معاملات فیوچرز (Futures Contract) چیست؟ انواع قرارداد آتی
قرارداد آتی یا فیوچرز از جمله ابزارهای معاملاتی مشتقه در بازارهی مالی است. این قرارداد یک توافق‌نامه قانونی با حد و مرز مشخص بوده که در آن طرفین قرارداد ملزم به خرید یا فروش یک دارایی پایه با قیمت توافقی در تاریخ مشخص هستند. دارایی پایه قابل معامله در قرارداد فیوچرز باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد.
بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از قرارداد آتی در جهت پوشش ریسک دارایی پایه استفاده می‌کنند. در واقع قرارداد آتی این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا از تغییر قیمت یک دارایی پایه هم در جهت فروش و هم در جهت خرید، سود کسب کنند. ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی کامل قراردادهای آتی بپردازیم و تمام نکات مربوط به آن را به‌طور کامل شرح دهیم.
معرفی قرارداد آتی یا فیوچرز
«قراردادهای آتی یا فیوچرز» (Futures Contract) از جمله ابزارهای مشتقه مالی هستند که طرفین را ملزم به معامله یک دارایی خاص در تاریخ مشخص با قیمتی از پیش تعیین شده می‌کند. این قرارداد خریدار یا فروشنده را متعهد می‌کند تا بدون توجه به قیمت فعلی بازار، دارایی پایه را با قیمتی توافقی در تاریخ سررسید بخرد یا به‌فروش برساند. همچنین طرفین قرارداد باید مبلغی را به‌منظور تضمین انجام تعهد، نزد کارگزار بورس نگه دارند.
در قراردادهای آتی این امکان برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود تا حق خرید یا فروش دارایی پایه را در تاریخ مشخص و با قیمتی از پیش تعیین شده، خریداری کنند. در نتیجه سرمایه‌گذار با خرید حق خرید از افزایش قیمت دارایی پایه و با خرید حق فروش از کاهش قیمت دارایی پایه، سود می‌کند.
دارایی‌های پایه قابل معامله در قراردادهای آتی شامل کالاهای فیزیکی یا سایر ابزارهای مالی هستند که جزئیات مربوط به تعداد و کمیت آن به‌صورت استاندارد در متن قرارداد ذکر می‌شود. همچنین معامله‌گران می‌توانند از قراردادهای آتی برای پوشش ریسک یا سفته بازی نیز استفاده کنند.
کاربردهای قراردادهای فیوچرز
قراردادهای آتی توسط دو دسته از فعالان بازار نظیر «پوشش‌دهندگان ریسک» (Hedgers) و «سفته بازان» (Speculators) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع بسیاری از معامله‌گران از قراردادهای فیوچرز برای پوشش ریسک تغییر قیمت یک دارایی استفاده می‌کنند. بدین صورت از زیان ناشی از تغییر ناگهانی قیمت جلوگیری می‌شود.
کاربرد قراردادهای فیوچرز برای پوشش‌دهندگان ریسک
تولیدکنندگان و خریداران یک دارایی با استفاده از قراردادهای آتی می‌توانند ریسک ناشی از تغییرات پیش‌بینی نشده قیمت یک دارایی را کاهش دهند. در واقع خریداران و فروشندگان از قراردادهای فیوچرز استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که در یک قیمت مناسب، خریدار و فروشنده دارند و در نتیجه اینگونه از قیمت در برابر نوسانات محافظت می‌کنند.
به‌طور مثال، یک تولیدکننده نفت باید نفت خود را بفروشد. بنابراین آن‌ها با استفاده از قراردادهای فیوچرز می‌توانند با توافق بر روی یک قیمت، در تاریخ سررسید نفت را به خریدار تحویل دهند. به همین صورت، ممکن است یک شرکت تولیدی برای ساخت و تولید محصولات خود به نفت نیاز داشته باشند.
از آنجایی که این شرکت تمایل دارد تا از قبل برنامه‌ریزی کند و همواره برای ماه آینده به نفت نیاز دارند، می‌تواند از قراردادهای آتی استفاده کنند. به همین ترتیب آن‌ها از پیش مطلع می‌شوند که با چه قیمتی نفت می‌خرند و می‌دانند که در زمان سررسید، نفت مورد نیاز خود را تحویل خواهند گرفت.
کاربرد قراردادهای فیوچرز برای سفته بازان
از آنجایی که قیمت بسیاری از کالاها تمایل به حرکت در الگوهای قابل پیش‌بینی دارند، معامله‌گران می‌توانند با انجام معاملات فیوچرز از این طریق کسب سود کنند. بسیاری از معامله‌گران و مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری از قراردادهای فیوچرز برای شرط بندی بر روی قیمت یک دارایی پایه استفاده می‌کنند.
به‌عنوان مثال، اگر معامله‌گر انتظار افزایش قیمت غلات قبل از تاریخ سررسید را داشته باشید، می‌تواند قرارداد آتی غلات را خریداری کند. در این صورت هرگونه تغییر غیرمنتظره در وضعیت آب و هوا و شرایط رشد و کشت محصول می‌تواند باعث افزایش یا کاهش قیمت فیوچرز شود.
انواع قراردادهای آتی
از قراردادهای آتی می‌توان برای تعیین قیمت هر نوع کالا یا دارایی استفاده کرد، اما باید بازار آن کالا یا دارایی به اندازه کافی بزرگ باشد. برخی از محبوب‌ترین انواع معاملات آتی به شرح زیر است.
قرارداد محصولات کشاورزی: این دسته از محصولات از جمله قراردادهای آتی در دسترس در بازارهایی مانند بورس کالای شیگاکو هستند. علاوه بر قرارداد آتی غلات و گندم، قراردادهای آتی قابل معامله دیگری نیز در محصولات نخی و فیبر (مانند پنبه)، الوار چوبی، شیر، قهوه، شکر و حتی دام وجود دارد.
فیوچرز انرژی: این دسته از قراردادهای آتی امکان معامله رایج‌ترین سوخت‌ها و محصولات انرژی مانند نفت خام و گاز طبیعی را فراهم می‌کنند.
قراردادهای آتی فلزات: این قراردادها به معامله فلزات صنعتی مانند طلا، فولاد و مس می‌پردازد.
قرارداد آتی ارز: این معاملات سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا از تغییرات نرخ ارز و نرخ بهره ارزهای ملی سود کسب کنند.
قرارداد آتی مالی: در این قراردادها امکان معامله ارزش آتی یک اوراق بهادار یا سهام وجود دارد.
تفاوت قرارداهای آتی با قراردادهای فوروارد
«قراردادهای سلف یا فوروارد» (Forward contracts) مشابه قرادادهای آتی هستند که در آن خریدار و فروشنده قرارداد قیمتی را در زمان حال برای معامله کالا در آینده تعیین می‌کنند. معامله‌گران می‌توانند از هر دو این قراردادها برای پوشش ریسک و سفته‌بازی استفاده کنند.
با این حال، این قراردادها تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. قراداد آتی یک قرارداد استاندارد است که امکان معامله آن در بازار بورس وجود دارد. در واقع تمام قراردادهای فیوچرز شرایط و قوانین یکسانی دارند و این‌که طرفین قرارداد چه کسانی باشند اهمیتی ندارد. این در حالی است که قراردادهای فوروارد تنها در «بازار فرابورس» (OTC) معامله می‌شوند و امکان سفارشی‌سازی قرارداد با توجه به نیازهای خریدار و فروشنده وجود دارد.
سخن پایانی
قراردادهای فیوچرز یکی از روش‌های محبوب معامله در بستر بازار بورس هستند که معامله‌گران می‌توانند از طریق آن‌ها سود کسب کنند. این نوع از قراردادها به خریداران و فروشندگان اجازه می‌دهند تا از پیش بر روی قیمت یک دارایی پایه توافق کنند و دارایی مورد نظر خود را بدون توجه به قیمت فعلی آن کالا در زمان سررسید، تحویل بگیرند.
لازم به ذکر است که فیوچرز اغلب برای پوشش ریسک تغییر قیمت دارایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نتیجه سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان می‌توانند بدون نگرانی در رابطه با نوسانات و تغییرات قیمت در آینده، معاملات خود را انجام دهند و در جهت حرکت قیمت یک دارایی پایه سود کسب کنند.
اگر شما هم تجربه سرمایه‌گذاری در قراردادهای فیوچرز را دارید، می‌توانید تجارب معاملاتی خود را در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
