برنامه غیرمتمرکز یا (DApps) چیست؟ + آشنایی با کاربرد آن
فناوری «بلاک چین» (Blockchain) و مزایای بی‌شماری که استفاده از آن در پی دارد، نه تنها با بیت کوین باعث به وجود آمدن انقلابی در روش پرداخت شد، بلکه خیلی زود توانست پتانسیل واقعی خود را در کاربردهای دیگر هم نشان دهد.
یکی از این مفاهیم بسیار مهم و نوظهور که به لطف این فناوری بر سر زبان‌ها افتاده، برنامههای غیرمتمرکز هستند که به جرات می‌توان گفت بخش عمده‌ای از آینده‌ی اینترنت را به خود اختصاص خواهند داد.
در این مقاله می‌خواهیم با زبانی ساده و در عین حال با جزئیات مفهوم یک برنامهی غیرمتمرکز را برایتان روشن می‌کنیم تا با عملکرد کلی آن‌ها بیشتر آشنا شوید.
همچنین با ذکر مثال‌های مختلف چنین برنامه‌هایی را با برنامههای معمولی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم، مقایسه خواهیم کرد تا همه‌چیز را بهتر درک کنید.
برنامههای غیرمتمرکز را می‌توان در کنار مفاهیمی مثل «متاورس» (Metaverse)، «امور مالی غیرمتمرکز» (Decentralized Finance)، «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) و «توکن‌های غیرقابل‌تعویض» (Non-Fungible Tokens)، جزو مفاهیم اصلی بازار ارزهای دیجیتال در نظر گرفت که در واقع درک صحیح آن‌ها کمک شایانی به موفقیت شما در بازار رمز ارزها خواهد کرد. پس تا انتها ما را همراهی کنید.
برنامه غیرمتمرکز (DApp) چیست؟
«برنامه غیرمتمرکز» (Decentralized Application) یا به اختصار DApp، به برنامه‌ای گفته میشود که روی یک شبکه‌ی غیرمتمرکز مثل بلاک چین ساخته شده و از قراردادهای هوشمند و یک رابط کاربری تشکیل میشود.
شاید تعریف این چنینی برنامههای غیرمتمرکز کمک چندانی به درک مفهوم آن نکرده باشد پس بیایید ابتدا برنامههای معمولی مثل اینستاگرام را با هم بررسی کنیم. در حقیقت اینستاگرام که این روزها روی گوشی هوشمند هر کسی پیدا میشود، یک برنامهی کامپیوتری است که دو بخش دارد.
بخش اول که ظاهر برنامه است و دکمه‌های لایک و کامنت، تصاویر بارگذاری شده، نوشته‌های مختلف و در کل هر چیزی که شما به عنوان کاربر می‌بینید را شامل میشود. به این بخش به اصطلاح «فرانت اند» (Front End) می‌گویند.
اما به جز ظاهر، بخش دیگری هم وجود دارد که در پشت پرده کار می‌کند. برای مثال وقتی شما روی دکمه‌ی لایک یک پست کلیک می‌کنید در پشت پرده به محض لمس کردن دکمه‌ی لایک درخواستی به کامپیوتر مرکزی شرکت سازنده‌ی این برنامه ارسال میشود که به آن دستور می‌دهد تعداد لایک‌های این پست را یک واحد افزایش دهد. این کامپیوتر مرکزی «سرور» (Server) نام دارد و به این بخش از اینستاگرام «بک اند» (Back End) می‌گویند.
در چنین برنامه‌هایی تمام اطلاعات و داده‌های کاربران در داخل این کامپیوترهای مرکزی یا سرور ذخیره می‌شوند و برای همین اگر شرکت سازنده‌ی برنامه به خوبی از سرورهای خود محافظت نکند، ممکن است دچار آسیب شود و در نتیجه تمام سابقه‌ی کاربران از بین برود. همچنین چون این سرورها در اختیار شرکت‌های سازنده‌ی برنامه‌ها قرار دارند، مجبور هستیم به درستی فعالیت آن‌ها اعتماد کنیم.
یک برنامهی غیرمتمرکز برنامه‌ای شبیه دیگر برنامههای معمولی (مثل همین اینستاگرام) است که در بخش ظاهر یا فرانت اند آن هیچ تفاوتی مشاهده نمی‌شود.
در عوض بخش بک اند یا پشت پرده که تمام پردازش‌ها را برعهده دارد، متفاوت است و دیگر خبری از یک رایانه‌ی مرکزی به نام سرور نیست. در واقع در برنامههای غیرمتمرکز وظیفه‌ی مدیریت تمام تراکنش‌ها برعهده‌ی شبکه‌ی غیرمتمرکز بلاک چین است.
این یعنی اطلاعات تنها بر روی یک یا دو کامپیوتر مرکزی ثبت نمی‌شوند، بلکه شبکه‌ای از کامپیوترهای متصل به هم مسئولیت پردازش اطلاعات را بر عهده دارند.
بنابراین از آنجایی که ظاهر هر دو برنامه تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. کاربر شاید نتواند یک برنامهی معمولی را از یک برنامهی غیرمتمرکز تشخیص دهد.
در واقع اصلاً لازم هم نیست تفاوت چندانی بین آن‌ها قائل شویم. در هر صورت هر دو برای یک کاربرد خاص ساخته شده‌اند و نیاز ما را رفع خواهند کرد. تنها نحوه‌ی انجام و پردازش اطلاعات متفاوت است که در بیشتر مواقع یک کاربر معمولی نیازی به اطلاع از آن نخواهد داشت.
به عبارت دیگر بیایید فرض کنیم ما به دنبال استفاده از یک شبکه‌ی اجتماعی برای اشتراک‌گذاری تصاویر یا افکار خود با دیگران هستیم. می‌توانیم از یک برنامهی معمولی مثل اینستاگرام استفاده کنیم و آن را روی گوشی موبایل نصب کنیم. یا حتی می‌توانیم با استفاده از یک مرورگر اینترنت و بدون نیاز به نصب هم وارد آن شویم.
در طرف دیگر می‌توانیم از یک برنامهی غیرمتمرکز مشابه که توسط یک شرکت دیگر طراحی و ساخته شده، کمک بگیریم. این برنامهی غیرمتمرکز می‌تواند به شکل یک سایت اینترنتی طراحی شده باشد یا مثل همان اینستاگرام قابل دانلود و نصب روی گوشی‌های هوشمند باشد.
اکنون شاید بپرسید وقتی برای مثال به منظور همین اشتراک تصویر برنامه‌ای مثل اینستاگرام وجود دارد که بسیار هم محبوب است چه نیازی به استفاده از برنامههای غیرمتمرکز کم‌ترشناخته‌شده داریم؟ پاسخ این سوال را می‌توانید در بخش‌های بعدی پیدا کنید.
ویژگیهای یک برنامه غیرمتمرکز
یک برنامهی غیرمتمرکز در مقایسه با برنامههای معمولی چهار ویژگی خاص دارد که باعث تمایز آن میشود. این تمایز چهار ویژگی «غیرمتمرکز بودن» (Decentralized)، «قطعی بودن» (Deterministic)، «تورینگ کامل بودن» (Turing Complete) و «منزوی بودن» (Isolated) را شامل میشود که در ادامه در مورد هر کدام با جزئیات بیشتری صحبت می‌کنیم.
غیرمتمرکز بودن یعنی داده‌ها توسط هیچ شخص یا گروه خاصی کنترل و مدیریت نمی‌شوند و برای همین لازم نیست به کسی اعتماد کنید. در واقع دسترسی به این قابلیت با استفاده از فناروی بلاک چین امکان‌پذیر شده است.
قطعی بودن یک برنامهی غیرمتمرکز یعنی خروجی حاصل از آن برنامهی غیرمتمرکز همواره ثابت است و حتی تغییر محیط اجرای تاثیری روی خروجی نخواهد گذاشت.
همچنین تورینگ کامل بودن یک برنامهی غیرمتمرکز به این معنی است که توانایی انجام هر کاری که بتوان آن را به شکل یک کد درآورد را دارند.
و در نهایت منزوی بودن یعنی برنامههای غیرمتمرکز در یک محیط مجازی که برای مثال در بلاک چین اتریوم EVM یا ماشین مجازی اتریوم نام دارد، اجرا می‌شوند. برای همین اگر اشکالی در کدهای آن وجود داشته باشد مشکلی برای خود شبکه‌ی بلاک چین ایجاد نمی‌شود.
تفاوت اصلی دیگر برنامههای غیرمتمرکز با برنامههای معمولی در این است که برنامههای غیرمتمرکز از مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند تشکیل می‌شوند.
قرارداد هوشمند به کدهای برنامه‌نویسی‌شده‌ای گفته میشود که روی بلاک چین تعبیه شده و دقیقاً به همان شکل که برنامه‌نویسی شدند، اجرا می‌شوند. بعد از اینکه یک قرارداد هوشمند روی بلاک چین قرار گرفت دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد.
برای همین است که به چنین برنامه‌هایی برنامههای غیرمتمرکز می‌گویند، زیرا کنترل‌کننده‌ی اصلی آن‌ها همین قراردادهای هوشمند هستند و هیچ شخص یا سازمان دیگری در آن دخالت ندارند.
مزایای برنامههای غیرمتمرکز
برنامههای غیرمتمرکز به دلیل استفاده از بلاک چین مزیت‌های جالب توجهی دارند که در برنامههای معمولی نمی‌توان آن‌ها را پیدا کرد.
بنابراین مزیت‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم از جمله دلایلی هستند که باعث می‌شوند به جای برنامههای معمولی به دنبال گزینه‌های جایگزین در بین برنامههای غیرمتمرکز باشیم.
بعد از اینکه قراردادهای هوشمند برنامههای غیرمتمرکز روی بلاک چین پیاده‌سازی شد، دیگر هیچ وقت دچار خاموشی نمی‌شوند و شما در هر زمان امکان تعامل با آن‌ها را خواهید داشت. در یک برنامهی معمولی مثل اینستاگرام افراد خرابکار می‌توانند سرورهای این شرکت را مورد حملات سایبری قرار دهند و باعث از کار افتادن نرم‌افزار شوند.
شاید خود شما هم بارها شاهد این بوده‌اید که اینستاگرام یا دیگر برنامههای کاربردی برای ساعت‌ها از دسترس خارج شدند. این مشکل در برنامههای غیرمتمرکز وجود ندارد.
مزیت دیگر این گونه برنامه‌ها توجه به حفظ حریم خصوصی کاربران است. به عبارت دیگر در برنامههای غیرمتمرکز لازم نیست اطلاعات شخصی خود را برای ثبت‌نام و استفاده از خدمات نرم‌افزار وارد کنید. تنها کافی است یک کیف پول دیجیتال مثل «متاماسک» (MetaMask) داشته باشید تا با تنها چند کلیک وارد حساب کاربری خود در برنامهی غیرمتمرکز شوید.
علاوه بر این برنامههای غیرمتمرکز غیرقابل سانسور هستند. برای مثال هیچ‌کس نمی‌تواند کاربری را از ثبت تراکنش در آن برنامه یا تعامل با بلاک چین منع کند.
مزیت دیگر چنین برنامه‌هایی یکپارچگی کامل داده‌ها است. در واقع داده‌ای که در بلاک چین ثبت میشود غیرقابل تغییر و غیرقابل انکار است. هیچ کس هم نمی‌تواند بعد از انجام تراکنش و ثبت داده در بلاک چین، آن را تغییر دهد و برای مثال یکی از اعداد آن را عوض کند.
در نهایت شاید یکی از مهم‌ترین مزایای برنامههای غیرمتمرکز عدم نیاز به شخص یا سازمان ثالث باشد. همان‌طور که گفتیم تمام فعالیتهای یک برنامهی غیرمتمرکز توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند و هر کس می‌تواند قبل از استفاده از آن کدهای نوشته شده را بخواند و خروجی احتمالی را تشخیص دهد.
این موضوع در بیشتر برنامههای معمولی وجود ندارد، در نتیجه مجبور هستیم به اتفاقاتی که در پشت پرده انجام می‌شوند اعتماد کنیم.
چالش‌‌ها و معایب برنامههای غیرمتمرکز
برنامههای غیرمتمرکز با تمام مزیت‌هایی که دارند با چند چالش مهم هم روبه‌رو هستند که باید به آن‌ها هم توجه داشت.
اولین چالش، بحث سخت بودن مدیریت و به‌روزرسانی آن است. دلیل آن هم این است که بعد از انتشار هر برنامه روی بلاک چین به سختی می‌توان کدهای آن را تغییر داد. این کار باعث میشود که توسعه‌دهندگان آن برنامه نتوانند به‌راحتی به‌روزرسانی‌های جدید را روی برنامهی خود اعمال کنند.
این موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که تیم سازنده در کدهای خود باگ یا اشکالات نرمافزاری پیدا کرده باشند و بخواهند آن را برطرف کنند.
دومین مشکلی که برنامههای غیرمتمرکز با آن مواجه هستند مشکل ازدحام شبکه و عدم مقیاس‌پذیری است. در حقیقت هر برنامهی غیرمتمرکز بر پایه‌ی یک بلاک چین که معمولاً اتریوم است، کار می‌کند و به دلیل اینکه انجام هر تراکنش به تایید شبکه نیاز دارد، سرعت کار پایین می‌آید.
برای همین اگر تعداد پردازش‌های درخواستی برنامههای غیرمتمرکز از توان عملیاتی بلاک چین مادر بیشتر باشد، این برنامه‌ها به مشکل برخواهند خورد.
از دیگر چالش‌های پیش روی این برنامه‌ها موضوع رابط کاربری پیچیده آن‌ها است که اهمیت بسیار بالایی هم دارد. هر کاربر برای تعامل و استفاده از برنامههای غیرمتمرکز نیاز به یک کیف پول دیجیتال مثل متاماسک دارد که نصب و راه‌اندازی آن شاید برای یک کاربر تازه‌وارد چندان آسان نباشد.
کاربرد برنامههای غیرمتمرکز
این روزها شاید اسم برنامههای غیرمتمرکز را در کنار حوزه‌ای از بازار ارزهای دیجیتال به نام امور مالی غیرمتمرکز یا «دیفای» (DeFi) شنیده باشید. در حقیقت منظور از دیفای همان برنامههای غیرمتمرکزی است که با هدف حذف میانجی از امور مالی سنتی مثل سپرده‌گذاری و وام‌گیری ایجاد شده‌اند.
اما کاربرد چنین برنامه‌هایی تنها به امور مالی محدود نمی‌شود و می‌توان استفاده‌های زیادی از آن کرد. در ادامه کاربرد برنامههای غیرمتمرکز را در حوزه‌های مختلف با هم بررسی می‌کنیم:
امور مالی
همان‌طور که گفتیم امور مالی یکی از مهم‌ترین کاربردهای برنامههای غیرمتمرکز را تشکیل می‌دهد که حتی یک حوزه‌ی مجزا و محبوب به همین نام (امور مالی غیرمتمرکز) برای اشاره به آن‌ها ایجاد شده است. بیایید با یک مثال دلیل محبوبیت این حوزه را درک کنیم:
در دنیای واقعی هرکسی می‌تواند با سپرده‌گذاری پول‌های خود در بانک، هر ماه سود دریافت کند. هر چه اشخاص بیشتری مبالغ اضافه‌تری در بانک سپرده‌گذاری کنند، خود بانک هم می‌تواند وام‌های بیشتری در اختیار افراد مختلف قرار دهد و چون از آن‌ها نرخ بهره دریافت می‌کند می‌تواند سود سپرده‌گذارها را پرداخت کند. بدین ترتیب یک موقعیت برد-برد پیش می‌آید اما این وسط خود بانک بخش زیادی از سود حاصل را برای خود برمی‌دارد.
با استفاده از یک برنامهی غیرمتمرکز که دقیقاً با همین ساختار ایجاد شده باشد دیگر لازم نیست که دو طرف نگران پول دریافتی از طرف بانک باشند.
زیرا در برنامههای غیرمتمرکز همه چیز با استفاده از کدهای کامپیوتری و بدون دخالت هیچ سازمانی انجام میشود و برای همین هر سودی که در این پروسه حاصل شود به نفع سپرده‌گذار و وام‌گیرنده خواهد بود.
ارزهای دیجیتال و پروژه‌هایی مثل «آوه» (Aave) یا «کامپاوند» (Compound) که شاید مدت‌هاست اسم آن‌ها را می‌شنوید از جمله برنامههای غیرمتمرکزی هستند که چنین خدماتی را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.
شبکههای اجتماعی
یک برنامهی غیرمتمرکز می‌تواند با موضوع شبکههای اجتماعی ساخته شود. در چنین شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکزی هیچ کس نمی‌تواند به دلخواه خود مطلب منتشر شده توسط فردی را سانسور کند.
البته ممکن است این برنامه به گونه‌ای طراحی شده باشد که با برگزاری یک رای‌گیری به کاربران خود اجازه دهد برخی از مطالب منتشر شده را حذف کنند. پس هنگامی که اکثریت کاربران موافق حذف شدن محتوایی باشند، مشکلی پیش نمی‌آید.
شاید مهم‌ترین مزیت یک شبکه اجتماعی که به شکل یک برنامهی غیرمتمرکز طراحی و توسعه داده شده، این باشد که کاربران بتوانند در درآمد حاصل از آن شریک باشند.
برای مثال شبکه‌ی اجتماعی توییتر را در نظر بگیرید که کاربران آن هرچقدر هم توییت‌های پرطرفدار بزنند و تعداد دنبال‌کنندگان زیادی داشته باشند، هیچ‌راهی برای کسب درآمد مستقیم برای آن‌ها وجود نخواهد داشت. در عوض در یک شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز می‌توان سیستمی را تعبیه کرد که کاربران بتوانند به تولیدکنندگان محتوا پاداش بدهند.
این پاداش معمولاً در قالب ارز محلی آن برنامهی غیرمتمرکز پرداخت میشود و چون می‌توان آن را در صرافی‌های مختلف به پول رایج هر کشور تبدیل کرد، منبع درآمد خوبی برای تولیدکننده‌ی محتوا خواهد بود.
بازیهای ویدیویی
بازیهای ویدیویی همیشه جزو حوزه‌های خلاق و پیشرو در استفاده از فناوری‌های مختلف بودند. این موضوع در استفاده از برنامههای غیرمتمرکز هم صادق بوده و برنامههای این چنینی زیادی با محوریت بازیهای ویدیویی ساخته شده‌اند.
در حال حاضر در بیشتر بازیهای ویدیویی که به بازار عرضه می‌شوند، کاربر ساعت‌ها زمان را صرف رشد شخصیت مورد نظر خود می‌کند و چه بسا برای این کار پول واقعی هم خرج می‌کند. اما بعد از اتمام بازی این شخصیت به باد فراموشی سپرده میشود و دیگر هیچ ارزشی ندارد.
در یک بازی ویدیویی که به شکل یک برنامهی غیرمتمرکز ساخته شده باشد، راهکار جالب توجهی برای این مشکل ارائه شده است. برای مثال یکی از این بازی‌ها «کریپتو کیتیز» (CryptoKitties) یا گربه‌های کریپتویی نام دارد که در آن هر کاربر می‌تواند گربه‌هایی را در قالب توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT) داشته باشد.
در این بازی می‌توانید با گذشت زمان گربه‌ی خود را بزرگ کنید و سپس اگر کسی خریدار بود، آن را به قیمت بالاتری بفروشید. حتی امکان تولیدمثل دو گربه با هم نیز وجود دارد که اگر بچه‌گربه‌ی تازه متولد شده ویژگیهای خاصی داشته باشد، ارزش آن نیز بیشتر خواهد بود و می‌توان با فروش آن پول زیادی به جیب زد.
البته ناگفته نماند که ناشر‌های بزرگ فعال در صنعت بازیهای ویدیویی به‌تازگی علاقه‌مند به ورود به این حوزه شده‌اند و بیشتر بازیهای غیرمتمرکز فعلی بازیهای کوچک و از استودیوهای کمتر شناخته شده، هستند. اما همین بازیهای کوچک هم پتانسیل بالای این فناوری را در صنعت بازیهای ویدیویی به خوبی نشان می‌دهند.
رای‌گیری و نظرسنجی
بحث رای‌گیری و نظرسنجی همیشه جزو فعالیت‌هایی بوده که حواشی زیادی پیرامون آن وجود دارد. این مشکل با برنامههای غیرمتمرکز حل میشود و هر کس می‌تواند با یک کیف پول دیجیتال رای و نظر خود را در مورد هر چیزی اعلام کند.
برای مثال یک شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز و محبوب که می‌خواهد یک تغییر اساسی در پلتفرم خود به وجود بیاورد، می‌تواند رای‌گیری کند و از کاربران بخواهد تا نظر خود را در مورد این تصمیم اعلام کنند.
در چنین شرایطی هر کاربر که مقداری از ارز دیجیتال محلی این شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز را در کیف پول خود داشته باشد، می‌تواند به یکی از گزینه‌های رای‌گیری یا نظرسنجی رای بدهد.
بدین ترتیب از آنجایی که رای هر فرد توسط یک تراکنش بر روی بلاک چین ذخیره میشود، به هیچ وجه نمی‌توان در نتایج رای‌گیری تقلب کرد.
تبلیغات و جذب سرمایه
حتماً شما هم وقتی سایت‌های مختلف اینترنتی را باز می‌کنید، با سیل عظیمی از تبلیغات اغلب ناخوش‌آیند مواجه می‌شوید.
بعضی از کاربران با بکارگیری نرم‌افزارهای مخصوص نمایش این تبلیغات را متوقف میکنند که در عوض باعث میشود سایتی که از آن استفاده می‌کنید، نتواند از راه نمایش تبلیغات به درآمد برسد.
این مشکل را هم می‌توان با داشتن یک مرورگر غیرمتمرکز یا همان مرورگری که در قالب یک برنامهی غیرمتمرکز ساخته شده است، رفع کرد. در چنین مرورگری نمایش تبلیغات توسط خود مرورگر انجام میشود و هر کاربر به ازای هر تبلیغی که مشاهده می‌کند، مقداری از ارز دیجیتال مخصوص آن مرورگر را دریافت می‌کند.
در این شرایط او می‌تواند مقداری از این ارز دیجیتال را به عنوان پاداش به سایت‌ها و تولیدکننده‌ها‌‌‌ی محتوای مورد علاقه‌ی خود بپردازد و بقیه را نیز خودش بفروشد و درآمد کسب کند.
هر کس هم که تمایل به این کار نداشته باشد می‌تواند به راحتی نمایش تبلیغات را غیرفعال کند و بدون هیچ مزاحمتی از سایت‌های اینترنتی دلخواه خود استفاده کند. در عوض دیگر رمز ارزی به عنوان پاداش به او تعلق نمی‌گیرد.
معرفی چند برنامه غیرمتمرکز محبوب
هم‌اکنون که در حال مطالعه‌ی این مقاله هستید سال‌هاست که برنامههای غیرمتمرکز زیادی ساخته شده‌اند و بسیاری از فعالان حوزه‌ی ارزهای دیجیتال هر روز از آن‌ها استفاده میکنند.
در بخش قبلی در مورد کاربردهای چنین برنامه‌هایی صحبت کردیم و حالا می‌خواهیم چند نمونه از برترین و محبوب‌ترین برنامههای غیرمتمرکز را در زمینه‌های مختلف معرفی کنیم.
مرورگر غیرمتمرکز بریو (Brave)
اگر ایده‌ی کسب درآمد از گشت و گذار در اینترنت که در بخش مربوط به کاربرد برنامههای غیرمتمرکز برای تبلیغات و جذب سرمایه از آن صحبت کردیم برایتان هیجان‌انگیز است، جالب است بدانید که هم اکنون هم این کار شدنی است. در واقع برنامهی غیرمتمرکز یا بهتر است بگوییم مرورگر غیرمتمرکزی به نام «بریو» (Brave) وجود دارد که می‌توانید آن را از اینترنت دانلود و نصب کنید.
این مرورگر ارز دیجیتال محلی خود با نماد BAT را دارد که شاید آن را دیده باشید. هر کاربر که از این مرورگر برای گشت و گذارهای روزمره‌ی خود در اینترنت استفاده کند و تبلیغات به نمایش درآمده را ببیند، به همان نسبت مقداری از رمز ارز BAT را دریافت خواهد کرد. این رمز ارز مانند بیت کوین و هر ارز دیجیتال دیگر در صرافی‌های مختلف قابل خرید و فروش است.
شبکه اجتماعی غیرمتمرکز استیمیت (Steemit)
شبکه‌ی اجتماعی «استیمیت» (Steemit) را می‌توان یک نمونه‌ی ساده از فیس بوک در نظر گرفت که روی بلاک چین قرار دارد. در این شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز هرکس می‌تواند نوشته‌ها و مطالب خود را منتشر کند.
اما چیزی که استیمیت را از بقیه‌ی شبکههای اجتماعی جدا می‌کند المان‌های غیرمتمرکز آن است. در حقیقت این شبکه ارز دیجیتال اختصاصی خود را دارد که با نماد STEEM شناخته میشود.
هر کاربر به ازای انتشار مطلب و تعامل با دیگر کاربران مقداری از این رمز ارز را دریافت می‌کند. خبری هم از تبلیغات و جمع‌آوری داده‌های کاربران که در شبکههای اجتماعی بزرگ فعلی مثل فیس بوک و اینستاگرام شاهد آن هستیم، نیست و حریم خصوصی حرف اول را می‌زند.
بازی اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)
«اکسی اینفینیتی» (Axie Infinity) که به احتمال زیاد اسم آن را شنیده‌اید هم جزو برنامههای غیرمتمرکز محسوب میشود. به برنامههای غیرمتمرکز با محوریت بازیهای ویدیویی بازی بلاک چینی، بازی ان اف تی (NFT Game) یا بازی غیرمتمرکز هم گفته میشود.
در چنین بازی‌هایی هم اغلب یک یا چند ارز دیجیتال محلی وجود دارد و کاربران می‌توانند با انجام آن این رمز ارزها را دریافت کرده و کسب درآمد کنند.
هر آیتمی هم که در داخل بازی به دست می‌آورید در قالب یک توکن غیرقابل تعویض است و برای همین همواره دارای ارزش خواهد بود.
صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ (PancakeSwap)
بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال مثل «بایننس» (Binance)، «کوینکس» (Coinex) یا «کوکوین» (Kucoin) که در بین کاربران مختلف محبوبیت دارند جزو صرافی‌های متمرکز محسوب می‌شوند.
این یعنی یک شرکت خاص این صرافی را تاسیس کرده و کاربر برای استفاده از آن مجبور است دارایی‌های ارز دیجیتال خود را به کیف پول داخلی خود در این صرافی واریز کند. در این شرایط مجبور هستیم امنیت دارایی‌های خود را به دست صرافی بسپاریم و امیدوار باشیم که مشکلی پیش نخواهد آمد.
برای حل این مشکل نوع دیگری از صرافی‌های ارز دیجیتال در قالب یک برنامهی غیرمتمرکز به وجود آمده که به آن‌ها «صرافی غیرمتمرکز» (Decentralized Exchange) یا «دکس» (DEX) می‌گوییم. برنامهی غیرمتمرکز «پنکیک سواپ» (PancakeSwap) هم جزو همین صرافی‌ها است.
در این صرافی که بر پایه‌ی بلاک چین بایننس ایجاد شده، کاربر می‌تواند کیف پول دیجیتال خود را به آن متصل کرده و به صورت مستقیم به معامله‌ی ارز دیجیتال بپردازد. در این برنامه نیاز نیست که کاربران رمز ارزهای خودشان را به حساب صرافی واریز کنند.
بنابراین خرید و فروش، بدون واسطه و به شکل نفر به نفر انجام میشود. به عبارت دیگر ارز دیجیتالی که می‌فروشید از کیف پول دیجیتال شما کسر میشود و به صورت مستقیم به کیف پول شخصی که آن را خریده است، می‌رود.
فروشگاه ان اف تی اوپن سی (OpenSea)
توکن‌های تعویض ناپذیر یا ان اف تی (NFT) این روزها سروصدای زیادی به پا کرده‌اند و هر روز در خبرها شاهد خرید و فروش آن‌ها با قیمت‌های بالا هستیم.
فروشگاه «اوپن سی» (OpenSea) یک برنامهی غیرمتمرکز است که سازندگان آن با هدف تسهیل خرید و فروش و حتی ایجاد ان اف تی‌های جدید اقدام به ساخت آن کرده‌اند.
در این فروشگاه هر کاربر می‌تواند ان اف تی‌هایی که در کیف پول دیجیتال خود دارد را برای فروش با قیمت دلخواه قرار دهد و اگر کسی تمایل به خرید آن داشت، بلافاصله مبلغ آن را پرداخت می‌کند و به لطف قراردادهای هوشمند، ان اف تی از کیف پول فروشنده به کیف پول خریدار منتقل میشود.
برای استفاده از برنامههای غیرمتمرکز به چه چیزی نیاز داریم؟
بیشتر برنامههای غیرمتمرکز در قالب یک سایت اینترنتی طراحی شده‌اند و برای همین با داشتن یک مرورگر معمولی مثل «کروم» (Chrome) یا «فایرفاکس» (Firefox) می‌توان وارد آن‌ها شد.
با این حال برای استفاده از چنین برنامه‌هایی باید یک کیف پول دیجیتال خاص که برای استفاده در مرورگرها طراحی شده، داشته باشیم که بهترین گزینه برای این کار کیف پول متاماسک است.
تنها کافی است این کیف پول را که به شکل یک افزونه در مرورگر نصب میشود، دانلود و راه‌اندازی کنید تا بتوانید از خدمات تمام برنامههای غیرمتمرکز بهره‌مند شوید.
برای مثال کسی که می‌خواهد شروع به انجام بازی Axie Infinity کند، باید وارد سایت رسمی بازی شود و کیف پول متاماسک خود را به سایت متصل کند.
با این کار تمام تعاملاتی که با این بازی داشته باشید، روی بلاک چین و به نام آدرس همین کیف پول ثبت خواهد شد. از آنجایی که برای شروع بازی لازم است چند شخصیت قابل‌بازی داشته باشید، مجبورید رمز ارز محلی آن را که AXS نام دارد خریداری کنید و به کیف پول متاماسک خود انتقال دهید.
بدین ترتیب بعد از اتصال متاماسک خود به سایت بازی، می‌توانید رمز ارز AXS را برای خرید شخصیت‌های دلخواه خود خرج کنید. بعد از تکمیل تراکنش خرید، رمز ارزها از حساب شما کسر میشود و شخصیت خود را به شکل یک NFT درون کیف پول خود دریافت می‌کنید.
اکنون شاید بخواهید شخصیت خود در این بازی را به فروش برسانید. با اینکه می‌توانید از فروشگاه داخلی خود اکسی اینفینیتی هم استفاده کنید ولی این امکان هم وجود دارد که وارد یک برنامهی غیرمتمرکز دیگر یعنی فروشگاه ان اف تی OpenSea شوید و بعد از اتصال همان آدرس کیف پول به آن، NFT شخصیت خود در بازی را برای فروش قرار دهید.
همچنین جالب است بدانید که مانند فروشگاه گوگل (Google Play) که در آن برنامههای اندرویدی منتشر می‌شوند یا نرم‌افزار «استیم» (Steam) که فروشگاه بازیهای کامپیوتری جدید است، سایت‌های مشابهی هم برای لیست کردن تمام برنامههای غیرمتمرکز ایجاد شده‌اند که هر شخص می‌تواند با مراجعه به آن‌ها برنامهی دلخواه خود را پیدا کند.
یکی از محبوب‌ترین سایت‌ها برای این کار سایت «دپ رادار» (DappRadar) است که در آدرس https://dappradar.com قرار دارد.
نقش برنامههای غیر متمرکز در اینترنت نسل بعدی (وب ۳)
وب ۳ یا اینترنت نسل بعدی به آینده‌ی اینترنت اشاره دارد که در آن همه چیز به شکل غیرمتمرکز خواهد بود. در این نسل دیگر شرکت‌های بزرگی مثل «فیس بوک» (Facebook) یا «گوگل» (Google) روی داده‌های کاربران کنترل نخواهند داشت و این خود کاربران اینترنت هستند که تصمیم می‌گیرند با داده‌های خود چه کار کنند.
این غیرمتمرکز بودن وب ۳ به لطف استفاده از برنامههای غیرمتمرکز حاصل میشود و دیگر کسی از اینستاگرام برای انتشار تصاویر خود یا از بایننس برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده نمی‌کند. در عوض برنامههای غیرمتمرکز که همین خدمات را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند، به محبوبیت می‌رسند.
البته شاید هیچ‌وقت به چنین موقعیتی نرسیم و اینستاگرام و دیگر برنامههای متمرکز هیچ‌وقت متوقف نشوند ولی آینده‌ای که در حال حاضر برای اینترنت و با عنوان وب ۳ تعریف میشود بدین شکل است و این برنامههای غیرمتمرکز هستند که بخش زیادی از آن را تشکیل می‌دهند.
سخن پایانی
شاید در حال حاضر اکثر کسانی که به نوعی با ارزهای دیجیتال سروکار دارند به خاطر معامله یا خرید و فروش رمز ارزهای محبوبی مثل بیت کوین و اتریوم وارد این حوزه شده‌اند، اما واقعیت این است که در سال‌های نه چندان دور سیل عظیمی از کاربران اینترنت نه به خاطر اینکه عاشق ارزهای دیجیتال هستند، بلکه به خاطر نیاز به استفاده از چنین برنامههای غیرمتمرکزی اقدام به خرید رمز ارزهای مختلف میکنند.
یک لحظه فکرش را بکنید! کسی که اصلاً نمی‌داند ارز دیجیتال چیست ولی به بازیهای ویدیویی علاقه دارد به دلیل اینکه بازی مورد علاقه‌اش به شکل یک برنامهی غیرمتمرکز ساخته شده مجبور است، روش راه‌اندازی کیف پول دیجیتال و خرید و فروش ارزهای دیجیتال را یاد بگیرد تا بتواند رمز ارز مخصوص بازی دلخواهش را تهیه کرده و به انجام آن بپردازد.
در کل برنامههای غیرمتمرکز هنوز در روزهای ابتدایی عمر خود قرار دارند و برای همین هنوز مشکلات و چالش‌های زیادی پیش روی آن‌ها است. با این حال مزایایی که ارائه می‌دهند به نحوی است که باعث میشود به آینده‌ی برنامههای غیرمتمرکز امیدوار باشیم.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
برنامه Decentralized application جدا از اینکه امنیت کامل رو پوشش میده کلی ذهنیت بزرگ هم در آدم ایجاد میکنه که واقعا بینظیره مرسی از ساختش و ایجادش
سلام فرشاد عزیز وقت شما بخیر
بله دقیقا همینطوره. خوشحال هستیم که مقاله براتون مفید بوده
موفق باشید