سواپ ارزی چیست و چگونه کار میکند؟ + تفاوت قرارداد فوروارد و فیوچرز
راهکاری برای عدم تبدیل نوسانات نرخ ارز به شوک مغناطیسی؟ با اینکه شرکتها و سرمایهگذاران توانایی خاصی در تحمل بالا و پایین شدن نوسانات نرخ ارزی دارند، ولی اگر شرایطی پیش بیاید که مقیاس این نوسانات از یک حدی فراتر رود، آلارم قرمز از دست دادن سرمایه فعال میشود. حالا ابزار مالی وجود دارد که جلوی این وضعیت و تبدیل آن به شوک مغناطیسی را بگیرد؟ ابزاری که بتواند مدیریت نقدینگی را به شکل کارآمدتری اجرا کند و با بحث سودآوری هم تناقضی نداشته باشد، چیزی جز سواپ ارزی نیست.
سواپ ارزی حکم قراردادی را دارد که عملکرد منعطف و دو طرف پسند آن، رسما برنامهریزی مالی را وارد فاز بلندمدت میکند. فقط کافی است تایم فریم و نرخ را مشخص کنید تا دیگر نوسانات سربهسر شما نگذارند. شرکتهایی که همیشه استراتزیهای مقرونبهصرفه را دنبال میکنند و دربهدر دنبال منابع ارزانتر هستند هم بهتر است از این فرصت مالی جا نمانند. در آکادمی حسینی فایننس با مکانیزم عملکرد سواپ ارزی آشنا میشوید.
تعریف سواپ ارزی
نقش سواپ ارزی فراتر از حفاظت و کاهش هزینههای کسبوکارها است و به سطح بینالمللی هم میرسد. در واقع، شرکتها میتوانند با کمک این ابزار، حضور جهانی خود را بهطرز قابل توجهی گسترش دهند و انواع استراتژیهای مالی را در قالب یک رویکرد با ثابت و مطمئن اجرا کنند. بهاینترتیب، فرصتی برای سرمایهگذاری در بعد بینالمللی فراهم می شود که در مقایسه با سایر ابزارها، تجربه بسیار آسانتر و منسجمتری به شمار میآید. در کل، سواپ ارزی در نقش یک ابزار منعطف، ساختار معاملات را به شکل بهینه و با تضمین سود دو جانبه بازتعریف میکند.
مکانیزم عملکرد سواپ ارزی
مکانیزم عملکرد سواپ ارزی در قالب یک فرایند چند مرحلهای تعریف میشود که بر اساس تصمیمات دو طرف پیش میرود. مرحله اول شامل توافق اولیه در مورد تمام پارامترهای اصلی قرارداد میشود. نوع ارزها، مبلغ اصل هر ارز، نرخ ارز ضمنی و حتی مدت سررسید جزو پارامترهای آن به شمار میآیند که بهطور دقیق مشخص میشوند. در مرحله دوم، شاهد تبادل دو ارز متفاوت هستیم. در مرحله بعد، هر طرف معامله از ارز دریافتی در جهت نیازها و مقاصد خود استفاده میکند. مرحله چهارم با پرداختهای دورهای همراه است که می تواند بر اساس توافق انجام شده، از نوع ثابت یا شناور باشد. مرحله پنجم هم در اصطلاح «سررسید سواپ» نامیده میشود که به پایان قرارداد اشاره دارد. در طی این مرحله، مبالغ رد و بدل شده، دوباره به دو طرف بازگردانده میشود.
نحوه قیمتگذاری سواپ ارزی به چه صورت انجام می شود؟
قیمت گذاری سواپ ارزی یک فرایند با هدف مشخص به شمار میآید که با دقت بالا و در طی چند مرحله انجام میشود تا شرایط برد برای هر دو طرف معامله رقم زده شود. برابر سازی ارزش فعلی پرداخت به عنوان هدف اصلی این فرایند در نظر گرفته میشود که در آن، ارزش پول های دریافتی و پرداختی برای هر دو طرف برابر است. برای درک بهتر نحوه قیمتگذاری در سواپ ارزی به مراحل زیر توجه داشته باشید:
- نقطه شروع: برای شروع تبادل از نرخ بهره مرجع استفاده میشود که نرخ اولیه و قابل تغییری به شمار میآید.
- نقطه پایه: همراه با تغییرات مکرر نرخ بهره مرجع، شاهد رسیدن آن به نقطهای ثابت هستیم. در واقع، شرایط و ریسک اعتباری دو طرف در تعیین نقطه پایه نقش مهمی دارند.
- قیمت نهایی: در نهایت، نرخ بهره واقعی در این مرحله مشخص میشود و دو طرف مستلزم به پرداخت آن هستند.
انواع سواپ ارزی
انواع سواپ ارزی برای پوشش تفاوتهای موجود در شرایط هر قرارداد طراحی شدهاند تا تمامی نیازها تا حد امکان پوشش داده شود. مثلا، تفاوت در نرخ بهره باعث شکلگیری انواع سواپ شده است و میتوان آنها را به دستههای ثابت به ثابت تا متقاطع تقسیمبندی کرد. در ادامه، این دستهها را با هم بررسی میکنیم:
1. سواپ ارزی ثابت به ثابت (Fixed to Fixed)
قراردادی که نرخ ثابتی برای هر دو طرف در نظر گرفته شده است. بالاترین سطح از ثابت را در این نوع خواهید یافت.
2. سواپ ارزی ثابت به شناور (Fixed to Variable)
قراردادی که برای یک طرف نرخ ثابتی در نظر گرفته میشود و به طرف دیگر هم بهره شناور اختصاص می یابد. میزان سود یا زیان هم بستگی به تغییر نرخ بهره دارد.
3. سواپ ارزی شناور به شناور (Floating to Floating)
قراردادی که نرخ شناوری بر هر دو طرف تعیین شده است. این نوع سواپ، فرصت خوبی را برای بهرهبرداری از اختلاف نرخ بهره بین دو ارز فراهم میکند.
4. سواپ ارزی متقاطع (Cross- Currency)
قراردادی که در آن، اصل مبلغ و بهره دو ارز متفاوت بهصورت همزمان مبادله میشوند. پوشش ریسکهای ارزی با این نوع معنا مییابد.
مزایا و محدودیتهای سواپ ارزی
مزایای سواپ ارزی با مواردی چون کاهش ریسک نوسانات ارزی، افزایش نقدینگی و امکان برنامهریزی بلندمدت مطرح میشود. از نظر کاهش ریسک نوسانات ارزی میتوان به آرامش بعد از محافظت اشاره کرد که در ابزارهای دیگر پیدا نمی شود. دسترسی به انواع ارز و منابع مالی کمیاب به معنای افزایش نقدینگی است. ازطرفی، همراه با کاهش نااطمینانی از وضعیت و ارتقا پایداری مالی، فرصت عالی برای اجرای برنامه بلندمدت بوجود میآید. در کل، سواپ ارزی سرتاسر مزیت رقابتی است و با حذف هزینههای مربوط به درخواست وام، شرایط برای تخصیص منابع به شکلی کارآمدتر در پروژههای جدید فراهم می شود.
از نظر محدودیت، میتوان به کاهش سود نهایی در سواپ ارزی اشاره کرد؛ مخصوصا در شرایطی که حرکت نرخ ارز از نوع مثبت برآورد شود. ریسک اعتباری هم از دیگر مسائلی است که ممکن است در زمان استفاده از این ابزار بوجود آید. این نوع ریسک به احتمال ناتوانی طرف مقابل در انجام تعهدات اشاره دارد.
تفاوت سواپ ارزی با قرارداد فوروارد و فیوچرز ارزی
سواپ ارزی، قرارداد فوروارد (Forward Agreement) و فیوچرز ارزی (Currency Futures)، سه ابزار برای مدیریت ریسک نرخ ارز هستند که تایم فریم مختلفی را مورد هدف قرار میدهند. در واقع، در فوروارد و فیوچرز اجرای معامله به تاریخی معین در آینده موکول میکند، ولی در سواپ ارزی تعدادی پرداخت و دریافت در یک زمان مشخص داریم. بهاینترتیب، سواپ مدیریت بلندمدت را مورد هدف قرار میدهد، ولی فووارد و فیوچرز برای پوشش ریسک کوتاهمدت به کار میروند.
سخن پایانی
آینده سواپ ارزی به چه صورت خواهد بود؟ با توجه به توسعه تجارت و رونمایی از فناوریهایی با ماهیت جدید و متفاوت، احتمالا شاهد پیچیدهتر شدن روند اجرای این نوع قرارداد خواهیم بود. هر چند که تغییر در ساختار سواپ میتواند از فاکتورهای ژئوپلیتیک هم اثر بپذیرد. با این وجود، همچنان نظرات در مورد بهکارگیری این ابزار در آینده مثبت است و مولفه کلیدی استراتژیهای مدیریت ریسک به شمار میآید.
