراکنش‌هایی را که در بلاک چین ثبت می‌شوند دارند.

به عبارت دیگر، وقتی یک کاربر معامله‌ای را تکمیل می‌کند، سفارش‌گذار سفارش‌های رمزنگاری‌شده‌ خود را به یک ریلی ارسال و این ریلی آن را در ازای دریافت کارمزد در صف سفارش ثبت می‌کند. این سفارش‌های ثبت‌شده اطلاعاتی از قبیل ارز در حال معامله، قیمت پیشنهادی و تاریخ انقضا را در خود دارند.

وقتی یک سفارش آماده‌ اجرا باشد، زیرو ایکس از قراردادهای هوشمندی که روی اتریوم در حال اجرا هستند کمک می‌گیرد تا سفارش سفارش‌گذار را با سفارش سفارش‌بردار تطابق دهد و بدین ترتیب ارزهای در حال معامله را بین این دو نفر مبادله کند.

البته به این نکته توجه کنید که ریلی‌‌ها هیچ‌وقت مالکیت ارزهای در حال معامله را برعهده نمی‌گیرند زیرا تراکنش‌ها روی بلاک چین در حال انجام هستند.

 

توکن زیرو ایکس (ZRX)

همان‌طور که گفتیم پروتکل زیرو ایکس ارز دیجیتال مخصوص به خود را هم دارد که به آن توکن زیرو ایکس یا ZRX می‌گویند. از آنجایی که پروتکل زیرو ایکس به کلی روی بلاک چین اتریوم در حال اجرا است، توکن ZRX هم یک توکن اتریومی محسوب می‌شود.

توکن زیرو ایکس علاوه بر اینکه ارز محلی پروتکل زیرو ایکس محسوب می‌شود، نقش ابزاری برای مدیریت غیرمتمرکز به‌روزرسانی‌های آن را هم بازی می‌کند. درواقع همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم، برای تصمیم‌گیری درمورد آینده‌ سیستم و به‌روزرسانی‌ها از نظرات کسانی که توکن ZRX را دارند هم استفاده می‌شود. هرچه یک نفر مقدار زیادی از این توکن را در اختیار داشته باشد رای‌ای که می‌دهد هم وزن بیشتری دارد.

اکنون که با پروتکل زیرو ایکس و ارز دیجیتال ZRX آن آشنا شدیم بیایید کمی هم درباره‌ نقاط مثبت و منفی آن صحبت کنیم. بعد از آن هم نگاهی خواهیم انداخت به تیم سازنده‌ این پروتکل و تاریخچه‌ کوتاهی از آغاز فعالیت آن‌.

 

مزایا و معایب ارز دیجیتال زیرو ایکس

مهم‌ترین مزیت پروتکل زیرو ایکس بدون شک عدم نیاز آن به شخص یا شرکت رابط است. به عبارت دیگر این پروتکل و هر سامانه‌ای که از آن استفاده می‌کند نیازی به اعتماد به شخص ثالث ندارد. این موضوع برخلاف صرافی‌های عادی است که در آن کاربران با اعتماد به آن‌ها دارایی‌های خود را در اختیارشان قرار می‌دهند.

مزیت دیگر زیرو ایکس غیرمتمرکز بودن آن است که در راستای ویژگی‌ اشاره‌شده‌ قبلی است. به لطف این مزیت دیگر لازم نیست نگران فسادهای سازمانی و شرکت‌های رابط باشیم. امنیت بالا یکی دیگر از مزیت‌های اصلی پروتکل زیرو ایکس است که به لطف قراردادهای هوشمند تأمین می‌شود.

اما همه چیز در مورد زیرو ایکس مثبت نیست. مشکل اصلی این پروتکل نقدینگی پایین آن نسبت به صرافی‌های متمرکز مرسوم است. در این پروتکل کاربران برای تأمین نقدینگی به یکدیگر متکی هستند و اگر خود کاربران آن را تأمین نکنند کارها به کندی پیش خواهند رفت. همچنین زمان تراکنش‌ها نیز در این پروتکل کندتر است. دلیلش هم این است که کاربران مجبورند به‌صورت مستقیم با بلاک چین اتریوم تعامل داشته باشند که ممکن است تأیید آن تا چند دقیقه هم طول بکشد. این زمان در صرافی‌های متمرکز در حد چند ثانیه است.

نکته‌ منفی دیگر عدم پشتیبانی زیرو ایکس از ارزهای فیات مثل دلار و یورو است. این یعنی شما برای استفاده از آن باید از قبل اتریوم یا هر توکن اتریومی دیگر در اختیار داشته باشید. به همین دلیل بسیاری از کاربران ابتدا مجبورند از صرافی‌های متمرکز مثل بایننس مقداری اتریوم خریداری کنند تا بتوانند با انتقال آن به زیرو ایکس از این صرافی استفاده کنند.

 

خالقان ارز دیجیتال زیرو ایکس

شروع پروژه‌ زیرو ایکس به اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی برمی‌گردد. در آن سال «ویل وارن» (Will Warren) و «امیر بندعلی» (Amir Bandeali) که هم‌بنیان‌گذاران زیرو ایکس هستند رسما استارت پروژه را زدند. هردوی آن‌ها با هدف ساخت پلتفرمی که توانایی مدیریت صرافی‌های غیرمتمرکز را داشته باشد، کار خود را روی زیرو ایکس آغاز کردند.

آن‌ها می‌دانستند که پلتفرم در حال ساخت‌شان نه تنها باید امن باشد بلکه باید مقیاس‌پذیر و قابل‌تغییر نیز باشد. در نهایت در ماه آگوست ۲۰۱۷ میلادی توکن زیرو ایکس رسما به بازار عرضه شد.

البته این تیم تنها این دو عضو را نداشت. گروهی از مهندسان نرم‌افزار و بلاک چین به همراه طراحان گرافیک و متخصصات کسب‌وکار هم در تیم آن‌ها حضور داشتند. این تیم برای تأمین منابع مالی هنگفت مورد نیاز از روش «عرضه‌ اولیه سکه» (ICO) استفاده کردند که در سال ۲۰۱۸ میلادی صورت پذیرفت. این عرضه‌ اولیه با موفقیت پایان یافت و آن‌ها توانستند مقدار زیادی اتریوم به ارزش ۲۰ میلیون دلار جمع‌آوری کنند و به کمک آن پروژه را پیش ببرند.

 

محصولات زیرو ایکس

زیرو ایکس علاوه بر پروتکلی که در مورد آن صحبت کردیم محصولات متنوع دیگری هم دارد که هرکدام با هدف خاصی طراحی و توسعه داده شده‌اند. در ادامه توضیح کوتاهی در مورد هرکدام می‌دهیم:

• x Instant: با این محصول می‌توان قابلیت خرید ارز دیجیتال را به هر اپلیکیشن یا سایتی داد.
• x mesh: این محصول اجازه‌ دسترسی به صف خریدوفروش همتا‌به‌همتای ارزهای مختلف را می‌دهد.
• x API: به کمک این محصول می‌توان نقدینگی پلتفرم‌های مختلفی که براساس پروتکل زیروایکس ساخته شده‌اند را با یکدیگر ترکیب کرد. همچنین می‌توان به کمک آن توکن‌های مختلف را بر اساس قیمت با یکدیگر معاوضه نمود.
• Matcha: پلتفرمی است که به کمک آن می‌توان بهترین قیمت‌ها را از بین چندین صرافی پیدا کرد.
• x Extensions: برای ارائه دادن انواع مختلف سفارش توسط ریلی‌ها استفاده می‌شود.
• x OTC: این محصول هم یک صرافی مبتنی بر مشتری است که به کاربران اجازه می‌دهد به صورت همتابه‌همتا توکن‌های اتریومی خود را با یکدیگر مبادله کنند. برخلاف دیگر صرافی‌های همتابه‌همتا، 0x OTC به فروشنده اجازه می‌دهد لینک معامله را به خریدار در هر پلتفرمی مثل شبکه‌های اجتماعی، ارسال کند که بعد از انجام معامله نتایج حاصل از آن در بلاک چین اتریوم ذخیره می‌شود.

 

سخن پایانی

با بالغ‌تر شدن فناوری بلاک چین با گذشت هر روز، اپلیکیشن‌هایی که روی آن اجرا می‌شوند هم نیاز به پیشرفت دارند. با این‌حال از آنجایی که تقریبا هرروز شاهد ظهور پروژه‌ جدیدی هستیم باید استانداری وجود داشته باشد که بتوان براساس آن کیفیت و امنیت این پروژه‌ها را کنترل کرد. خوشبختانه با وجود زیرو ایکس می‌توان گفت این استاندارد ایجاد شده است.

علاوه بر این، به‌خاطر کارمزد پایین این شبکه، توسعه‌دهنده‌های برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) هم باید به‌سمت این فناوری بیایند و از مزایای آن به نفع کاربران خود استفاده کنند.

در کل پروتکل زیرو ایکس و امکاناتی که به ارمغان می‌آورد به‌گونه‌ای هستند که حوزه‌های مختلفی را شامل می‌شوند. بدون شک در آینده‌ای نزدیک شاهد مقبولیت بیشتر این فناوری در بین توسعه‌دهنده‌ها و کاربران خواهیم بود. از این‌رو سعی کردیم در این مقاله شما را با مفاهیم اصلی پروتکل زیرو ایکس و توکن ZRX‌ آن آشنا کنیم.