آشنایی با انواع صرافی در بازار ارز دیجیتال
صرافی ارز دیجیتال جایی است برای مبادله ارزهای دیجیتال با هم یا مبادله آن‌ها با پول فیات. چند سالی است که سرمایه زیادی وارد بازار ارز دیجیتال شده و طبیعی است که تعداد صرافیهای این حوزه روز به روز افزایش می‌یابد. با پیشرفت تکنولوژی، صرافی‌ها هم پیشرفت می‌کنند و علاوه بر خرید و فروش، امکانات دیگری را به کاربران ارائه می‌دهند.
در ابتدا فقط صرافیهای متمرکز وجود داشتند، اما با استفاده از فناوری بلاک چین و ایجاد صرافیهای غیرمتمرکز، معاملات این حوزه وارد مرحله جدیدی شد. حالا دیگر پای قراردادهای هوشمند به میان آمده و در ادامه نوبت به صرافیهای هیبرید خواهد رسید.
در این مقاله می‌خواهیم درباره انواع صرافی در بازار ارز دیجیتال صحبت کنیم و با صرافیهای متمرکز، غیرمتمرکز و هیبرید و قابلیت‌های هر کدام بیشتر آشنا شویم.
صرافیهای متمرکز (CEXs)
«صرافیهای متمرکز» (Centralized Exchanges) پلتفرم‌هایی هستند که تمام فرایند خرید و فروش ارزهای دیجیتال را مانند یک واسط، برای کاربران انجام می‌دهند. آن‌ها سفارش‌های کاربران را ثبت می‌کنند، معاملات را انجام می‌دهند و در نهایت دارایی مورد نظر را در کیف پول اختصاصی خود کاربران نگهداری می‌کنند.
برخی پلتفرم‌های معروف مثل «بایننس» (Binance) امکاناتی مثل معاملات «اسپات» (Spot)، «مارجین» (Margin)، «فیوچرز» (Futures) و «آپشن» (Option) را به کاربران ارائه می‌دهند. به‌خاطر چنین امکاناتی، این صرافی در حال حاضر بیشترین حجم نقدینگی و معاملات را در بین تمام صرافیهای دنیا به خود اختصاص داده است. از دیگر صرافیهای بزرگ دنیا می‌توان «کوین بیس» (Coinbase)، «کراکن» (Kraken)، «بیت‌فینکس» (Bitfinex) و «هاوبی» (Huobi) را نام برد.
در مورد مزیت‌های یک صرافی متمرکز می‌توان گفت که به‌طورکلی استفاده از آن ساده است و صرافی تمام مراحل معاملات را برای کاربر انجام می‌دهد. آن‌ها اکثرا رابط کاربری ساده و زیبایی داشته و همچنین سیستم پشتیبانی ۲۴ ساعته دارند و به مشکلات کاربران پاسخ می‌دهند. حجم معاملات و نقدینگی در صرافیهای متمرکز بالاست. علاوه بر معامله کریپتو با کریپتو، می‌توان معامله کریپتو با ارز فیات را هم در صرافی متمرکز انجام داد.
در مورد نقاط ضعف صرافیهای متمرکز باید بگوییم که آن‌ها به‌شدت مورد توجه هکرها هستند و ریسک به سرقت رفتن دارایی‌ها در صرافی متمرکز بسیار بالاست. چون آن‌ها پول کاربران را در یک یا چند «کیف پول گرم» (Hot Wallet) نگهداری می‌کنند و اگر کلیدهای خصوصی این کیف پول‌ها لو برود، تمام سرمایه‌ها به باد خواهد رفت.
مورد بعدی مشکلات قانون‌گذاری است؛ به این معنی که دولت می‌تواند از فعالیت یک صرافی متمرکز مثل یک شرکت خصوصی جلوگیری کند و در صورت تعطیل‌شدن ناگهانی صرافی، دردسرهای زیادی برای کاربرانش ایجاد می‌شود. مورد بعدی، کارمزدها در صرافیهای متمرکز است. اصولا کارمزدها، درصد کوچکی از حجم معاملات هستند؛ در نتیجه کارمزدهای زیادی برای معاملات بزرگ باید پرداخت شود.
با وجود تمام این مسائل، در حال حاضر بیشترین تعداد کاربران و در نتیجه بیشترین نقدینگی بازار کریپتو در صرافیهای متمرکز مشاهده می‌شود.
صرافیهای غیرمتمرکز (DEXs)
«صرافی غیرمتمرکز» (Decentralized Exchanges) پلتفرم‌هایی هستند که در آن کاربران می‌توانند به طور مستقیم و بدون واسطه، به مبادلات ارزهای دیجیتال بپردازند. صرافی غیرمتمرکز روی یک بستر توزیع‌شده که همان بلاک چین است، ساخته شده و امکان مبادلات همتا به همتا (P2P) را برای کاربران فراهم می‌کنند.
سفارش‌های کاربران در این نوع صرافی توسط قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شود و به این ترتیب مفهوم «دفتر سفارش» (Order Book) به یک سری قراردادهای off-chain تغییر پیدا کرده است.
در حال حاضر «یونی‌سوآپ۲» (Uniswap2)، «کرو فایننس» (Curve Finance)، «سوشی سوآپ» (Sushiswap) و «وان‌اینچ اکسچنجز» (1inch Exchange)، از پرطرفدارترین صرافیهای غیرمتمرکز در بازار ارزهای دیجیتال هستند.
DEXها به‌خاطر ماهیت غیرمتمرکزشان امنیت بسیار بالایی دارند و همچنین از قانون‌گذاری دولت‌ها تأثیر نمی‌پذیرند و امکان اعمال کنترل و دستکاری آن‌ها وجود ندارد. کارمزدها در یک DEX به‌صورت اتوماتیک و با توجه به بلاک چین ارزهای مورد مبادله تعیین می‌شود و بسیار کمتر از صرافیهای متمرکز است.
DEXها پدیده‌ای جدید در بازار کریپتو هستند و هنوز به تکامل نرسیده‌اند. خیلی از آن‌ها هنوز رابط‌های کاربری سخت و پیچیده‌ای دارند و اکثر کاربران همچنان ترجیح می‌دهند از صرافیهای متمرکز استفاده کنند. مخصوصا اینکه DEXها چیزی به نام تیم پشتیبانی کاربران ندارند و کاربران مجبورند که خودشان از پس همه کارها بربیایند.
نکته آخر اینکه فناوری استفاده‌شده در DEXها بسیار جدید و پیچیده است و کوچک‌ترین نقصی در کدهای یک قرارداد هوشمند می‌تواند باعث ضررهای مالی سنگینی شود، پس باید به کاربران حق داد که با ترس و استرس بیشتری ازین بستر استقبال کنند.
صرافیهای هیبرید (HEXs)
کاربران ارزهای دیجیتال تاکنون مجبور بودند از بین صرافیهای متمرکز یا غیرمتمرکز یکی را انتخاب کنند. با آمدن «صرافیهای هیبرید» (Hybrid Exchanges) یک حق انتخاب جدید به وجود خواهد آمد و همان‌طور که از اسمش پیداست، ترکیبی از ویژگی‌های صرافیهای قبل را می‌توان در یک صرافی هیبرید مشاهده کرد.
یک صرافی متمرکز کنترل تمام حساب‌ها را در اختیار دارد و تراکنش‌ها را با سرعت زیادی انجام می‌دهد؛ از طرفی یک صرافی غیرمتمرکز، کنترل دارایی‌های کاربران را به خودشان واگذار می‌کند و کارها را با امنیت بسیار بالاتری انجام می‌دهد ولی محدودیت‌هایی در ارائه خدمات آن‌ها وجود دارد. اما یک صرافی هیبریدی، ویژگی‌های مثبت CEXها یعنی قابلیت استفاده آسان و سریع و نقدینگی بالا را با مزیت‌های DEXها مثل امنیت و حریم خصوصی ترکیب می‌کند و در قالب یک پلتفرم جدید به کاربران ارائه می‌دهد.
فرایند انجام معاملات در یک صرافی هیبریدی به این صورت است که ابتدا گزارشی از سفارشات خرید و فروش ارسال شده به صرافی (همان Order Book)، در بلاک چین ثبت می‌شود. سپس معامله‌گر باید کلید خصوصی خود را برای صدور اجازه اجرای دستورالعمل‌ها به استخر سفارش‌ها ارسال کند. تمام جفت‌های معاملاتی در بلاک چین ثبت می‌شوند و در نهایت با تصمیم معامله‌گرها، معامله انجام می‌شود و موجودی کیف پول‌ها به‌روز‌رسانی می‌شود.
به بیان ساده‌تر، سفارشات ارسالی، پس از رمزنگاری روی زنجیره بلوکی ثبت می‌شوند و سایر هماهنگی‌ها و مدیریت اجرای تراکنش‌ها به‌صورت خارج از زنجیره انجام می‌شود. به این ترتیب هم معاملات شفاف و تغییرناپذیر می‌شوند و هم با پردازش متمرکز اطلاعات، شبکه مقیاس‌پذیر شده و توانایی پردازش با سرعت بالا خواهد داشت.
صرافیهای Joyso ،Eidoo و Qurrex چند نمونه از صرافیهای هیبرید هستند، با این حال صرافیهای هیبریدی هنوز در حال توسعه هستند و کاربران ارزهای دیجیتال آشنایی بسیار کمی با آن‌ها دارند ولی پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، بیشتر کاربران به استفاده از آن‌ها علاقه‌مند شوند. صرافیهای هیبرید می‌خواهند کاری کنند که به قول معروف نه سیخ بسوزد نه کباب. هم می‌خواهند متمرکز باشند و سریع و هم غیرمتمرکز و امن.
سخن پایانی
صرافی‌ها با هدف تسهیل مبادلات مردم به وجود آمدند. تفاوتی نمی‌کند که در بازار سهام ایران معامله می‌کنید یا فارکس و یا ارزهای دیجیتال، صرافی‌ها در تمام بازارهای مالی وجود دارند و در ازای خدمات‌شان، کارمزد دریافت می‌کنند.
در دنیای ارزهای دیجیتال پیچیدگی‌های فنی زیادی وجود دارد و به همین خاطر تکنولوژی صرافیهای این حوزه بسیار پیشرفته‌تر است و همان‌طور که متوجه شده‌اید، ابتدا فقط صرافی متمرکز وجود داشت و در ادامه صرافی غیرمتمرکز و در نهایت صرافی هیبرید به وجود آمد.
در صورت استفاده از صرافی متمرکز، تمام دارایی خود را به دست یک شرکت واسط سپرده‌اید و در عوض از خدمات سریع و راحت آن‌ها بهره‌مند می‌شوید. اگر از صرافی غیرمتمرکز استفاده کنید، یعنی ترجیح می‌دهید حفاظت و مدیریت دارایی‌تان را به کسی نسپارید و در عوض دانش خود را افزایش دهید. در نهایت اینکه باید ببینیم چقدر طول می‌کشد تا صرافیهای هیبرید هم مثل باقی صرافی‌ها در میان کاربران رواج پیدا کنند.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
