واگرایی چیست؟ آشنایی با انواع واگرایی در تحلیل تکنیکال
اگر تحلیل و نقطه نظرات متخصصان فعال در بازارهای مالی را در شبکه‌های اجتماعی و منابع مختلف دنبال کرده باشید، حتما با اصطلاح واگرایی مواجه شده‌اید. برای مثال، ممکن است این جمله را شنیده باشید که رمزارز «بیت کوین» (Bitcoin) در تایم فریم هفتگی واگرایی دارد یا با شکل‌گیری واگرایی صعودی در سهام شرکت «تسلا» (Tesla) احتمال جهش آن وجود دارد. اما اصلا واگرایی چیست و چه اهمیتی در تحلیل تکنیکال دارد؟
در مقاله امروز قصد داریم ابتدا با زبانی ساده مفهوم واگرایی را تعریف کنیم و سپس به انواع مختلف آن بپردازیم. فراموش نکنید که واگرایی یکی از مفاهیم مهم در تحلیل تکنیکال است و اگر می‌خواهید مانند حرفه‌ای‌ها در بازارهای مالی معامله کنید باید با چنین مفاهیمی آشنا باشید.
واگرایی چیست؟
«واگرایی» (Divergence) زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی مثل بیت کوین در خلاف جهت اندیکاتور تحلیل تکنیکال مثل اوسیلاتور حرکت می‌کند. وقوع واگرایی در یک دارایی نشان می‌دهد که احتمال ضعیف شدن روند فعلی وجود دارد و حتی ممکن است در شرایطی به تغییر روند نیز منجر شود.
واگرایی به دو نوع واگرایی مثبت و منفی تقسیم می‌شود. واگرایی مثبت بیانگر این است که قیمت دارایی مورد نظر می‌تواند با افزایش روبه‌رو شود. به همین شکل واگرایی منفی نیز خبر از احتمال کاهش قیمت دارایی مورد نظر می‌دهد.
برای درک بهتر واگرایی به شکل زیر توجه کنید. همان‌طور که روی تصویر هم نشان داده شده، قیمت دارایی مورد نظر یک سقف محلی جدید ثبت کرده در حالی که در همان لحظه روی اسیلاتور می‌بینیم که سقف ایجاد شده پایین‌تر از سقف قبلی است. اگر سقف‌ها را به یکدیگر وصل کرده و یک خط روند رسم کنیم، می‌بینیم که روی نمودار قیمت یک روند صعودی داریم در حالی که روی اسیلاتور که در اینجا RSI است، خط روند منفی است. در تحلیل تکنیکال به این اتفاق واگرایی گفته می‌شود.
واگرایی نمایش داده شده در تصویر بالا از نوع واگرایی منفی است، زیرا نشان می‌دهد که علی‌رغم افزایش قیمت مومنتوم در حال کاهش است.
چگونه در تحلیل خود از واگرایی استفاده کنیم؟
وقوع واگرایی در تحلیل تکنیکال نشان‌دهنده این است که احتمالا به‌زودی شاهد افزایش یا کاهش قیمت دارایی مورد نظر خواهیم بود. واگرایی مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی نمی‌تواند از سقف محلی قبلی عبور کرده و یک سقف محلی کوچک‌تر ثبت می‌کند، اما همزمان اندیکاتور مورد استفاده (مثل گردش پول) با افزایش روبه‌رو می‌شود.
به همین ترتیب، واگرایی منفی نیز زمانی شکل می‌گیرد که قیمت دارایی مورد نظر به بالای سقف قبلی نفوذ می‌کند، اما همزمان اندیکاتور مورد تحلیل پایین‌تر از سقف قبلی ثبت می‌شود.
از همه این‌ها که بگذریم مطمئنا این سوال در ذهن شما هم پیش آمده که چگونه می‌توانیم در تحلیل‌های خود از واگرایی کمک بگیریم؟ سرمایه‌گذاران و معامله‌گران حرفه‌ای معمولا از واگرایی برای تایید مومنتوم قیمت یک دارایی یا تغییر روند آن استفاده می‌کنند. برای مثال، شما می‌توانید یک اسیلاتور مثل «شاخص قدرت نسبی» (Relative Strength Index) یا همان RSI را روی نمودار قیمت دارایی مورد تحلیل خود (مثل بیت کوین) اعمال کرده و هنگامی که قیمت آن سقف‌های جدید تشکیل می‌دهد، نگاهی به RSI بیندازید. در حالت ایده‌آل RSI نیز باید هماهنگ با قیمت افزایش داشته باشد.
اما اگر قیمت دارایی با افزایش روبه‌رو شده و همزمان RSI نتواند از سقف‌های محلی قبلی خود عبور کند، نشان می‌دهد که قدرت روند صعودی در حال کاهش است. این نوع واگرایی از نوع واگرایی منفی است و معامله‌گر با مشاهده آن می‌تواند از موقعیت معاملاتی خود خارج شده یا با ثبت حد ضرر مانع از ضررهای جبران‌ناپذیر شود.
واگرایی مثبت نیز در شرایط متضاد حالت قبلی اتفاق می‌افتد. برای مثال زمانی که قیمت یک دارایی کف‌های پایین ثبت کرده اما با هر نوسان قیمت، اندیکاتور RSI کف‌های بالا ثبت کند می‌توان نتیجه گرفت که با هر بار کاهش قیمت، قدرت حرکت نزولی کاهش پیدا می‌کند و ممکن است روند به صعودی تغییر کند.
انواع واگرایی
همان‌طور که گفتیم واگرایی را می‌توان به دو نوع مثبت و منفی طبقه‌بندی کرد. اما از یک منظر دیگر نیز می‌توان واگرایی را به دو نوع واگرایی عادی و واگرایی مخفی تقسیم کرد.
واگرایی مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی از کف محلی خود پایین‌تر رفته و یک کف جدید ایجاد می‌کند در صورتی که همزمان اندیکاتور مورد استفاده با افزایش روبه‌رو می‌شود. در نتیجه معامله‌گران از این اتفاق نتیجه می‌گیرند که حرکت نزولی در حال از دست دادن قدرت نزولی خود است و به احتمال زیاد به زودی شاهد تغییر روند خواهیم بود.
در طرف دیگر واگرایی منفی زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت دارایی مورد نظر یک سقف جدید ثبت می‌کند، در حالی که سقف ثبت شده‌ی اندیکاتور، پایین‌تر از سقف قبلی است. این اتفاق نشان می‌دهد که روند فعلی در حال از دست دادن قدرت خود است و شاید بهتر باشد معامله‌گران از موقعیت‌های خود خارج شده یا حد ضرر قرار دهند.
واگرایی مثبت و منفی جزو واگرایی عادی به حساب می‌آیند. اما در مورد واگرایی مخفی چه؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که وقوع واگرایی مخفی خبر از ادامه روند می‌دهد و معامله‌گران می‌توانند با ورود به معامله در جهت روند فعلی از ادامه روند کسب سود کنند. بنابراین تفاوت مهم واگرایی عادی و مخفی در این است که واگرایی عادی نشان‌دهنده تغییر روند است، در حالی‌که شکل‌گیری واگرایی مخفی خبر از ادامه روند می‌دهد.
خود واگرایی مخفی نیز به دو نوع صعودی و نزولی تقسیم می‌شود. واگرایی مخفی صعودی زمانی شکل می‌گیرد که قیمت دارایی مورد نظر کف بالاتر ثبت کند، در حالی‌که اندیکاتور مورد استفاده کف پایین‌تر به ثبت برساند. وقوع این اتفاق نشان می‌دهد که اسیلاتور در حال بازیابی قدرت خود است و احتمالا به‌زودی شاهد ادامه روند صعودی خواهیم بود.
در طرف دیگر نیز واگرایی مخفی نزولی را داریم. این نوع واگرایی زمانی شکل می‌گیرد که قیمت دارایی مورد تحلیل سقف پایین‌تر ثبت می‌کند، در حالی‌که اسیلاتور سقف بالاتری را به ثبت می‌رساند. وقتی با چنین واگرایی مواجه شویم، می‌توان نتیجه گرفت که اسیلاتور در حال تشکیل یک فضای استراحت برای شروع کاهش بیشتر است و احتمالا روند نزولی به حرکت خود ادامه خواهد داد.
مزایا و معایب واگرایی در تحلیل تکنیکال
امکان شناسایی تغییر روند، تعیین نقاط ورود و خروج به معامله و مستقل بودن از جمله مزایای واگرایی و احتمال اشتباه بودن سیگنال صادر شده و همچنین تاخیر در تغییر قیمت از جمله معایب واگرایی هستند.
منظور از مومنتوم قیمت همان جهت و سرعت حرکت قیمت است که با استفاده از واگرایی می‌توان اطلاعات بسیار مفیدی را در مورد آن به دست آورد. با این حال درست است که وقوع واگرایی خبر از احتمال وقوع تغییر می‌دهد، اما لزوما بدین معنی نیست که به زودی شاهد وقوع یک بازگشت قیمت خواهیم بود. بنابراین، همان‌طور که می‌بینید واگرایی مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه با جزئیات بیشتری در مورد آن‌ها صحبت می‌کنیم.
مزایای واگرایی
- معامله براساس واگرایی را می‌توان به کمک اندیکاتورهای مختلفی انجام داد؛
- از واگرایی می‌توان برای شناسایی تغییر روند استفاده کرد؛
- واگرایی برای تعیین نقاط دقیق ورود و خروج به معامله نیز کاربرد دارد؛
- معامله براساس واگرایی را هم می‌توان به صورت یک استراتژی جداگانه انجام داد یا در کنار ابزارهای تحلیل تکنیکال دیگر به کار برد.
معایب واگرایی
- احتمال دارد برخی از سیگنال‌های صادر شده توسط واگرایی اشتباه از آب در بیایند؛
- ممکن است بدون شکل‌گیری واگرایی شاهد تغییر روند باشیم؛
- نمی‌توان از واگرایی برای پیش‌بینی دقیق تغییر روند استفاده کرد زیرا سیگنال‌های صادر شده توسط آن به موقع نیستند؛
- ممکن است بعد از تشکیل واگرایی مدت زیادی طول بکشد تا شاهد تغییر قیمت باشیم.
سخن پایانی
در تحلیل تکنیکال می‌توان از واگرایی برای تشخیص ضعف روند و احتمال تغییر آن استفاده کرد. همچنین واگرایی برای پیدا کردن نقاط احتمالی ادامه روند نیز کاربرد دارد. به طور کلی واگرایی زمانی تشکیل می‌شود که قیمت یک دارایی خلاف جهت اندیکاتور حرکت کند.
واگرایی انواع مختلفی دارد که شامل واگرایی عادی و واگرایی مخفی می‌شود. همچنین واگرایی را می‌توان به دو نوع مثبت و منفی نیز تقسیم کرد که در طول مقاله امروز در مورد تفاوت‌های آن‌ها صحبت کردیم.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
