ارز دیجیتال گراف (GRT) چیست؟ تاریخچه و آینده ارز گراف
احتمالا نام ارز دیجیتال گراف را بین پروژه‌های کریپتویی شنیده باشید. این پروژه سرویسی شبیه به گوگل را در حوزه بلاک چین‌ها ارائه می‌کند؛ یعنی می‌خواهد با فراهم کردن یک سیستم جامع غیرمتمرکز، امکان جستجو‌ی سریع اطلاعات در دنیای بلاک چین‌ها را به وجود آورد. این شبکه با نام کامل «The Graph» با همکاری چند تیم برنامهنویسی در سال ۲۰۱۸ پایه‌گذاری و در سال ۲۰۱۹ شروع به کار کرده است.
شبکه The Graph یکی از پروژه‌های دیفای محسوب می‌شود که روی بلاک چین اتریوم پیاده‌سازی شده است و تلاش می‌کند کارایی برنامه‌های غیرمتمرکز را بالاتر ببرد. این شبکه از مفهوم «شاخص‌گذاری» (Indexing) که کاربرد زیادی در موتورهای جست‌وجوی اینترنتی دارد استفاده می‌کند و در این مقاله به طور کامل به توضیح آن و سایر فرایند‌هایی که در پروتکل ارز دیجیتال گراف وجود دارد خواهیم پرداخت.
ارز گراف چیست؟
ارز دیجیتال «گراف» (The Graph) یک پروتکل غیرمتمرکز برای ذخیره و طبقه‌بندی هوشمند داده‌های بلاک چین‌ها است به‌طوری که امکان جست‌وجوی سریع هر نوع داده‌ای در آن‌ها فراهم است. گراف در حقیقت با «شاخص‌گذاری» (Indexing) داده‌های ذخیره‌شده در بلاک چین‌ها می‌تواند اطلاعاتی را که جست‌وجوی آن‌ها ممکن است مدت‌ها زمان نیاز داشته باشد، در چند ثانیه جمع‌آوری و نتیجه را اعلام کند.
برای مثال، پروژه‌ی «کریپتوکیتیز» (Cryptokitties) در شبکه اتریوم را در نظر بگیرید. به دست آوردن اطلاعاتی مثل تعداد کریپتوکیتی‌ها یا همان گربه‌های دیجیتالی که یک آدرس مجازی اتریومی دارند یا اینکه یک کریپتوکیتی خاص در چه تاریخی به وجود آمده، کمی دشوار و زمان‌بر است.
مخصوصا کار زمانی سخت‌تر می‌شود که دنبال اطلاعات پیچیده‌تری باشیم. مثلا مشخصات افرادی را بخواهیم که مالک کریپتوکیتی‌هایی هستند که در بازه ماه ژانویه تا مارس سال ۲۰۱۸ متولد شده باشند. اینجاست که علت وجود شبکه ارز دیجیتال گراف مشخص می‌شود.
به‌طور‌کلی شاخص‌گذاری اطلاعاتِ بلاک چین‌ها به علت ساختار زنجیره‌ای آن‌ها، کار پیچیده‌ای است. گراف می‌خواهد این اطلاعات را مانند یک پایگاه داده طوری دسته‌بندی کند که دسترسی به آن‌ها مثل پیداکردن اطلاعات روی پایگاه‌های داده، به سادگیِ یک Query زدن (جست‌وجو در دیتابیس) با سرعت انجام‌پذیر باشد با این تفاوت که این کار در بستری غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد به واسطه‌ها انجام می‌گیرد.
شبکه ارز دیجیتال گراف برای انجام این کار، از سرویس‌هایی برای شاخص‌گذاری داده‌ها با نام «ساب گراف» (Subgraph) استفاده می‌کند. در حقیقت داده‌هایی که روی Subgraphها قرار می‌گیرند، در صورت Index شدن، قابلیت جست‌وجوی سریع دارند. دسترسی و ارسال درخواست به این Subgraphها از طریق رابط برنامهنویسی کاربردی یا همان API خاصی به نام GraphQL امکان پذیر خواهد بود. «برنامه‌های غیرمتمرکز» (DApps) می‌توانند از یک یا چند Subgraph استفاده کنند و به اطلاعات موجود در آن‌ها دسترسی داشته باشند.
این شبکه در حال حاضر تنها قدرت سرویس‌دهی به پروژه‌های اتریومی را دارد و در آینده قرار است برای سایر بلاک چین‌ها نیز توسعه پیدا کند. در ادامه، می‌پردازیم به طرز کار و اتفاقاتی که درون شبکه گراف رخ می‌دهند. تا پایان با ما همراه باشید.
ارز دیجیتال گراف چگونه کار می‌کند؟
برای درک بهتر عملکرد ارز دیجیتال گراف، لازم است کمی درباره جزئیات شبکه اتریوم و برنامه‌های غیرمتمرکز روی آن صحبت کنیم. Dappها از طریق «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) با بلاک چین اتریوم در تعامل هستند و اطلاعات مختلف را در قالب تراکنش به این بلاک چین می‌فرستند.
«گره‌ها» (Nods) در شبکه‌ی گراف که به آن‌ها «Graph Nodes» گفته می‌شود به طور مداوم ارتباط قراردادهای هوشمند و بلاک چین را اسکن می‌کنند و داده‌های ثبت شده در آنجا را در فضایی مخصوص که همان Subgraphها هستند، جمع‌آوری می‌کنند. زمانی که اطلاعات از بلاک چین خوانده می‌شود، در ادامه با همکاری سه قسمت از اعضای شبکه گراف، فرایندها ادامه پیدا می‌کند. این سه بخش، «Curators» (متصدی‌ها یا محافظ‌ها)، «Indexers» (شاخص‌گذارها) و «Delegators» (نمایندگی‌ها) هستند.
- Curators: آن‌ها می‌توانند توسعه‌دهنده‌هایی باشند که یک Subgraph را برای Index شدن معرفی می‌کنند و یا کاربرهای نهایی باشند و یک Subgraph خاص را برای Index شدن انتخاب کنند. Curatorها برای این کار باید از توکن‌های GRT خود استفاده می‌کنند و با توجه به میزان استفاده‌‌ای که در آینده از Subgraph انتخابیِ آن‌ها می‌شود، پاداش دریافت می‌کنند.
- Indexers: نود‌هایی از شبکه گراف هستند که با استیک کردن توکن GRT به شبکه ملحق شده‌اند و وظیفه اصلی آن‌ها Index کردن اطلاعات Subgraphها در ازای دریافت Fee (کارمزد) است. Indexerها خودشان کارمزد را تعیین می‌کنند و از آنجایی که تعداد آن‌ها زیاد است، یک فضای رقابتی ایجاد می‌شود و همواره نود‌هایی که بالاترین کیفیت و کمترین هزینه را دریافت کنند، بیشتر انتخاب می‌شوند.
- Delegators: این اعضا توکن‌های GRT خود را در اختیار Indexerها قرار می‌دهند تا بتوانند در عملیات شاخص‌گذاری شرکت کنند و بدون اینکه نیاز باشد یک Graph Node را اجرا کنند، از کارمزدهای شبکه درآمد داشته باشند.
البته اعضای دیگری هم در شبکه وجود دارند که Consumers ،Fishermen و Arbitrators نام دارند و با این سه بخش اصلی در تعامل هستند. Consumerها در حقیقت همان کاربرهای نهایی یا افرادی هستند که برای اطلاعات به Indexerها Query می‌زنند و در ازای آن کارمزد پرداخت می‌کنند. Fishermanها صحت پاسخ‌های استخراج‌شده برای Queryها را بررسی می‌کنند و Arbitratorها بر فعالیت Indexerها نظارت می‌کنند و اگر یک Indexer اطلاعات غلط تولید کند، آن را از شبکه خارج می‌کنتد.
حالا برای اینکه نحوه همکاری این بخش‌ها را بهتر متوجه شویم، با یک مثال فرایند پردازش‌هایی که در شبکه ارز دیجیتال گراف انجام می‌شود را توضیح می‌دهیم. فرض کنید یک «صرافی غیرمتمرکز» (DEX) که به تازگی راه‌اندازی شده می‌خواهد به کاربرها امکان دسترسی سریع به اطلاعاتی مثل حجم قبلی معاملات و… را بدهد. برای Index شدنِ اطلاعات این صرافی که در یک Subgraph قرار دارد، باید یک Curator آن را به عنوان یک Subgraph ارزشمند به Indexerها معرفی کند. در اینجا دو حالت ممکن است پیش بیاید.
در حالت اول، اگر این صرافی امکانات و همچنین حجم معاملات زیادی داشته باشد، پس اطلاعاتش به حد کافی ارزشمند است و به احتمال زیاد، یک Curator ،Subgraph حاوی آن را برای Index شدن معرفی می‌کند که می‌دانیم برای این کار باید مقداری توکن GRT خرج کند. اگر در آینده این Subgraph معروف شود، یعنی عده زیادی خواهانِ اطلاعات آن باشند، Curator مربوطه به‌خاطر انتخاب آن سود بیشتری دریافت می‌کند.
در حالت دوم، صرافی مورد نظر ما آنقدرها هم جالب نیست یا اینکه هنوز کمی با استانداردهای جهانی فاصله دارد. در این مواقع توسعه‌دهنده‌های تیم آن صرافی می‌توانند خود به یک Curator تبدیل شوند و با استفاده از توکن‌های GRT خود، Indexerها را تشویق به شاخص‌گذاری اطلاعات آن کنند.
زمانی که Indexerها وارد عمل می‌شوند، طی یک فرایند پردازش چند ساعته تا چند روزه که به حجم اطلاعات بستگی دارد، اطلاعات یک Subgraph به طور کامل شاخص‌گذاری می‌شود. پس از این مرحله، حالا Consumerها می‌توانند برای دریافت اطلاعات، به آن Subgraph درخواست یا Query ارسال کنند و کارمزد آن را هم با توکن GRT پرداخت می‌کنند. درخواست‌های کاربرها توسط قسمتی به نام Query Engine پردازش می‌شود. این قسمت بر پرداخت کارمزدها و همچنین انتخاب Indexerها نظارت می‌کند.
در نهایت اینکه شبکه گراف برای تسهیل عملیات پرداخت، کانال‌های پرداخت ویژه‌ای بین کاربرها و Indexerها ایجاد کرده است. اگر زمانی یک Indexer اطلاعات غیرمعتبری ایجاد کند، Arbitratorها و Fishermanها به قضیه رسیدگی می‌کنند.
توکن ارز دیجیتال گراف
همان‌طور که در قسمت قبل متوجه شدیم، توکن بومی ارز دیجیتال گراف، GRT نام دارد که یک توکن ERC-20 است و نقش مهمی در طراحی این شبکه ایفا می‌کند. چهار کاربرد مهم این توکن عبارتند از:
- Curatorها برای اینکه یک Subgraph را برای شاخص‌گذاری شدن معرفی کنند، باید مقداری توکن GRT خرج کنند.
- Indexerها با استیک کردن توکن GRT اجازه فعالیت دریافت می‌کنند و این توکن انگیزه‌ای برای فعالیت صادقانه آن‌هاست.
- کاربرهایی که GRT در اختیار دارند می‌توانند بدون نصب و اجرای نود شبکه گراف، توکن‌های خود را به یک Indexer واگذار کرده و در نقش یک Delegator به نسبت سرمایه خود، سود دریافت کنند.
- Cunsumerها یا کاربرهای نهایی کارمزد درخواست‌های خود را با توکن GRT پرداخت می‌کنند.
در زمان نگارش این مقاله، قیمت هر توکن GRT در سایت کوین‌مارکت‌کپ ۰.۴ دلار و تعداد توکن‌های در گردش حدود ۹.۴ میلیارد است که سالانه ۳ درصد در قالب پاداش Indexing به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. توکن GRT در رتبه ۳۸ بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد و مجموع توکن‌های ارز دیجیتال گراف ۱۰ میلیارد خواهد بود.
چه کسی ارز دیجیتال گراف را خلق کرد؟
پروژه ارز دیجیتال گراف در سال ۲۰۱۸ توسط چند توسعه‌دهنده خلاق به نام Yaniv Tal ،Jannis Pohlmann و Brandon Ramirez پایه‌گذاری شده است. آن‌ها قبلا در چند پروژه استارتاپی در زمینه ساخت ابزار‌های مختلف برای توسعه‌دهنده‌ها با هم همکاری داشتند.
تیم The Graph در سال ۲۰۱۹ توانست با فروش اولیه توکن‌ها مبلغ ۱۹.۵ میلیون دلار سرمایه برای پروژه خود جمع‌آوری کنند. در حدود ۲۱ درصد از کل توکن‌های گراف (که ۱۰ میلیارد است) برای جذب سرمایه فروخته شد. سرمایه‌گذارهای اصلی این پروژه کمپانی‌های بزرگی از جمله Coinbase Ventures ،Digital Currency Group و Multicoin Capital هستند.
کیف پول ارز دیجیتال گراف
برای نگهداری توکن ارز دیجیتال گراف یا همان GRT می‌توانید از انواع کیف پول‌های پشتیبانی‌کننده استاندارد ERC-20 استفاده کنید. همان‌طور که می‌دانید، برای نگهداری بلندمدت ارزهای دیجیتال بهترین و امن‌ترین راه استفاده از کیف پول‌های سخت‌افزاری مثل «لجر» و «ترزور» است.
برای نگهداری GRT می‌توانید از کیف پول‌های نرم‌افزاری نیز استفاده کنید. اگر به کیف پول‌های موبایلی
علاقه دارید، TrustWallet ،Coinomi ،Exodus ،Atomic و imToken می‌توانند انتخاب‌های خوبی باشند. البته کیف پول‌های Exodus ،Coinomi و Atomic نسخه دسکتاپ نیز دارند که کاربران می‌توانند از آن‌ها برای ذخیره توکن‌های GRT استفاده کنند.
صرافی‌های عرضه کننده ارز گراف
ارز دیجیتال گرف از پروژه‌های خوب و خلاقانه کریپتویی است و تا اینجا هم به خوبی مورد استقبال صرافی‌های بزرگی مثل بایننس، کراکن، پولونیکس، هوبی، کوکوین، جمینی و… قرار گرفته است. همیشه برای آگاهی از تعداد صرافی‌های عرضه‌کننده یک ارز می‌توانید از صفحه ارز دیجیتال مربوطه در وبسایت کوین‌مارکت‌کپ و یا کوین‌گکو، قسمت مارکت‌ها استفاده کنید.
البته با توجه به تحریم بودن کشور عزیز ما، بهترین راه برای کاربرها استفاده از صرافی‌های ایرانی است. صرافی‌های ایرانی از تعداد ارزهای محدودی پشتیبانی می‌کنند، اما می‌توانید با کمی جست‌وجو و تحقیق یک صرافی مناسب برای خرید توکن ارز دیجیتال گراف پیدا کنید.
در صورت استفاده از صرافی‌های خارجی نیز باید ضمن اینکه از ریسک‌های این کار مطلع باشید، ابتدا ریال خود را در یک صرافی ایرانی به یک استیبل کوین مثل USDT یا USDC تبدیل کرده و آن را به صرافی خارجی انتقال داده و سپس آن را با GRT معامله کنید.
آینده ارز دیجیتال گراف
ارز دیجیتال گراف در حال حاضر تنها از شبکه‌های اتریومی پشتیبانی می‌کند و قرار است در آینده توانایی پیاده‌سازی روی دیگر بلاک چین‌ها به آن اضافه شود. تا امروز پروژه‌هایی مثل «یونی سواپ»، «سینتتیکس»، «دسنترالند»، «آراگون» و بسیاری دیگر، از گراف استفاده کرده و APIهای ارتباط با این شبکه‌ها در وبسایت The Graph در دسترس کاربرها قرار گرفته است.
گراف تصمیم دارد برای غیرمتمرکز کردن سیستم حاکمیتی خود، The Graph Council را در آینده راه‌اندازی کند که باعث می‌شود سیستم حامیتی آن شبیه پروژه‌هایی مثل MakerDAO و Compound شود که به آن‌ها «سازمان خودمتار غیرمتمرکز» (DAO) گفته می‌شود.
به نظر می‌رسد شبکه گراف، دست روی نقطه‌ای گذاشته که کمبود آن در پازل دنیای کریپتو احساس می‌شد و این به توسعه بیشتر برنامه‌های غیرمتمرکز کمک بزرگی خواهد کرد. خیلی‌ها ارز دیجیتال گراف را به عنوان گوگلِ بلاک چین‌ها معرفی می‌کنند؛ چون گوگل محتوایات وبسایت‌ها را Index می‌کند و گراف این کار را روی محتویات بلاک چین‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز انجام می‌دهد. گوگل با رفتن در این مسیر به موفقیت چشم‌گیری دست پیدا کرد، باید ببینیم گراف در این مسیر چه خواهد کرد!
سخن پایانی
پروژه The Graph به عنوان یک ایده جدید در دنیای کریپتو، با هدف شاخص‌گذاری اطلاعات درون بلاک چین‌ها می‌خواهد دسترسی به داده‌ها را آسان‌تر و سریع‌تر کند و از این راه به ساخت و توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز کمک کند. ارز دیجیتال گراف روی شبکه اتریوم پیاده‌سازی شده و در حال حاضر فقط می‌تواند برای Index کردن پروژه‌های این بلاک چین مورد استفاده قرار بگیرد.
در شبکه گراف قسمت‌های مهمی به نام Subgraph وجود دارد که اطلاعاتِ بلاک چین ابتدا وارد آن‌ها شده و به تشخیص Curatorها برای شاخص‌گذاری شدن به Indexerها ارسال می‌شود. توکن بومی گراف، GRT نام دارد که نقش مهمی در شبکه ایفا کرده و برای انجام فرایند‌های مختلف و همچنین کارهایی مثل استیکینگ و پرداخت کارمزد شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر به پروژه‌های کریپتویی مثل ارز دیجیتال گراف علاقه دارید، می‌توانید نظر خود را در مورد این پروژه و اطلاعات این مقاله با ما و دیگر کاربرها در میان بگذارید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
