آموزش ۰ تا ۱۰۰ فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
یکی از ابزارهای مهمی که در تحلیل تکنیکال وجود دارد ابزار فیبوناچی است که به کمک آن میتوان سطوح حمایت و مقاومت را شناسایی کرد. اساس کار ابزار فیبوناچی نسبتهای خاصی است که از روی دنبالهای به همین نام گرفته شده و تقریبا در هر جایی، از طبیعت گرفته تا هنر و معماری، میتوان آن را پیدا کرد. در مقاله امروز حسینی فایننس ابتدا فیبوناچی را تعریف کرده و سپس در مورد منشا این نسبتها صحبت خواهیم کرد. در واقع این مقاله آموزش صفر تا صد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال است و اگر شما هم میخواهید یک بار برای همیشه با این ابزار قدرتمند آشنا شوید و در معاملات خود از آن استفاده کنید، پس حتما تا انتها همراه ما باشید.
فیبوناچی چیست؟
فیبوناچی که معادل انگلیسی آن به شکل Fibonacci نوشته میشود موضوع مهمی در تحلیل تکنیکال است که دو شاخه مهم آن شامل سطوح «اصلاحی فیبوناچی» (Fibonacci Retracement) و سطوح «گسترشی فیبوناچی» (Fibonacci Extension) میشود. اما قبل از اینکه بخواهیم در مورد این سطوح صحبت کنیم، بیایید ابتدا با خود فیبوناچی آشنا شویم. فیبوناچی در واقع اسم ریاضیدان مطرح ایتالیایی است که قرنها پیش توانست دنبالهای در ریاضی را کشف کند که نسبت خاصی بین آنها وجود دارد. این دنباله یا سری که به دنباله فیبوناچی مشهور است با اعداد ۰ و ۱ شروع شده و عدد بعدی از مجموع دو عدد قبلی خود به دست میآید. در خط بعدی چند عدد ابتدایی سری فیبوناچی را مشاهده میکنید که نشان میدهد هر عدد در سری از جمع کردن دو عدد قبلی خود به دست آمده است. برای مثال عدد ۱۳ از مجموع دو عدد ۸ و ۵ به دست آمده یا عدد ۱۴۴ از جمع کردن ۸۹ با ۵۵ حاصل شده است.
.، ۱، ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۳، ۲۱، ۳۴، ۵۵، ۸۹، ۱۴۴
نکته جالبی که در مورد این دنباله وجود دارد این است که به جز چند عدد ابتدایی آن اگر هر عددی را بر عدد بعدی خود تقسیم کنید، همیشه با عدد ۰.۶۱۸ مواجه خواهید شد. برای مثال ۳۴ تقسیم بر ۵۵ برابر با ۰.۶۱۸ است. به همین ترتیب اگر هر عدد را بر عددی که دو خانه از آن جلوتر است تقسیم کنید همیشه نسبت ۰.۳۸۲ به دست خواهد آمد. بهعنوان مثال اگر ۳۴ را تقسیم بر ۸۹ کنید ۰.۳۸۲ حاصل خواهد شد.
نسبت طلایی فیبوناچی چیست؟
علاوه بر این، اگر هر عددی در دنباله فیبوناچی را بر عدد قبلی خود تقسیم کنید، همیشه با ۱.۶۱۸ مواجه خواهید شد. به این عدد نسبت طلایی یا Golden Ratio گفته میشود و حتی در طبیعت، جغرافیا، هنر و معماری نیز میتوان آن را پیدا کرد. به عددهایی که از تقسیم این اعداد به دست میآید، نسبتهای فیبوناچی گفته شده و در تحلیل تکنیکال نیز از آنها برای تعیین سطوح حمایت و مقاومت استفاده میشود. سطوح اصلاحی فیبوناچی شامل نسبتهای 0.236, 0.382, 0.618, 0.764 و سطوح گسترشی فیبوناچی شامل نسبتهای 0, 0.382, 0.618, 1.000, 1.382, 1.618 میشود.
کاربرد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
سطوح فیبوناچی در حقیقت خطهای افقی هستند که روی نمودار ظاهر شده و سطوح حمایت و مقاومت را مشخص میکنند. برای استفاده از فیبوناچی و نسبتهای آن در تحلیل تکنیکال لازم نیست خودتان ضرب و تقسیم کرده و نسبتها را محاسبه کنید. این کار با استفاده از ابزارهای موجود در پلتفرمهای معاملاتی یا سایتهایی مثل «تریدینگ ویو» (TradingView) انجام میشود و شما تنها کافی است ابزار مربوط به آن را انتخاب کرده و روی نمودار اعمال کنید.
ایده اصلی پشت ابزار فیبوناچی در تحلیل تکنیکال این است که در یک بازار صعودی منتظر اصلاح قیمت تا یکی از سطوح حمایتی فیبوناچی مانده و در آنجا خرید خود را انجام دهید یا در یک بازار نزولی منتظر اصلاح قیمت تا سطوح مقاومت شده و در آنجا معاملات فروش یا «شورت» (Short) باز کنید. طبق نظریه فیبوناچی زمانی که قیمت یک دارایی افزایش یا کاهش مییابد، ابتدا مقداری به سطح حمایت یا مقاومت قبلی خود اصلاح کرده و سپس به حرکت اصلی خود ادامه میدهد. برای همین از ابزار فیبوناچی برای تشخیص این نقاط استفاده میشود.
چگونه در معاملات خود از فیبوناچی استفاده کنیم؟
برای پیدا کردن سطوح اصلاحی فیبوناچی اولین کار این است که جهت روند را تشخیص دهید؛ یک سقف و یک کف قابل توجه را که اخیرا ایجاد شده، پیدا کنید. بهعنوان مثال در روند صعودی، کف اخیر را بهعنوان نقطه شروع و پس از آن سقف اخیر را بهعنوان نقطه پایان انتخاب میکنید. سپس ابزار فیبوناچی را انتخاب کرده و اگر روند نزولی بود ابتدا روی سقف کلیک کرده و آن را به سمت کف اخیر بکشید. با این کار خطوطی روی نمودار ظاهر میشود که همان نسبتهای فیبوناچی بوده و سطوح حمایت و مقاومت را برای ما مشخص میکند. در یک روند صعودی نیز ابتدا باید روی کف قیمت کلیک کرده و موس را به سمت سقف قیمتی که اخیرا ثبت شده بکشید.
مثال از کاربرد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
برای درک بهتر موضوع تصویر زیر را در نظر بگیرید که نمودار جفت ارز دلار استرالیا در برابر دلار آمریکا را در بازار فارکس نشان میدهد. در این تصویر با کلیک روی کف محلی در نزدیکیهای قیمت ۰.۷ و کشیدن آن تا سقف محلی در حدود ۰.۸۲ سطوح اصلاحی فیبوناچی بهصورت خودکار توسط نرمافزار معاملاتی روی نمودار نمایش داده شده است.
در این شرایط انتظار میرود که در صورت کاهش ارزش این جفت ارز، قیمت از یکی از این سطوح حمایت شده و دوباره به سمت بالا حرکت کند. دلیل آن هم این است که بسیاری از معاملهگران با استفاده از ابزار فیبوناچی این سطوح را شناسایی کرده و سفارشهای خرید خود را در آنجا ثبت کردهاند. در تصویر زیر نیز که ادامه همان نمودار قبلی را نشان میدهد، شاهد هستیم که قیمت بعد از کاهش قیمت و رسیدن به نزدیکیهای ۰.۷۷۶۴ که هماهنگ با سطح اصلاحی ۰.۳۸۲ فیبوناچی است، حمایت شده و دوباره به سمت بالا حرکت کرده است.
در یک روند نزولی نیز همین اتفاق میافتد با این تفاوت که قیمت به جای کاهش و حمایت شدن در سطوح اصلاحی، بهطور موقت افزایش یافته و بعد از رسیدن به یکی از سطوح اصلاحی فیبوناچی دوباره به کاهش خود ادامه میدهد. با این حال توجه داشته باشید که قیمت داراییهای مختلف همیشه لزوما به این سطوح واکنش نشان نمیدهند و بهتر است از سایر ابزارها و اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال برای تایید معامله با فیبوناچی استفاده شود.
سطوح اصلاحی و گسترشی فیبوناچی؛ تفاوت و کاربردها
در تحلیل فیبوناچی دو نوع سطح رایج وجود دارد: «اصلاحی» (Retracement) و «گسترشی» (Extension). سطوح اصلاحی برای زمانی کاربرد دارند که روند مشخصی وجود دارد و قیمت از اوج یا کف بازمیگردد؛ نسبتهایی مانند ۲۳٫۶%، ۳۸٫۲%، ۵۰% و ۶۱٫۸% از جمله معروفترینها هستند.
از سوی دیگر، سطوح گسترشی برای تعیین هدف حرکت بعدی قیمت پس از اصلاح استفاده میشوند؛ بهعنوان مثال نسبتهایی مانند ۱۰۰%، ۱۶۱٫۸% و ۲۶۱٫۸% بهکار میروند تا معاملهگر بداند پس از بازگشت، قیمت ممکن است تا چه سطحی ادامه دهد.
سطوح گسترشی فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
از سطوح گسترشی فیبوناچی که به آن فیبوناچی گسترشی یا فیبوناچی گسترده نیز گفته میشود، برای شناسایی هدف قیمت و نقاطی که برای خروج از معامله مناسب هستند، استفاده میشود. برای مثال فرض کنید در یک روند صعودی هستیم و میخواهید با استفاده از فیبوناچی گسترشی هدف قیمت و نقطه خروج از معامله خود را شناسایی کنید. برای این کار باید بعد از انتخاب ابزار فیبوناچی گسترشی ابتدا روی کف محلی کلیک کرده و موس خود را تا سقف محلی کشیده و روی آن کلیک کنید، سپس دوباره موس خود را تا یکی از سطوح اصلاحی فیبوناچی پایین آورده و روی آن نیز کلیک کنید. با این کار سطوح گسترشی فیبوناچی روی نمودار ظاهر خواهد شد و میتوانید در یکی از این سطوح از معامله خارج شوید.
مزایا و محدودیتهای استفاده از فیبوناچی در معاملات
استفاده از ابزار فیبوناچی مزایایی چون تشخیص زودتر مناطق احتمالی ورود یا خروج، تعریف بهتر حد ضرر (Stop Loss) و هدف قیمت (Take Profit) را فراهم میکند. بسیاری از معاملهگران حرفهای این ابزار را بهعنوان یک قطعه کلیدی در تحلیل خود میبینند.
اما باید توجه داشت که سطوح فیبوناچی بهتنهایی تضمینی برای موفقیت نمیدهند؛ انتخاب غلط سوینگ بالا و پایین، شرایط بازار بدون روند یا نوسانی، و عدم تایید توسط دیگر ابزارها میتواند باعث سیگنالهای نادرست شود. تحلیلگران هشدار میدهند که ابزار فیبوناچی در بازارهای رونددار بهترین کارایی را دارد و در بازارهای رِنج یا بیجهت ممکن است نتایج کمثباتی تولید کند.
بهترین روش ترکیب فیبوناچی با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال
یکی از روشهای حرفهای معامله، ترکیب ابزار فیبوناچی با دیگر شاخصها و روشهای تحلیل است تا نقاط بازگشت یا ادامه روند با احتمال بیشتری شناسایی شوند. برای مثال، اگر سطح ۶۱٫۸% فیبوناچی همزمان با میانگین متحرک ۲۰۰ روز یا خط روند بلندمدت برخورد داشت، احتمال بازگشت قیمت در آن نقطه بیشتر است.
همچنین الگوهای شمعی (Candlestick Patterns)، اندیکاتورهای مومنتوم مثل RSI یا MACD و سطوح حمایت مقاومت قبلی میتوانند باعث تایید بیشتر شوند. این همگرایی ابزارها باعث میشود تصمیمگیری بهصورت ساختاریافتهتر و با ریسک کمتر صورت گیرد. هر چه شناخت شما از ابزارهای تکنیکال بیشتر باشد، برای ترکیب آنها دست شما بازتر خواهد بود.
سخن پایانی
فیبوناچی یکی از ابزارهای مهم و پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است که روزانه میلیونها نفر از آن برای تعیین سطوح حمایت و مقاومت و همچنین پیدا کردن هدفهای قیمتی استفاده میکنند. این ابزار براساس دنبالهای در ریاضی به همین نام عمل میکند که هر عدد در آن از مجموع دو عدد قبلی به دست میآید. فییبوناچی در تحلیل تکنکیال معمولا به دو بخش سطوح اصلاحی فیبوناچی و سطوح گسترشی فیبوناچی تقسیم میشود. سطوح اصلاحی در واقع خطهای افقی هستند که روی نمودار ظاهر شده و حمایت و مقاومت را مشخص میکنند. از فیبوناچی گسترشی نیز برای پیدا کردن بهترین نقاط برای خروج از معامله استفاده میشود.
