قرارداد هوشمند چیست؟ آشنایی با Smart Contract و کاربردهای آن

همه‌ی ما هر روز از سایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل و نرم‌افزارهای زیادی استفاده می‌کنیم که هر کدام ظاهر و عملکرد خاص خودشان را دارند. پشت پرده‌ی تمام این دکمه‌ها، کادرها، نوشته‌ها و عکس‌ها که به عنوان مثال در همین سایت آکادمی حسینی فایننس می‌بینید، کدهای برنامه‌نویسی شده قرار دارند که همگی توسط یک برنامه‌نویس و به درخواست کارفرمای آن نوشته شده‌اند.

با یک کلیک روی دکمه‌ی خرید شما به درگاه پرداخت منتقل می‌شوید و بعد از تکمیل این عملیات دوره‌ی دلخواه خود را به صورت خودکار دریافت می‌کنید. در این مقاله می‌خواهیم درباره «قرارداد هوشمند» صحبت کنیم که کاربردی مشابه با کدهای برنامه‌نویسی دارد. تنها با این تفاوت که در قرارداد‌های هوشمند تمام اطلاعات بر روی شبکه بلاک چین ذخیره می‌شوند و به خاطر مزایای این فناوری می‌توان کارهایی را انجام داد که قبل از آن ممکن نبودند.

قراردادهای هوشمند موضوع مهمی است که شناخت آن باعث می‌شود تا مفاهیم دیگر این حوزه را بهتر درک کنید و در نهایت بتوانید تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرید. برای همین پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید چرا که یکی از دلایل اصلی پیشرفت پروژه‌های ارز دیجیتال و قابلیت بسیار بالا قراردادهای هوشمند را درک خواهید کرد پس در ادامه با بلاگ حسینی فایننس همراه باشید.

قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست؟

یک «قرارداد هوشمند» یا «اسمارت کانترکت» (Smart Contract) به قراردادی گفته می‌شود که در قالب کدهای کامپیوتری نوشته شده و روی بلاک چین میزبانی می‌شود.

درست مثل یک قرارداد در دنیای واقعی که در جریان آن روی کاغذ یک سری توافقات نوشته می‌شود و طرفین معامله ملزم به اجرای مفاد آن هستند، در قرارداد هوشمند هم تمام توافقات از قبل کدنویسی می‌شود و اگر شرایط اولیه محقق شود، این قرارداد به صورت خودکار اجرا می‌شود و چون روی بلاک چین ذخیره شده امکان تغییر یا تقلب در آن وجود ندارد.

برای درک بهتر موضوع بیایید یک مثال بزنیم. یک شرکت هواپیمایی را در نظر بگیرید که موظف است به ازای هر ساعت تاخیری که در پروازهای خود دارند، مبلغی را به عنوان غرامت به مسافران بپردازد.

دوره پیشنهادی

دوره جامع معامله گری به سبک ICT

دوره جامع معامله‌گری به سبک ICT، توسط تیم حسینی فایننس در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است. اخیرا سبک پرایش اکشن ICT، بخاطر سود بالا و کاربرد ساده، مورد توجه بسیاری از تریدرها قرار گرفته است.

مشاهده و شرکت در دوره

در حالت عادی این کار بعد از مدت‌ها کاغذبازی و تایید نهادهای ناظر انجام می‌شود و حتی ممکن است شرکت هواپیمایی هم زیر بار تاخیر نرود.

اما اگر در اجرایی کردن این ایده از قرارداد هوشمند استفاده شده بود، مبلغ غرامت به محض عبور زمان تاخیر از ۱ ساعت بلافاصله و به صورت خودکار به آدرس کیف پول مسافران پرداخت می‌شد و لازم نبود منتظر تایید نهادهای ثانویه و کاغذبازی باشیم.

این که می‌گوییم در قرارداد هوشمند مفاد قرارداد از قبل کدنویسی می‌شود منظورمان همین مشخص کردن مدت زمان تاخیر، میزان غرامت پرداختی و غیره است که از قبل مشخص شده و برنامه‌نویس آن را در قالب کد پیاده‌سازی می‌کند.

حال شاید از خود بپرسید که اهمیت وجود فناوری بلاک چین در این سناریو در چیست؟ همان‌طور که می‌دانید، بلاک چین یک شبکه‌ی غیر متمرکز است و این یعنی اطلاعات آن در اختیار یک شخص یا سازمان واحد نیست. در واقع رایانه‌های مختلف هر کدام نسخه‌ای از این اطلاعات را در اختیار دارند و هر تغییر در آن هم نیازمند تایید اکثریت شبکه است.

برای همین می‌توان اطمینان حاصل کرد که قرارداد هوشمند نوشته شده تحت نظارت شخص یا سازمان خاصی نیست و اجرای آن به لطف فناوری بلاک چین قطعی است. ضمن اینکه هر کسی می‌تواند کدهای هر قرارداد را مشاهده و بررسی کند.

علاوه بر این، بعد از اینکه یک قرارداد هوشمند روی بلاک چین قرار گرفت دیگر نمی‌توان زرنگی کرد و قبل از اجرا شدن آن، قرارداد را تغییر داد یا غیرفعال نمود.

همچنین قرارداد هوشمند را می‌توان یک برنامه‌ی کامپیوتری متشکل از کد در نظر گرفت که تنها تفاوت آن با دیگر برنامه‌های کامپیوتری، پیاده‌سازی آن روی بلاک چین است.

همین سایت که مشغول مطالعه‌ در آن هستید یا اپلیکیشن همراه بانک که روی گوشی هوشمند خود نصب کرده‌اید هر دو در اصل برنامه‌های کامپیوتری هستند که به ترتیب روی سرورهای متمرکز شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی این خدمات یا گوشی هوشمند شما پیاده‌سازی می‌شوند و از همین رو نمی‌توان به آن‌ها اعتماد کرد.

قرارداد هوشمند چگونه کار می‌کند؟

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، در قلب هر قرارداد هوشمند یک تکه کد وجود دارد که می‌گوید «اگر این اتفاق افتاد، این کار را انجام بده». البته این منطق در سیستم‌های سنتی هم وجود دارد.

برای مثال وقتی شما خرید خود را با پرداخت اینترنتی انجام می‌دهید، نرم‌افزاری که بانک شما از آن استفاده می‌کند هم دقیقاً این کار را انجام می‌دهد.

در حقیقت منطق این نرم‌افزار این است که «اگر مبلغ موجود در حساب شخص بیشتر از مبلغ خرج شده باشد، این مبلغ را از مبلغ کل آن حساب کم کن و اجازه‌ی خرید را بده». اما مشکلی که در این سناریو وجود دارد، این است که یک سازمان ثانویه، یعنی بانک، مدیریت این تصمیم را برعهده دارد.

در صورتی که اگر از قرارداد هوشمند استفاده می‌شد، دیگر بانک مسئول چک کردن این شرط نبود و تصمیم‌گیری را بلاک چین برعهده‌ می‌گرفت.

در این شرایط به جای استفاده از درگاه پرداخت شاپرک که تحت کنترل بانک است، از کیف پول دیجیتال خود برای پرداخت استفاده می‌کردید و قرارداد هوشمند مسئولیت چک کردن موجودی کیف پول را برعهده داشت.

چیزی که قراردادهای هوشمند را هیجان‌انگیز می‌کند این است که هر شخص یا سازمانی می‌تواند برای رفع نیاز خود قرارداد هوشمند بنویسد و معامله‌ی دلخواه خود را بدون نگرانی از هر چیز دیگری انجام دهد.

برای این کار تنها کافی است یک زبان برنامه‌نویسی مثل زبان «سالیدیتی» (Solidity) را یاد بگیرد و مقداری هم رمز ارز بلاک چین مورد استفاده‌ را در کیف پول دیجیتال خود و به منظور پرداخت کارمزد داشته باشید.

این روز‌ها شرکت‌های فعال در حوزه ارزهای دیجیتال به کمک همین قراردادهای هوشمند، سایت‌ها و پلتفرم‌های مختلفی ایجاد کرده‌اند که هر کدام در زمینه‌ی خاصی به کاربران خدمات ارائه می‌دهند.

به این سایت‌ها و پلتفرم‌ها «برنامه‌ غیر متمرکز» (Decentralized Application) یا DApp هم گفته می‌شود زیرا تمام منطق آن‌ها به شکل یک قرارداد هوشمند نوشته شده و از آنجایی که روی بلاک چین و درنتیجه روی کامپیوترهای مختلفی قرار دارد، غیر متمرکز هم است.

برای مثال پلتفرم وام‌دهی و سپرده‌گذاری «آوه» (Aave) یک برنامه‌ی غیر متمرکز است زیرا هر فعالیتی که در آن انجام می‌شود به شکل یک قرارداد هوشمند نوشته شده و هیچ شخص یا سازمانی در آن دخالت نمی‌کند. مثلاً منطق یکی از قرادادهای هوشمند این پلتفرم می‌تواند این باشد در پایان هر ماه ۵ درصد سود به اشخاصی اختصاص دهد که ۱۰۰ دلار در این پلتفرم سپرده‌گذاری کرده‌اند.

کاربردهای قرارداد هوشمند

مثالی که در بخش قبلی در مورد پلتفرم آوه زدیم نمونه‌ای از کاربرد قراردادهای هوشمند در حوزه‌ی جدیدی به نام «امور مالی غیر متمرکز» (Decentralized Finance) یا DeFi است.

امور مالی غیر متمرکز به حوزه‌ای از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که با هدف حذف عوامل ثانویه مثل بانک، ادارات و غیره از فعالیت‌های مالی ایجاد شده‌ است. در چنین پلتفرم‌هایی مجموعه‌ای از چند قرارداد هوشمند مرتبط به هم، همه‌ی فعالیت‌ها را کنترل می‌کنند.

یا همین بازی‌های بلاک چینی که اخیراً بر سر زبان‌ها افتاده‌اند را در نظر بگیرید. در چنین بازی‌هایی از مفهوم توکن‌های غیرقابل ‌تعویض یا ان ‌اف‌ تی (NFT) استفاده می‌شود که در حقیقت هر کدام نشان‌دهنده‌ی یک آیتم منحصر به فرد در بازی هستند. کاربرد چنین توکن‌هایی همگی به لطف قراردادهای هوشمند میسر شده و توانستند تغییر قابل‌توجهی در اقتصاد بازی‌های ویدیویی به وجود بیاورد.

از دیگر کاربردهای قراردادهای هوشمند می‌توان به حوزه‌ی حقوقی در دنیای واقعی اشاره کرد. بسیاری از قرادادهای رسمی که بین افراد و در جریان فعالیت‌های مختلف بسته می‌شود، توانایی انتقال به محیط دیجیتال را دارند.

برای مثال در حال حاضر در کالیفرنیای آمریکا امکان ثبت قانونی ازدواج با استفاده از بلاک چین وجود دارد و دیگر لازم نیست حتماً به دفاتر ثبت ازدواج بروید و کاغذبازی کنید!

قراردادهای هوشمند حتی می‌توانند صنعت املاک را هم به طور کلی تحت تاثیر خود قرار دهند. برای مثال می‌توان هر ملکی در دنیای واقعی را در قالب یک NFT روی بلاک چین ثبت کرد که در این صورت عملیات خرید و فروش با استفاده از قراردادهای هوشمند به آسانی کلیک روی گزینه‌ی خرید، پرداخت هزینه‌ی تراکنش از کیف پول دیجیتال و دریافت NFT مربوط به خانه خواهد بود.

با داشتن NFT خانه‌ی خریداری شده در کیف پول دیجیتال خود شما مالک قانونی آن ملک در دنیای واقعی شناخته خواهید شد و هیچ کس نمی‌تواند آن را نفی کند.

مزایای قراردادهای هوشمند

مهم‌ترین مزیت استفاده از قرارداد هوشمند بحث امنیت بالای آن است. اینکه قرارداد هوشمند روی بلاک چین میزبانی می‌شود، بدین معناست که هیچ نقطه‌ی مرکزی وجود ندارد که نگران خرابی یا نفوذ به آن باشیم.

همچنین هیچ سازمان، شخص یا واحد کلاه‌برداری نمی‌تواند با رشوه دادن و راه‌های غیر قانونی تاثیرات مورد نظر خود را بر روی بلاک چین اعمال کند.

نکته‌ی مهم دیگر این است که چون قرارداد هوشمند و مفاد آن توسط مجموعه‌ای از رایانه‌های متصل به شبکه‌ی بلاک چین پردازش و تایید می‌شوند هیچ راهی برای تغییر، توقف و ممانعت از اجرای آن وجود ندارد و اجرای آن در صورت محیا شدن شروط اولیه، قطعی است.

همچنین به دلیل خودکار بودن عملیات اجرای قراردادهای هوشمند، دیگر لازم نیست که طرفین منتظر وارد کردن دستی اطلاعات، اجرای مفاد آن و غیره باشند.

زیرا همه ‌چیز بعد از محیا شدن شروط اولیه‌ی قرارداد، بلافاصله و در کسری از زمان اجرا خواهد شد و اینگونه هر دو طرف به خواسته‌ی خود می‌رسند.

در طرف دیگر شاید بتوان همین عدم توانایی تغییر در قرارداد هوشمند را یک نکته‌ی منفی هم در نظر گرفت. به عنوان مثال یک برنامه‌ی غیر متمرکز را در نظر بگیرید که از چندین قرارداد هوشمند تشکیل شده و برنامه‌نویس آن در نوشتن کدهای این قرارداد دچار اشتباه شده است.

بعد از پیاده‌سازی این قراردادها در بلاک چین دیگر امکان ویرایش و رفع این مشکلات وجود نخواهد داشت و باید همه ‌چیز از اول پیاده‌سازی شود.

تاریخچه قراردادهای هوشمند

جالب است بدانید که مفهوم قراردادهای هوشمند مفهوم جدیدی نیست و از سال‌ها پیش در مورد آن صحبت شده است. در واقع این «نیک سابو» (Nick Szabo)، دانشمند علوم کامپیوتر و رمزنگار مشهور آمریکایی بود که در سال ۱۹۹۴ میلادی ایده‌ی قراردادهای دیجیتالی را به میان آورد که در صورت محیا شدن شروط آن به صورت خودکار اجرا می‌شدند.

نیک سابو سال‌ها روی این ایده کار کرد و حتی کتابی هم به همین نام نوشت. اما در آن زمان مشکل بزرگی وجود داشت و آن نبود یک فناوری مثل بلاک چین بود. این فناوری که در سال ۲۰۰۸ میلادی باعث به وجود آمدن بیت کوین شد و چند سال بعد هم از ترکیب آن با قراردادهای هوشمند، «اتریوم» (Ethereum) به وجود آمد.

در حقیقت این «ویتالیک بوترین» (Vitalik Buterin) روسی بود که اعتقاد داشت از فناوری بلاک چین می‌توان برای کارهایی فراتر از انتقال پول استفاده کرد و برای همین بلاک چین جدیدی با نام اتریوم توسعه داد که به طور کامل از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کرد.

بعد از این اتفاق بود که رفته ‌رفته متخصصان و برنامه‌نویسان علاقه‌مند به این حوزه از این قابلیت استفاده کردند و با نوشتن قراردادهای هوشمند مختلف برنامه‌های غیر متمرکز زیادی را به وجود آورند.

این روزها با اینکه اتریوم به عنوان بزرگترین و برترین بلاک چین برای نوشتن قراردادهای هوشمند شناخته می‌شود ولی در طول این سال‌ها پروژه‌ها و بلاک چین‌های دیگری هم با داشتن امکان نوشتن قراردادهای هوشمند، پا به عرصه‌ی رقابت گذاشته‌اند.

سخن پایانی

همان‌طور که گفتیم قراردادهای هوشمند مفهوم بسیار مهمی هستند که تقریباً می‌توان گفت تمام پروژه‌های جدید رمز ارزی که هر روز شاهد ظهور آن‌ها هستیم در بطن خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.

از بازی‌های بلاک چینی گرفته تا پروژه‌های متاورسی، برنامه‌های غیر متمرکز، ان ‌اف ‌تی‌ها و سایت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات مالی غیر متمرکز همگی به لطف قراردادهای هوشمند و بلاک چین کار می‌کنند.

به همین منظور برای اینکه درک درستی از چنین قراردادهایی داشته باشید، ابتدا تعریف کاملی از این فناوری ارائه کردیم و در ادامه به نحوه‌ی عملکرد آن پرداختیم. علاوه بر این سعی داشتیم با ارائه‌ی چند مثال ساده کاربرد قراردادهای هوشمند در دنیای واقعی را به ساده‌ترین شکل ممکن برای شما بیان کنیم.

ارتباط مستقیم با کارشناسان حسینی فایننس شما هم به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و کسب سود از اون‌ها فکر می‌کنید اما نمی‌دونید چطور باید شروع کنید؟

برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.

حالت دوم

نام و نام‌خانوادگی خود را وارد نمایید(ضروری)

شماره همراه خود را وارد نمایید(ضروری)

(ضروری)

انتخاب نماییدآموزش بازار ارزهای دیجیتالآموزش بازار فارکسآموزش بازار بورسسبد سرمایه گذاریصرافی