صفر تا صد قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالا
قرارداد کشف پریمیوم یکی از قراردادهای بلندمدت بازار سرمایه در ایران است که در بازار فیزیکی بورس کالا معامله میشود. این نوع قرارداد به طرفین کمک میکند تا کالای مشخصی را در زمان آینده معامله کنند.
همانطور که میدانید در اقتصاد هر کشور تولیدکنندگان بزرگ صنعتی مدام در حال خرید مواد اولیه مورد نیاز خود هستند. این تولیدکنندهها برای اینکه بتوانند بهطور منظم محصول خود را تولید کنند، باید مطمئن باشند که امکان خرید مواد اولیه در طول سال برایشان وجود دارد.
از طرف دیگر، تولیدکنندههای صنعتی نیاز دارند تا فروش کالای خود را در آینده تضمین کنند. به همین ترتیب مصرفکنندهها نیز باید از تامین کالای مورد نیاز خود در آینده اطمینان داشته باشند.
این موضوع نشان میدهد که برقراری تعادل بین نیازهای مصرفکننده و تولیدکننده یکی از مشکلات اصلی اقتصاد کشور است. بورس کالای ایران برای حل این مشکل قراردادهای مختلفی را عرضه کرده است که یکی از مهمترین و جدیدترین آنها قرارداد کشف پریمیوم است.
برای اینکه بفهمیم قرارداد کشف پریمیوم چیست و چه تفاوتهایی با سایر قراردادهای موجود در بورس دارد، در این مقاله از بلاگ حسینی فایننس قصد داریم بهطور کامل در مورد این نوع قرارداد صحبت کنیم. پیشنهاد میکنیم حتما تا انتها همراه ما باشید.
معرفی قرارداد کشف پریمیوم
نوع خاصی از انواع قرارداد عرضه شده در بورس کالای ایران قرارداد کشف پریمیوم است. براساس این قرارداد خریدار و فروشنده متعهد میشوند تا کالای مشخصی را در زمانی در آینده و با قیمتی که توسط یک فرمول محاسبه میشود، مبادله کنند.
قرارداد کشف پریمیوم از این جهت با سایر قراردادها تفاوت دارد که قیمت معامله کالا در آن براساس فرمول خاصی محاسبه میشود که مقدار آن در زمان حال مشخص نیست. این نوع قرارداد بهویژه برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگانی که بهطور مداوم با یکدیگر معامله میکنند، حائز اهمیت است.
حال که دانستیم قرارداد کشف پریمیوم چیست یک سوال دیگر نیز مطرح میشود و آن اینکه مفهوم پریمیوم در این قرارداد به چه معناست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که پریمیوم در واقع همان مبلغ ثابت یا درصدی است که برای محاسبه قیمت نهایی قرارداد در زمان سررسید، آن را از قیمت مبنا کم یا به آن اضافه میکنند.
مبلغ پریمیوم نیز براساس عرضه و تقاضا تعیین میشود و برای همین برای نامگذاری این نوع قرارداد از واژه کشف پریمیوم استفاده شده است. زیرا مقدار آن براساس اصل عرضه و تقاضا کشف میشود. البته به جای واژه پریمیوم میتوان از مبلغ مابهالتفاوت نیز استفاده کرد.
محاسبه قیمت نهایی در قرارداد کشف پریمیوم
همانطورکه گفتیم مهمترین ویژگی قرارداد کشف پریمیوم این است که قیمت نهایی آن در زمان قرارداد بهطور دقیق مشخص نیست و در زمان سررسید براساس فرمولی از پیشتعیینشده محاسبه میشود. بنابراین اکنون باید به این سوال پاسخ دهیم که قیمت نهایی قرارداد کشف پریمیوم چگونه محاسبه میشود؟
برای پاسخ به این سوال نیز باید بگوییم که محاسبه قیمت نهایی قرارداد کشف پریمیوم از فرمول سادهای پیروی میکند که میتوان آن را به شکل زیر تعریف کرد:
در این فرمول قیمت مبنا در زمانی که در اطلاعیه عرضه این قرارداد ذکر شده است، تعیین میشود و مرجع تعیینکننده آن مرجعی است که مورد قبول بورس باشد. پریمیوم نیز همان مبلغ مابهالتفاوتی است که دو طرف هنگام عقد قرارداد روی آن توافق میکنند و مقدار آن از قیمت مبنا کاسته یا به آن افزوده میشود.
برای درک بهتر مفهوم قرارداد کشف پریمیوم و یادگیری نحوه استفاده از این فرمول برای محاسبه قیمت نهایی آن، در ادامه یک مثال ساده و قابل فهم را ذکر میکنیم.
مثال ساده برای درک مفهوم قرارداد کشف پریمیوم
فرض کنید خریدار و فروشندهای در بورس کالا برای معامله لوله مسی یک قرارداد کشف پریمیوم انعقاد کرده باشند. در این صورت فروشنده متعهد میشود تا مقدار مشخصی از این محصول را در زمانی در آینده که همگی در قرارداد مورد توافق هر دو طرف قرار گرفته است، به خریدار تحویل دهد.
قیمت نهایی این محصول در زمان انعقاد قرارداد بهصورت ثابت تعیین نمیشود و در عوض در زمانی در آینده که به آن تاریخ سررسید میگوییم، طبق فرمولی که در بخش قبلی به آن اشاره کردیم، به دست میآید. این یعنی قیمت نهایی لوله مسی برابر است با قیمت مبنا به علاوه قیمت پریمیوم.
قیمت مبنای این محصول میتواند معادل قیمت بورس فلزات شانگهای چین ضرب در قیمت دلار در زمان سررسید باشد.
در مورد مبلغ پریمیوم نیز باید بگوییم که برای مثال ممکن است عرضهکننده قیمت پایه پریمیوم را ۲۰۰۰ ریال مشخص کند که در ادامه ممکن است براساس عرضه و تقاضا قیمت نهایی پریمیوم برابر با ۱۵۰۰ ریال تعیین شود. در این صورت مبلغ پریمیوم به دست آمده به قیمت مبنا اضافه میشود و قیمت نهایی محصول در قرارداد کشف پریمیوم به دست میآید.
تفاوت قرارداد کشف پریمیوم با قرارداد آتی و قرارداد سلف
ممکن است هنگام خواندن تعریف قرارداد کشف پریمیوم متوجه شباهتهای آن با قراردادهای دیگری همچون قرارداد آتی و قرارداد سلف شده باشید. این قراردادها با اینکه شباهتهایی با یکدیگر دارند ولی در جزئیات متفاوت هستند.
بنابراین اگر به دنبال این هستید که بدانید قرارداد پریمیوم با قرارداد آتی چه فرقی دارد، در این بخش دقیقا میخواهیم به همین موضوع بپردازیم.
در قرارداد سلف مبلغ توافقشده در همان زمان معامله مشخص است و همان زمان هم توسط خریدار به فروشنده پرداخت میشود. با این حال تحویل محصول به خریدار در زمانی در آینده انجام میشود.
این در حالی است که در قرارداد آتی خریدار لزومی به پرداخت مبلغ توافقشده در زمان عقد قرارداد ندارد و میتواند آن را در آینده و در زمان سررسید پرداخت کند. فروشنده نیز موظف است در زمان سررسید کالای تعیینشده را با کیفیت و مقدار مشخص به خریدار تحویل دهد.
در قرارداد کشف پریمیوم نیز همانند قرارداد سلف و قرارداد آتی دو طرف برای معامله با یکدیگر در زمان آینده توافق میکنند با این تفاوت که جزئیات آن فرق میکند.
تفاوت قرارداد کشف پریمیوم با قرارداد سلف
اگر بخواهیم مقایسه قرارداد کشف پریمیوم با قرارداد سلف را داشته باشیم باید بگوییم که برخلاف قرارداد سلف که در آن مبلغ معامله مشخص و در همان ابتدا پرداخت میشود، در قرارداد کشف پریمیوم مبلغ نهایی کاملا مشخص نیست و پرداخت نیز در زمانی در آینده انجام میشود.
تفاوت قرارداد کشف پریمیوم با قرارداد آتی
در مقایسه قرارداد کشف پریمیوم با قرارداد آتی نیز باید بگوییم که این دو قرارداد از نظر پرداخت مبلغ معامله در آینده شبیه یکدیگر هستند اما برخلاف قرارداد آتی که مبلغ توافقشده از قبل مشخص است، در قرارداد کشف پریمیوم مبلغ نهایی در تاریخ سررسید محاسبه میشود و از قبل مشخص نیست.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع قراردادهای عرضه شده در بورس پیشنهاد میکنیم حتما مقاله «سلف و دیگر قراردادهای قابل معامله در بورس کالا» را مطالعه کنید.
مزایا و معایب قرارداد کشف پریمیوم
قرارداد پریمیوم بهگونهای طراحی شده است که هم برای خریدار (مصرفکننده) و هم برای فروشنده (تولیدکننده) دارای منفعت باشد. علیرغم این، قرارداد کشف پریمیوم محدودیتهایی هم دارد که در این بخش میخواهیم در مورد مزایا و معایب این نوع قراردادها صحبت کنیم.
اولین مزیت قرارداد پریمیوم این است که امکان پوشش ریسک را برای هر دو طرف معامله فراهم میکند. همچنین هر دو طرف میتوانند در چارچوب قانونی قراردادهای بلند مدت داشته باشند. این دو موضوع باعث میشود تا هم تولیدکننده فروش محصولات خود را تضمین کند و هم مصرفکننده مطمئن شود که کالای مورد نیازش بهموقع تامین خواهد شد.
از طرف دیگر شناور بودن قیمت در قرارداد کشف پریمیوم باعث میشود تا قیمت معامله در آن عادلانهتر و مطابق با نرخ بازارهای جهانی باشد. این موضوع باعث میشود تا بسیاری از فعالان بازار بورس کالا قراردادهای کشف پریمیوم را به قراردادهای دیگری همچون سلف ترجیح بدهند.
با این حال یکی از محدودیتهای بزرگ قرارداد پریمیوم داشتن پیچیدگیهای متعدد و نیاز به دانش مالی کافی است. به دلیل اینکه در چنین قراردادهایی از فرمولهای محاسباتی استفاده میشود و ریسکهای مربوط به نوسانات بازار و نقدینگی در آن همراه است، باید قبل از معامله این گونه قراردادها بر جزئیاتشان تسلط کافی کسب کنید.
مشخصات موجود در اطلاعیه عرضه قراردادهای کشف پریمیوم
در هر اطلاعیه عرضه قرارداد کشف پریمیوم که در سایت رسمی بورس کالا منتشر میشود، اطلاعات مختلفی وجود دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به قیمت پایه پریمیوم، مرجع قیمت مبنا، فرمول محاسبه قیمت نهایی، تاریخ معامله نهایی و تاریخ معامله کشف پریمیوم اشاره کرد.
در ادامه لیستی از توضیحات مربوط به هرکدام از این اطلاعات را مشاهده میکنید:
- تاریخ معامله کشف پریمیوم: زمان انجام حراج برای کشف قیمت پریمیوم.
- قیمت پایه پریمیوم: قیمت پیشنهادی اولیه برای مبلغ پریمیوم.
- مهلت تسویه کشف پریمیوم: مهلتی که برای تسویه قرارداد کشف پریمیوم در نظر گرفته شده است.
- مرجع قیمت مبنا: قیمت اعلامی توسط مرجع مورد قبول سازمان بورس.
- فرمول محاسبه قیمت نهایی: حاصل جمع قیمت پریمیوم و قیمت مبنا.
- تاریخ معامله نهایی: تاریخی که در آن طرفین متعهد به انجام تعهدات خود شدهاند.
برای آشنایی با تمام اطلاعات موجود در اطلاعیههای قرارداد کشف پریمیوم میتوانید به سایت رسمی بورس کالای ایران مراجعه کنید.
سخن پایانی
بورس کالا در راستای کمک به تولیدکنندگان صنعتی و مصرفکنندگان بزرگ سازوکارهای تسهیلآمیزی را فراهم کرده است که از مهمترین آنها میتوان به قرارداد کشف پریمیوم اشاره کرد. در این قرارداد طرفین روی مبادله کالای مشخصی در آینده توافق میکنند که قیمت نهایی آن بهصورت شناور و براساس فرمولی خاص در زمان سررسید تعیین میشود.
قرارداد کشف پریمیوم از نظر ساختاری شبیه دیگر قراردادهای قابلمعامله در بورس از جمله قرارداد سلف و قرارداد آتی است اما تفاوتهایی هم با آن دارد. از همین رو برای آشنایی بیشتر شما با این قراردادها مقاله امروز حسینی فایننس را به معرفی کامل قراردادهای کشف پریمیوم اختصاص دادیم.
با این حال اگر هنوز هم نکته مبهمی در مورد قراردادهای عرضه شده در بورس کالا در ذهنتان باقی مانده است، میتوانید از بخش نظرات همین مقاله سوالات خود را از ما بپرسید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.