تاریخچه بلاک چین | یک فناوری که دنیا را متحول کرد

اساسا ارزهای دیجیتال ساختار متفاوتی با کارت‌های اعتباری و پول‌های دیجیتال دارند. جرقه‌ شکل‌گیری ارزهای دیجیتال با نگرانی افراد درباره‌ انتقال پول‌های خود و خواسته‌ افراد مبنی بر شکل‌گیری یک سیستم محرمانه‌ انتقال پول بود که به وجود آمد.

از طرفی خواسته‌ دیگر نیز این بود که سیستمی پدید بیاید که از کنترل دولت‌ها خارج باشد و افراد به‌صورت محرمانه و دور از رصد دولت‌ها و سیستم‌های مربوطه، دارایی‌های خود را جابه‌جا کنند.

اما امروزه تفکر کلی درباره‌ ارزهای دیجیتال و فناوری زیرساختی آن یعنی بلاک چین متفاوت‌تر از این است که پیش‌ازاین افراد با آن آشنا بودند. در این مطلب قصد داریم تا به‌طور کامل با یکدیگر تاریخچه بلاک چین را موردبررسی قرار دهیم.

دوره قبل از بیت کوین

ارزهای دیجیتال شاید یکی از برترین دارایی‌های سبد سهام برای نسل حال حاضر به‌حساب بیایند، ولی جای تعجب است که اولین ایده‌ مطرح‌شده برای پول‌های دیجیتال در سال ۱۹۸۲ ارائه گردید. «دیوید چام» (David Chaum) محقق دانشگاه کالیفرنیا در مقاله‌ای با عنوان امضاهای کور برای پرداخت‌های غیرقابل‌پیگیری، نخستین بار ایده‌ پول دیجیتال را ارائه کرد. وی در سال ۱۹۹۰ «دیجی‌کش» (Digicash) را بنیان‌گذاری کرد، ولی شرکت وی سقوط کرد و ورشکسته شد. این اولین تلاش جدی برای واردکردن پول دیجیتال به دنیای واقعی بود، اگرچه استفاده از اینترنت در روزهای کودکی خود قرار داشت.

از طرفی پیشرفت‌های بیشتری از این معمای نوین در سال ۱۹۹۱ معرفی شد؛ یعنی زمانی‌ که «استوارت هابر» (Stuart Haber) و «دبلیو اسکات استورنتا» (W. Scott Stornetta) برای اولین بار بر یک زنجیره‌ بلوک رمزنگاری‌شده امن کار کردند که در آن هیچ‌کس نمی‌توانست برچسب زمانی اسناد را دستکاری کند. یک سال بعد در سال ۱۹۹۲، آنان سیستم خود را برای گنجاندن و اجرای درخواست‌های مرکل به‌روزرسانی کردند. انجام این کار توسط جمع‌آوری اسناد بیشتر در یک دفتر واحد باعث افزایش بهره‌وری می‌شد.

 

شرکت E-gold و عرضه طلای الکترونیکی

شرکت G&SR(Gold & Silver Reserve)، یک شرکت ارز دیجیتالِ دارای پشتیبانی طلای فیزیکی، در سال ۱۹۹۶ طلای الکترونیکی یا E-Gold را اجرایی کرد. این شرکت که دو سال پیش از PayPal کار خود را شروع کرد، از طرف کاربران خود عنوان طلا را در اختیار داشت و به آنان اجازه‌ تبادل طلای الکترونیک را می‌داد. این شرکت مفهوم پرداخت واسطه‌ای را که یک بخش نظری کلیدی در ظهور قراردادهای هوشمند کنونی است معرفی کرد.

این شرکت همچنین خدمات صرافی واسطه‌ای را نیز به وجود آورد. علاوه بر این، حتی وقتی‌که این شرکت یک شرکت متمرکز بود، مکانیزم مدیریتی بخصوصی تحت عنوان تراست پیشنهاد خاص طلای الکترونیک را توسعه داد که ریشه هیئت‌های مدیریتی کنونی هستند. طلای الکترونیک اجازه‌ اولین طرح بین‌المللی پانزی و جهانی‌شدن کلاهبرداری را نیز فراهم کرد و در بالاترین میزان خود به دو میلیارد دلار تراکنش در سال، پنج میلیون حساب مجزا و بیش از ۳٫۵ تن اندوخته طلا رسید.

از طرفی با افزایش نگرانی‌های امنیتی، طرح‌های پانزی و حملات فیشینگ، زمان افول طلای الکترونیک نیز فرارسید. درواقع این شرکت دائما موردحمله‌ هکرهای سراسر جهان قرار می‌گرفت و برخی از رایج‌ترین فنون هکری علیه مواضع طلای الکترونیک به‌کار گرفته می‌شد.

در حقیقت طلای الکترونیک باعث به وجود آمدن اولین طرح‌های پانزی بین‌المللی و جهانی‌شدن کلاهبرداری شد. در آن زمان طلای الکترونیک توسط قوه قضاییه ایالات‌متحده به دلیل نقل‌وانتقال غیرقانونی پول تعطیل شد. همچنین در طول فرآیند تعطیلی طلای الکترونیک، این شرکت تمام اموالش را از دست داد و در سال ۲۰۰۸ کاملا سقوط کرد.

 

ظهور فناوری رمزنگاری

در همان زمان نوآوری‌های دیگری نیز رخ داد و «نیک زابو» در سال ۱۹۹۷ مقاله‌ای تحت عنوان رسمی‌سازی و امنیت بخشیدن به روابط در شبکه‌های عمومی منتشر کرد که در آن مفهوم قراردادهای هوشمند را به‌عنوان راهی جهت اجرای معاهدات میان غریبه‌ها در یک شبکه بدون واسطه معرفی کرد.

زابو در سال ۱۹۹۸ یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز به نام BitGold طراحی کرد و پیشنهاد داد که کاربران از توان رایانشی و رایانه‌ای خود جهت حل مسائل رمزنگاری‌شده استفاده کنند. BitGold هیچ‌وقت جامه واقعیت نپوشید، ولی چهارچوب نظری آن بر ساخت اولین ارز دیجیتال تاریخ تأثیر گذاشت. در سال ۱۹۹۸ نیز «وی دی» (Wei Dei) که یک مهندس نرم‌افزار بود، مقاله‌ای را با نام پول B، یک سیستم پولی الکترونیکی بی‌نام توزیع‌شده، منتشر کرد که این مقاله بسیاری از ویژگی‌های ارزهای دیجیتال مدرن امروزی همچون به‌روزرسانی جمعی یک دفتر کل، فرایند کاری انگیزشی، تأیید با هش‌های رمزنگاری‌شده یا رمزنگاری کلید عمومی را تشریح می‌کند.

یکی دیگر از تأثیرگذاران این عرصه نیز «هال فینی» (Hal Finney) است که در آن زمان در حوزه‌ رمزنگاری فعالیت می‌کرد و همچنین یک توسعه‌دهنده بود. وی در سال ۲۰۰۴ اولین الگوریتم که «گواه اثبات کار» (Proof of Work) یا PoW بود را با قابلیت استفاده‌ مجدد توسعه داد.

 

ورود بیت کوین به صحنه

در آن زمان چند سرنخ از ورود چیزی جدید به جهان وجود داشت که بسیار اهمیت داشت. در اوت سال ۲۰۰۸ دامنه‌وبی بانام Bitcoin.org ثبت شد و در ۳۱ اکتبر همان سال، مقاله‌ای با نام «بیت کوین: یک سیستم پولی الکترونیکی همتا به همتا» در یک فهرست رمزنگاری به‌وسیله «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamato)، منتشر شد. درواقع پیام اصلی وی این بود: «من بر روی یک سیستم پولی الکترونیکی که کاملا همتا به همتا است و واسطه‌ای ندارد کارکرده‌ام.»

از طرفی ویژگی‌های اصلی بیت کوین این بود که با یک شبکه‌ همتا به همتا از مشکل «دوبار خرج کردن» (Double-spending) جلوگیری می‌کرد، درواقع در بیت کوین هیچ‌گونه ضرب سکه یا طرف‌های واسطه‌ای وجود نداشت و شرکت‌کنندگان می‌توانستند ناشناس بمانند. همچنین سکه‌های جدید از الگوریتم گواه اثبات کار ساخته می‌شدند و این الگوریتم برای تولید سکه‌ جدید به شبکه امکان جلوگیری از Double-spending را می‌داد.

از طرفی در ژانویه سال ۲۰۰۹، ناکاموتو نرم‌افزار متن‌باز بیت کوین را منتشر کرد. درواقع در ۳ ژانویه ۲۰۰۹، شبکه بیت کوین با ساخت نخستین بلاک چین به‌وسیله‌ ناکاماتو که بعدها با نام «نخستین بلوک» (Genesis) مشهور شد، کار خود را شروع کرد. جامعه‌ بیت کوین و آنارشیست‌های کریپتو این را نیز یک برچسب زمانی و همچنین توضیحی درباره‌ بی‌ثباتی به‌وجود‌آمده توسط بانکداری فدرال تفسیر کردند. شش روز بعد نسخه‌ ۰.۱ بیت کوین منتشر شد و همه می‌توانستند در آن مشارکت داشته باشند. در حقیقت این نسخه به‌عنوان برنامه‌ای برای ویندوز منتشر شد که با استفاده از برنامه Visual Studio اجرا می‌شد.

در ادامه، اولین تراکنش بیت کوین در ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹ به هال فینی فرستاده شد و این زمانی بود که ناکاموتو ده بیت کوین روی بلوک صد و هفتاد برای وی ارسال کرد. در سال ۲۰۰۹، جامعه کوچک رمزنگاری به استخراج و بحث در مورد بیت کوین ادامه داد و در ۵ اکتبر ۲۰۰۹، برای اولین‌بار نرخ تبادل برای بیت کوین تعیین شد.

نرخ پیشنهادی بیت کوین، ۱۳۰۹.۰۳ بیت کوین مساوی با یک دلار بود و این نرخ از طریق معادله‌ای که هزینه برق تولید بیت کوین برای یک رایانه را محاسبه می‌کرد تولید می‌شد. درواقع حدود هشت سال طول کشید تا این نرخ تبادل برعکس شود و در آوریل ۲۰۱۷، یک بیت کوین معادل ۱۳۰۹ دلار قیمت داشت. از طرفی در ۱۲ اکتبر یک کانال جهت توسعه بیت کوین ایجاد شد و در نتیجه‌ ‌این کانال، بیت کوین نسخه ۰.۲ نیز دو ماه بعد در شانزده دسامبر معرفی شد.

علاوه بر این، در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۹، ساتوشی ناکاموتو انجمنی به نام bitcointalk ایجاد کرد و نام کاربری satoshi را برای خود برگزید و عناوین و بخش‌های اصلی را از انجمن پیشین Sourceforge به بیت کوین تاک منتقل کرد.

 

سیر تکاملی بلاک چین طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸

در ادامه مقاله قصد داریم شما را با روند تکامل فناوری بلاک‌ چین در طول تاریخ آشنا کنیم.

 

سال ۲۰۰۹

در سال ۲۰۰۹ نخستین بلوک بیت کوین استخراج شد و ثابت کرد که هدفی که تعیین‌شده بود محقق شده است و یک نسخه ساده از بیت کوین در اینترنت برای بخشی از مردم منتشر شد. همان‌طور که اشاره کردیم، اولین ارزش بیت کوین به دلار بر اساس مصرف برقی بود که برای ایجاد یک بیت کوین صرف می‌شد، یعنی یک دلار معال ۱۳۰۹.۰۳ بیت کوین.

 

سال ۲۰۱۰

در اوایل سال ۲۰۱۰ اولین تبادل بیت کوین شکل گرفت و ارزش بیت کوین افزایش یافت. درنتیجه Jed McCaleb صرافی Mt.Gox را افتتاح کرد. در این سال، همچنین نرم‌افزار بیت کوین به یک سیستم متن‌باز تبدیل شد که به‌راحتی در دسترس همه قرار داشت و هرکسی می‌توانست جزئیات معاملات را بررسی کند. درواقع افراد می‌توانستند ببینند چند بیت کوین در یک کیف پول وجود دارد ولی از طرفی نیز نمی‌دانستند که این کیف پول متعلق به چه کسی است. همچنین افرادی که دفاتر کل را تنظیم و معاملات را تسهیل می‌کردند نیز «ماینر» (Miner) یا همان استخراج‌کننده نامیده شدند و به‌خاطر ماهیت ‌متن‌باز بودن نیز هر فردی می‌توانست ماینر شود.

از طرفی رشد بیت کوین بدون مشکل نبود و در اواخر سال ۲۰۱۰، ماینرها از مشکل امنیتی سیستم (glitch) سوءاستفاده کرده و هشتاد و چهار میلیون بیت کوین ساختند. در آن زمان یک کارگروه دولت در مورد استفاده از ارزهای مجازی برای تأمین مالی تروریسم هشدار داد و بااین‌حال تا پایان سال ۲۰۱۰، بیت کوین با قیمت ۵ دلار معامله شد و بازار کل بیت کوین به بیش از یک میلیون دلار رسید.

از طرفی یکی از دیگر رویدادهای تاریخچه بلاک چین که در این سال اتفاق افتاد، Namecoin است که یک شبکه‌ غیرمتمرکز جهت ثبت پایگاه داده‌ها است. Namecoin به یک مشترک اجازه ثبت داده و درعین‌حال به آن یک کلید مخصوص بلاک چین می‌دهد که با استفاده از آن می‌تواند نام دامنه‌ها را با IP آدرس‌ها تطبیق دهد.

 

سال ۲۰۱۱

تا اواسط سال ۲۰۱۱، بیت کوین با قیمتی در حدود ده دلار معامله می‌شد و همچنان در حال افزایش بود. از طرفی The silk road نیز یک وب‌سایت دلالی مواد بود که از بیت کوین به‌عنوان ارز رایج خود استفاده می‌کرد و در اواخر سال نیز با دستگیری صاحب آن، باعث متوقف شدن معاملات PayPal/bitcoin شد.

در حقیقت در عرض چهار روز بیت کوین بیش از ۶۷ درصد از ارزش خود را از دست داد. همچنین تا اواسط سال ۲۰۱۱، ۲۵ هزار بیت کوین از یک کیف پول دزدیده شد و به یکی از مشکلات اصلی صرافی Mt.Gox تبدیل شد. درواقع طی این حمله، هکرها رمزهای عبور را دزدیده و حساب‌های میلیون‌ها مالک بیت کوین را خالی کردند.

 

سال ۲۰۱۲

در این سال، طبق گزارش FBI در مورد ارزهای دیجیتال، قوانینی برای جلوگیری از مبادله‌ مواد مخدر و داروهای غیرمجاز و اسلحه تبیین شد. همچنین دولت‌ها درباره‌ اینکه ارزهای دیجیتال باعث از بین رفتن اعتماد به ارزهای دولتی می‌شود، اظهار نگرانی کرده بودند.

درواقع دولت‌ها نگران بودند که این ناشناس بودن و بی‌قانون بودن باعث افزایش جرائم، فرار از مالیات، و پول‌شویی شود. ولی بیت کوین در مسیر درستی قدم برداشته بود و در سال ۲۰۱۲ بیت کوین در یک بانک اروپایی ثبت شد.

همچنین گروه‌های دیگری تلاش کردند تا بلاک چین بیت کوین را ارتقا دهند. «یونی آسیا» (Yoni Assia)، بنیان‌گذار e-toro و «ویتالیک بوترین» (Vitalik Buterin) با یکدیگر همکاری کردند تا پروتکل بیت کوین جدیدی بسازند که Coloredcoin نامیده شد.

گفتنی است که این پروتکل برای کاربران این امکان را فراهم می‌کرد که ویژگی‌های خاصی را به یک معامله اختصاص دهند. در حقیقت Coloredcoin طراحی شده بود تا به کاربران این امکان را بدهد که بتوانند کاری بیشتر از یک معامله انجام دهند و در اولین اجرای خود نیز ایجاد یک ارز دیجیتال اختصاصی را برای هر فرد ممکن ساخت.

 

سال ۲۰۱۳

به‌صورت کلی تا ابتدای سال ۲۰۱۳ زمان برد تا بیت کوین توانست تمام بحران‌های قبلی را پشت سر بگذارد. ولی در این سال نوسانات بیت کوین ادامه پیدا کرد و در مارچ ۲۰۱۳ ارزش بیت کوین ناگهان ۲۳ درصد کاهش یافت و البته این زیان وارده تا انتهای همان شب جبران شد. از طرفی تا اواسط آوریل آن سال، هر بیت کوین به ۲۶۶ دلار و بازار کل آن به یک میلیارد دلار رسید، ولی در عرض چند ساعت یک حمله و هک شدن، ارزش آن را به کمتر از ۱۲۵ دلار رساند.

علاوه بر این در ۲۰۱۳ شبکه‌ جرائم مالی آمریکا، اولین قوانین بیت کوین را صادر کرد. دولت آمریکا صرافی Mt.Gox را با عدم ثبت‌نام به‌عنوان کسب‌وکاری در مورد انتقال پول متهم کرد و ۲۳ شرکت دیگر را که از بیت کوین استفاده می‌کردند برای تخلفات احتمالی احضار کرد. همچنین دولت آمریکا وب‌سایت The silk road را منحل و معادل ۳.۶ میلیون دلار بیت کوین مالک آن را ضبط کرد. همچنین نائب رئیس بنیان‌گذار بیت کوین را نیز به پول‌شویی متهم کرد و در همان سال، آمریکا و آلمان بیت کوین را به‌عنوان یک پول غیرقانونی اعلام کردند. موتور جستجوی Baidu چین نیز فرایند پذیرش بیت کوین را آغاز کرد، ولی بعدا بانک مرکزی چین آن را ممنوع اعلام کرد و در نتیجه بایدو نیز فرایند پذیرش بیت کوین را متوقف کرد.

علاوه بر این، Bloomberg بیت کوین را به‌عنوان یک ارز دیجیتال پذیرفت و بیت کوین در مجلس سنای آمریکا تحسین شد. در همان سال «برادران وینکلووز» (Winklevoss twins) نخستین تلاش خود برای انتشار ETF مبنی بر بیت کوین را انجام دادند و اگرچه شکست خوردند ولی این مسئله باعث شد تا نوامبر آن سال ارزش بیت کوین به بیش از ۱۰۰۰ دلار افزایش پیدا کند.

درواقع در آن زمان بود که ویتالیک بوترین به این نتیجه رسید تا فناوری بلاک چین بیت کوین به تغییراتی بیشتر نیاز دارد و شروع به ساخت بلاک چینی دیگر به نام «اتریوم» (Ethereum) کرد. درواقع این ارز دیجیتال این امکان را محقق می‌کرد که «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) به بلاک چین اضافه شوند.

 

سال ۲۰۱۴

در سال ۲۰۱۴ سطح جدیدی از ارزش و پذیرش رمز ارزها را شاهد بودیم. در آن سال دولت انگلستان به بیت کوین جایگاه VAT-free یا مصونیت از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده را داد و این موضوع به شکلی بود که HM Revenue و Customs آن را به‌عنوان یک پول محرمانه طبقه‌بندی کردند. همچنین در آن زمان قدرت‌های بانکی اروپا، در زمان‌های بروز تروریست و پول‌شویی، ارزهای مجازی را موظف می‌کردند تا از قوانینی استاندارد مثل بانک‌ها تبعیت کند. از طرفی در آن سال مایکروسافت نیز فرایند پذیرش بیت کوین به‌عنوان یک ارز دیجیتال پرداختی را شروع کرد.

 

سال ۲۰۱۵

در سال ۲۰۱۵، معاملات بیت کوین به صد هزار معامله در روز رسید و بیت کوین سال را با قیمت ۲۳۸ دلار آغاز کرد و روزبه‌روز معاملات بیشتری برای بیت کوین انجام گرفت و تا پایان آن سال بیت کوین به مرز چهارصد دلار نیز رسید. همچنین برادران وینکلووز باری دیگر تلاش کردند تا بیت کوین ETF را منتشر کنند و در کنار آن شرکت‌های دیگری نیز در تلاش بودند تا ارزهای دیجیتال دیگری را روانه‌ بازار کنند.

 

سال ۲۰۱۶

در آن سال بسیاری از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، فرایند پذیرش بیت کوین را آغاز کردند و چینی‌ها نیز به بزرگ‌ترین مبادله‌کنندگان بیت کوین تبدیل شدند، چرا که مردم می‌خواستند از کنترل دولت مرکزی خود فرار کنند. درواقع در آن سال نزدیک به ۸۰ درصد از معاملات بیت کوین در کشور چین انجام می‌شد. همچنین در سال ۲۰۱۶ ارزش بیت کوین دو برابر شد و به ۹۹۷ دلار رسید. همچنین ارزهای دیجیتال رقیب بیت کوین نیز چند بخش شدند و سازمان ملل متحد نیز از بلاک چین اترویم در برنامه‌ریزی غذارسانی به کشورهای فقیر استفاده کرد.

 

سال ۲۰۱۷

در سال ۲۰۱۷ برادران وینکلووز باری دیگر برای ساخت بیت کوین ETF تلاش کردند و مجددا شکست خوردند. درواقع ایده ساخت ETF ارزش بیت کوین را به بیش از ۱۳۰۰ دلار رساند و پس از چند ماه بیت کوین بار دیگر به ۹۷۵ دلار کاهش یافت؛ اگرچه مجددا و در عرض چند روز به سطح ۱۲۰۰ دلار بازگشت و روند رو به رشد خود را ادامه داد.

همچنین در آن سال، کانادا نخستین شبکه peer-to-peer تبادل بیت کوین را راه‌اندازی کرد. علاوه بر این، بیش از پانصد شرکت با یکدیگر همکاری کردند تا از فناوری بلاک چین بهره بگیرند و هزینه‌های خود را کاهش دهند. درواقع شرکت‌ها متوجه شدند که سیستم محرمانه‎ بلاک چین می‌تواند امنیت را افزایش دهد. از طرفی IBM بلاک چین خود را با ارائه‌ راه‌حل مشکلات تنظیم سلامت، مالی و استفاده توسط دولت‌ها ارتقا داد.

 

سخن پایانی

با وجود اینکه حریم خصوصی و کاهش اعتماد مردم به دولت‌ها و سازمان‌های بانکی مرکزی باعث ایجاد تمایل جهت ایجاد یک پول دیگر می‌شد که این معایب را نداشت، شاهد این بودیم که بلاک چین ظهور کرد و بیت کوین به وجود آمد. اساسا مبدأ پیدایش بیت کوین و بلاک چین نامعلوم و مملو از رمز و راز است.

وب‌سایت Thebitcoin.org به‌صورت ناشناس در سال ۲۰۰۸ ثبت شد و در اکتبر همان سال یک توسعه‌دهنده‌ نرم‌افزار تحت نام مستعار ساتوشی ناکاموتو مقاله‌ای را منتشر کرد که در آن یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا که توسط شبکه بلاک چین پشتیبانی می‌شد، را معرفی کرد. در حقیقت بلاک چین و ارزهای دیجیتال ایجادشده بر بستر آن این هدف را داشته و دارند که خارج از کنترل هر دولتی فعالیت کنند و به‌نوعی محرمانه باشند.