اوراق اختیار فروش تبعی را بهتر بشناسیم!
همه سرمایه‌داران و افرادی‌که دارایی برای پس‌انداز دارند بری محافظت از ارزش سرمایه خود به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی علاقه دارند، اما نوسانات بورس و ریسک بالای سرمایه‌گذاری در آن مانع بسیاری از افراد برای فعالیت در این بازار شده است.
راه‌های مختلفی برای محافظت از دارایی در برابر نوسانات قیمت در بازارهای سرمایه‌گذاری وجود دارد. اغلب سرمایه‌گذاران برای اینکه درگیر نوسانات و چالش‌های این بازار نشوند و سهام خود را بیمه کنند ترجیح می‌دهند اوراق اختیار فروش تبعی را معامله کنند. این اوراق در دسته ابزارهای مشتقه بورس قرار می‌گیرند و ابزار مناسبی برای پوشش ریسک هستند.
در ادامه این مطلب با ماهیت اوراق اختیار فروش تبعی و روش سرمایه‌گذاری آن آشنا خواهید شد.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
در حقیقت، اوراق فروش تبعی ابزاری‌ست برای اینکه فرد منتشرکننده، اختیار فروش تعداد مشخصی از سهم پایه را در زمان تنظیم شده با قیمت مشخص به خریدار می‌دهد.
شما با خرید اوراق اختیار فروش تبعی، تعهد می‌کنید که در تاریخ انقضا، سهام خود را به قیمتی مشخص (قیمت اعمال) به خریدار اوراق بفروشید، حتی اگر قیمت سهم در آن زمان پایین‌تر باشد.
در مقابل، فروشنده اوراق (معمولا شرکت منتشرکننده اوراق) متعهد می‌شود که در تاریخ انقضا، سهام شما را به قیمت اعمال از شما بپذیرد.
اوراق اختیار فروش تبعی ابزاری نسبتا جدید در بازار بورس هستند که با استفاده از آن می‌توان سهام را در برابر نوسانات و هیجانات منفی بورس، بیمه کرد. این اوراق از جمله اوراقی هستند که ساز‌و‌کاری شبیه به قرارداد‌های اختیار خرید و فروش دارند؛ همانطور که پیش از این نیز ذکر شد این اوراق برای بیمه کردن پرتفوی و مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس استفاده می‌شود.
فرض کنید شما سهام شرکتی را به قیمت ۱۰۰۰ تومان خریده‌اید. نگران هستید که قیمت سهم در آینده کاهش یابد و ضرر کنید. در این شرایط، می‌توانید با خرید اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام خود، نوعی “بیمه” تهیه کنید. به عبارتی ساده، استفاده از این ابزار برای سهام‌داران نوعی حاشیه امن ایجاد می‌کند که می‌توانند با خیال راحت به سرمایه‌گذاری در بورس بپردازند.
اوراق اختیار فروش تبعی به شما حق (نه تعهد) می‌دهند که تعداد مشخصی از این سهام را در تاریخ انقضای اوراق (مثلا یک سال بعد) به قیمتی از پیش تعیین‌شده (به فرض ۱۰۰۰ تومان) به فروش برسانید، حتی اگر قیمت سهم در آن زمان به ۵۰۰ تومان هم رسیده باشد.
در حقیقت، شرکت‌ها با انتشار این اوراق، ارزش سهام خود را تضمین کرده و این اطمینان را به سهام‌دار می‌دهند که در صورت کاهش قیمت سهم نیز ارزش دارایی آن‌ها حفظ شود. این اوراق به نوعی به‌عنوان «بیمه سهام» تلقی می‌شوند.
روش اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
اوراق اختیار فروش تبعی در بازارهای جهانی با دو روش اروپایی و آمریکایی اعمال می‌شوند. اما در ایران تنها در تاریخ سررسید قابل معامله هستند.
در روش اروپایی، اوراق اختیار فروش در تاریخ سررسید معامله می‌شوند و در شیوه آمریکایی، سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا سررسید می‌تواند برای معامله این اوراق اقدام کند. در ایران اوراق اختیار فروش تبعی به شیوه اروپایی معامله می‌شوند و تنها در تاریخ سررسید می‌توان برای معامله آن‌ها اقدام کرد.
علاوه بر آن، دو روش کلی برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد:
- اعمال فیزیکی: در این روش، دارنده اوراق اختیار فروش تبعی، سهام پایه را به خریدار اوراق به قیمت اعمال تحویل می‌دهد. برای این کار، دارنده اوراق باید درخواست اعمال را به کارگزاری خود ارائه نماید. کارگزاری وظیفه دارد سهام پایه را از حساب دارنده اوراق برداشت و به حساب خریدار اوراق واریز کند.
- اعمال نقدی: در این روش، معادل مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهام پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود. قیمت پایانی، قیمت سهام پایه در آخرین روز معاملاتی قبل از تاریخ انقضای آن است. برای اعمال نقدی، نیازی به تحویل سهام پایه به خریدار اوراق نیست.
کاربرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی معمولا برای محافظت از ارزش سهام پایه در برابر کاهش قیمت استفاده می‌شوند. در صورت کاهش قیمت سهم پایه، می‌توانید سهام خود را به قیمت اعمال به خریدار اوراق بفروشید و از ضرر بیشتر جلوگیری کنید.
همچنین، سرمایه‌گذاران با استفاده از خرید و فروش اوراق اختیار فروش تبعی، از نوسانات قیمت سهام پایه سود می‌برند. مثلا اگر انتظار داشته باشند که قیمت سهام پایه در آینده افزایش یابد، می‌توانند با خرید اوراق اختیار فروش تبعی در قیمتی پایین‌تر از قیمت اعمال، از افزایش قیمت آن سود ببرند.
اوراق اختیار فروش تبعی می‌توانند در کنار سایر ابزارهای مشتقه برای ایجاد استراتژی‌های معاملاتی پیچیده‌تر استفاده شوند. این استراتژی‌ها می‌توانند به سرمایه‌گذاران در کاهش ریسک، کسب سود بیشتر و مدیریت بهتر پورتفوی خود کمک کنند.
اگر نرخ واحد سهم مورد نظر در تاریخ مقرر آتی کاهش یابد، سهام‌دار با استفاده از قرارداد اختیار فروش تبعی می‌تواند اصل سرمایه خود را دریافت کند.
نکاتی در مورد اوراق اختیار فروش تبعی
ضمن اینکه اوراق فروش تبعی به‌عنوان نوعی بیمه برای سهام شما محسوب می‌شوند، برای معامله این اوراق حتما باید نکات مهم را در نظر بگیرید:
- تاریخ انقضا: اوراق اختیار فروش تبعی دارای تاریخ انقضای مشخصی هستند. اگر تا این تاریخ از حق خود برای فروش سهام به قیمت اعمال استفاده نکنید، اوراق شما بی‌ارزش خواهد شد.
- قیمت اعمال: قیمتی است که شما می‌توانید در آن سهام پایه را بفروشید.
- قیمت حق‌العمل: مبلغی است که شما برای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌کنید.
- ریسک: همانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، اوراق اختیار فروش تبعی نیز بدون ریسک نیستند.
تفاوت اختیار فروش معمولی و اختیار فروش تبعی
شاید با شنیدن نام اختیار فروش تبعی این سوال برای شما پیش آید که تفاوت آن با اختیار فروش معمولی چیست. در این قسمت از مقاله چند مورد از تفاوت‌های این دو رو توضیح خواهیم داد.
- دارنده قرارداد اختیارِ فروش تبعی حتما باید سهم پایه را داشته باشد و نمی‌تواند بیشتر از تعداد سهام پایه‌ای که در اختیار دارد اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کند. یعنی اگر ۵۰ هزار سهم صادرات دارد، فقط می‌تواند ۵۰ هزار اوراق اختیار فروش داشته باشد؛ در صورتی‌که تعداد اوراق اختیار فروش او می‌تواند از تعداد سهم پایه تحت مالکیتش در پایان روز بیشتر باشد، اوراق اختیار فروش تبعی اضافی، باطل شده و عرضه کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت. این محدودیت در قراداد اختیار فروش معمولی وجود ندارد. بدون داشتن سهم پایه و به هر تعداد که تمایل داشته باشید می‌توانید اوراق اختیار فروش معمولی داشته باشید.
- در اختیار فروش معمولی، بعد از بستن قرارداد یا همان خرید قرارداد اگر قصد نگهداری آن را تا تاریخ سررسید نداشتید می‌توانید آن را در بازار ثانویه به دیگران بفروشید. اما در مورد اختیار فروش‌های تبعی، باید بدانید که بازار ثانویه ندارند و صاحب اول و آخر این اوراق خودتان هستید. یعنی بعد از خرید اولیه باید تا موعد سر رسید آن‌ها را نگهداری کنید و منتظر بمانید در تاریخ سررسید تصمیم بگیرد که آن را بفروشید یا نه.
- اختیار فروش معمولی احتیاج به داشتن کد بورسی مجزا دارد و نماد ان با حرف (ط) شروع می‌شود. اما اختیار فروش تبعی به کد بورس مجزا احتیاج ندارد و نماد ان با حرف (ه) آغاز می‌شود.
- خریداران اوراق اختیار فروش تبعی فقط در«تاریخ سررسید» می‌توانند اختیار فروش خود را معامله کنند. پس از گذشت این تاریخ،
- اوراق اختیار فروش تبعی، اعمال‌نشده تلقی می‌شوند و عرضه کننده هیچ تعهدی درخصوص آن نخواهد داشت.
- البته باید این نکته را هم بدانید که مبلغ پرداختی بابت خرید اوراق تبعی قابل برگشت نیست.
سخن پایانی
اوراق اختیار فروش تبعی به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک معاملات توسط سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بورس استفاده می‌شوند. معامله این اوراق اصول و قواعدی دارد که پیش از اقدام باید از آن‌ها اطلاع داشته باشید. این اوراق که در دسته ابزارهای مشتقه بورس قرار می‌گیرند، سهام شما را در برابر نوسانات و هیجانات منفی بازار بیمه می‌کنند.
اوراق اختیار فروش تبعی در ایران به سبک اروپایی معامله می‌شوند و تنها در تاریخ سررسید می‌توان برای معامله آن‌ها تصمیم گرفت. جزئیات بیشتر در مورد این اوراق و نحوه معامله آن‌ها را در این مطلب آوردیم.
اگر تجربه معامله این اوراق را دارید می‌توانید نظر خود را در بخش کامنت با ما و همراهان «حسینی فایننس» به اشتراک بگذارید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
