با تاریخچه بیت کوین آشنا شوید
بیت کوین که این روزها هر واحد از آن حدود ۲۵ هزار دلار ارزش دارد، زمانی کلاهبرداری نامیده می‌شد. اما حالا دیگر همه آن را به‌عنوان یک پول دیجیتال پذیرفته‌اند. بیت کوین مسیری پرفراز و نشیب را طی کرده است و هنوز هم خالق ناشناس آن تصمیم ندارد خود را به دنیا معرفی کند.
بیت کوین یک سیستم پرداخت جدید را معرفی کرد که در آن نیازی نیست به یک سازمان واسطه اعتماد کرد و مدیریت تمام کارها با اعضای شبکه است. هر واحد از بیت کوین با BTC نمایش داده می‌شود. BTC اولین ارز دیجیتال است و در میان هزاران ارز دیگر، لقب پادشاه ارزهای دیجیتال را دارد.
در این مقاله نگاهی می‌اندازیم به تاریخچه بیت کوین از ابتدا تا به امروز و با هم به دورانی برمی‌گردیم که هنوز خبری از صرافی ارز دیجیتال و کوین‌ها و توکن‌های مختلف نبود. با افرادی که به رشد بیت کوین کمک کردند آشنا می‌شویم و اتفاقاتی که در این مدت برای آن افتاده را بررسی می‌کنیم.
بیت کوین چیست؟
بیت کوین یک پول دیجیتال «غیرمتمرکز» (Decentralized) است که روی شبکه‌ای «همتا‌به‌همتا» (P2P) به نام «بلاک چین» (Blockchain) ساخته شده است. غیرمتمرکز بودن به این معنی است که هیچ بانک مرکزی برای کنترل شبکه وجود ندارد و تراکنش‌ها توسط کاربران انجام و مدیریت می‌شوند.
هر کسی می‌تواند به یک «نود» (Node) از شبکه تبدیل شود و در فرایند بررسی و رمزنگاری و تایید تراکنش‌ها شرکت کند و در ازای اینکار پاداش دریافت کند. هر ده دقیقه مجموعه‌ای از تراکنش‌ها بررسی می‌شوند و درصورت تایید شدن توسط اکثریت نودها، در قالب یک بلاک رمزنگاری‌شده، به دفتر کل عمومی شبکه (که همان بلاک چین بیت کوین است) اضافه می‌شوند و این فرایند ادامه پیدا می‌کند.
به افرادی که در عملیات تایید تراکنش مشارکت می‌کنند، «ماینر» (Miner) گفته می‌شود. ماینر در ازای قدرت پردازشی که در اختیار شبکه قرار می‌دهد، توسط یک سیستم پاداش‌دهی، جایزه خود را به‌صورت بیت کوین دریافت می‌کند. به این معنی که با ادامه فعالیت و استفاده کاربران از شبکه، بیت کوین‌های جدید تولید می‌شوند.
خالق بیت کوین، مجموع تعداد بیت کوین‌های شبکه را به عدد ۲۱ میلیون محدود کرده است و از طرفی هر ۴ سال یکبار، میزان پاداش استخراج نصف می‌شود؛ این کار باعث می‌شود ارزش بیت کوین به مرور افزایش پیدا کند. در حقیقت یکی از مشکلات اقتصادهای وابسته به پول فیات (همان پول ملی کشورها)، افت ارزش پول در اثر چاپ پول بیشتر است که بیت کوین این مشکل را حل کرده و در اصطلاح ضدتورمی عمل می‌کند.
شبکه بیت کوین مزیت‌های جالبی دارد. مثلا تراکنش‌ها بدون واسطه و مستقیم انجام می‌شوند، کارمزد انتقال به حجم پول انتقالی بستگی ندارد، هر کسی اختیار کامل کیف پول خود را دارد، تراکنش‌ها برگشت‌پذیر نیستند و برای همیشه در بلاک چین ثبت می‌شوند و کسی نمی‌تواند بیت کوینی را که در اختیار دارد بیش از یکبار خرج کند.
از طرفی بیت کوین نقاط ضعفی هم دارد؛ مثلا تعداد محدودی تراکنش در هر بلاک جا می‌شوند و هر ۱۰ دقیقه یکبار، یک بلاک پردازش می‌شود. به این مشکل عدم مقیاس‌پذیری گفته می‌شود. تراکنش‌ها کاملا ناشناس نیستند و با ردیابی پول‌های جابه‌جاشده می‌توان از وضعیت کیف پول‌های بیت کوین آگاه شد. مورد آخر هم اینکه بیت کوین برای پرداخت‌هایی با مبلغ پایین (مثلا زیر ۲۰ دلار) روش مقرون به صرفه‌ای نیست.
ارزش‌گذاری بیت کوین توسط سازمان خاصی تعیین نمی‌شود و کاربران آن هستند که کاربرد و ارزش واقعی آن را با میزان استفاده و سرمایه‌ای که وارد آن می‌کنند رقم می‌زنند.
ساتوشی ناکاماتو
اولین چیزی که با شنیدن اسم «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto) در ذهن ما شکل می‌گیرد، احتمالا یک شخص چشم بادامی است و یک نابغه کامپیوتر! شاید هم درست باشد ولی هنوز حتی مشخص نشده که ساتوشی یک نفر است یا اسم یک گروه، چه برسد به اینکه بدانیم دقیقا چه چهره‌ای دارد.
در سال ۲۰۰۸ مقاله‌ای که خبر از یک سیستم پولی همتا‌به‌همتا می‌داد، منتشر شد. لینک این مقاله توسط یک ایمیل از شخصی به نام ساتوشی ناکاموتو ارسال شده بود. او بیت کوین را در سال ۲۰۰۹ به طور رسمی معرفی کرد. اولین بلوک شبکه بیت کوین که «جنسیس بلاک» (Genesis block) نام دارد، تشکیل شد و ۵۰ بیت کوین به عنوان پاداش به ساتوشی تعلق گرفت. البته این مقدار بیت کوین بعدا به یک آدرس تصادفی ارسال شد و در عمل از دسترس شبکه خارج شد.
آخرین ایمیلی که ساتوشی ارسال کرد در سال ۲۰۱۱ بود و تا به امروز دیگر هیچ خبری از او منتشر نشده است. در طول یک دهه اخیر، هرازگاهی افرادی پیدا شده‌اند که خود را ساتوشی معرفی می‌کنند. آن‌ها چه راست بگویند چه دروغ، دیگر تفاوتی ندارد، چرا که هدف مهم اختراع ساتوشی این است که نیازی نیست برای مدیریت پول‌هایمان به کسی اعتماد کنیم و امروز می‌توان گفت که این هدف به حقیقت پیوسته است.
هویت ساتوشی براساس چیزی که در رسانه‌ها منتشر شده است، بیشتر به یک شخص برمی‌گردد تا یک گروه؛ ولی باید توجه داشت که اختراعات این چنینی، اصولا در اثر همفکری و تلاش چندین انسان به وجود می‌آید و بعید است که یک ذهن به تنهایی از پس تمام پیچیدگی‌های فنی پروژه بیت کوین برآمده باشد.
در همین راستا، اشخاص معروفی مثل Adam Back (مخترع الگوریتم Hashcash) و Nick Szabo (مخترع سیستم پرداخت Bit Gold) و Hal Finney (مخترع الگوریتم اجماع RPOW) از مهم‌ترین کسانی بودند که احساس می‌شود در ایده اولیه این طرح مشارکت داشته‌اند.
تاریخچه بیت کوین
خالق بیت کوین بر این باور بود که دولت‌ها دیگر نمی‌توانند با پول فیات، اقتصاد را حفظ کنند. ساتوشی سیستمی را به دنیا معرفی کرد که بر پایه دموکراسی واقعی عمل می‌کند و صرفا شعار و حرف نیست؛ مخصوصا از زمانی که بانک‌ها دیگر متعهد به داشتن پشتوانه طلا برای چاپ پول نیستند، کنترل ارزش پول و تورم از دست دولت‌ها خارج شده و فروپاشی اقتصادی دنیا نزدیک به نظر می‌رسید.
بیت کوین همان‌طور که در بالا اشاره شد، در ابتدا یک نرم‌افزار ساده بود که هیچ نودی نداشت و فقط مفهوم آن در یک مقاله برای عموم منتشر شده بود. با پیاده‌سازی شبکه بیت کوین و فعالیت بلاک چین بیت کوین، رفته‌رفته نودهای بیشتری به شبکه اضافه شد.
متاسفانه در سال‌های نخست، عده زیادی از کاربرانِ بیت کوین افرادی بودند که در یک بازار سیاهِ مبادلات غیرقانونی، به نام «جاده ابریشم» (Silk Road) فعالیت می‌کردند. در آن زمان (سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲)، نزدیک به ۱۰ میلیون بیت کوین در این زمینه مبادله شد. این مسئله باعث شد که کشورهای زیادی بیت کوین را غیرقانونی اعلام کنند و به نوعی این فناوری مثال‌زدنی، بد نام شد.
تاریخچه بیت کوین از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۱
در آگوست ۲۰۰۸ یک دامنه اینترنتی به نام bitcoin.org به ثبت رسید. در ماه اکتبر همان سال، فردی با نام ساتوشی ناکاموتو در سایت metzdowd.com لینک مقاله‌ای را قرار داد که امروز آن را به عنوان «وایت‌پیپر» (White paper) بیت کوین می‌شناسیم. عنوان آن مقاله، «یت کوین، یک سیستم پرداخت الکترونیک همتا‌به‌همتا» بود و همه به مطالعه آن دعوت شدند.
اولین بلاک بیت کوین (بلاک ۰) در سوم ژانویه ۲۰۰۹ استخراج شد. این بلاک حاوی یک پیام متنی است که می‌گوید: «در تاریخ سوم ژانویه ۲۰۰۹ در آستانه دومین کمک مالی به بانک‌ها هستیم.»
اولین بلاک بیت کوین ماجرای جالبی دارد. قضیه از این قرار است که بلاک‌ها در بلاک چین، به‌وسیله «تابع هش» (Hash function) رمزنگاری می‌شوند و هر بلاک، هش بلاک قبلی را در خود دارد. اما از آنجایی که قبل از اولین بلاک، بلاکی وجود ندارد، به جای هش اطلاعات قبلی، می‌توان اطلاعات یا یک پیام مخفی را در آن نوشت. خیلی‌ها در‌این‌باره تحقیق کرده‌اند و به دنبال پیام مخفی ساتوشی در اولین بلاک می‌گردند و در کل ساتوشی همیشه کاربران را با سوال‌های زیادی تنها می‌گذارد.
در هشتم ژانویه ۲۰۰۹ اولین نسخه نرم‌افزار بیت کوین معرفی شد و روز بعد، بلاک ۱ استخراج شد و این روند ادامه پیدا کرد. تا چند ماه اول، بیت کوین فقط از طریق استخراج به دست می‌آمد و هیچ ارزش دلاری نداشت و ارسال و دریافت بیت کوین فقط برای آزمایش شبکه و چنین اهدافی انجام می‌شد.
بیش از یک سال طول کشید تا اولین خرید واقعی توسط بیت کوین صورت گرفت. در ۲۲ می سال ۲۰۱۰، خرید دو عدد پیتزا به ارزش ۲۵ دلار با پرداخت ۱۰ هزار بیت کوین انجام شد. اگر امروز این مقدار بیت کوین را داشته باشید، شما یک مولتی میلیونر هستید و جامعه کریپتوکارنسی به یاد آن روز، ۲۲ می را روز پیتزا نامید.
در آن روزها بیت کوین بیشتر در فروم‌های اینترنتی برای پرداخت هزینه برخی از معاملات و خرید برخی کالاها مورد استفاده قرار می‌گرفت و هر کسی می‌توانست در تعیین قیمت بیت کوین مؤثر باشد.
در سال ۲۰۱۱ بود که مطالعات برای ساخت شبکه‌های دیگر مثل اتریوم و لایت کوین شروع شد تا کاربران بیشتری بتوانند از امکانات ارزهای دیجیتال استفاده کنند. هر چه افراد بیشتری بیت کوین را می‌شناختند، شهرت آن بیشتر می‌شد و به مرور، کسب‌و‌کارها شروع به پذیرش بیت کوین به عنوان درگاه پراخت کردند.
در همان سال‌ها بود که بیت کوین وارد صرافی‌ها شد و خرید و فروش و نگهداری آن آسان‌تر شد. بیشترین حجم معاملات بیت کوین در صرافی ژاپنی MT.Gox انجام می‌گرفت. در فوریه ۲۰۱۱ قیمت بیت کوین برای اولین بار از ۱ دلار فراتر رفت و با سرعت به محدوده ۳۰ دلار رسید و یک ماه بعد، یعنی در ژوئن ۲۰۱۱ اولین حباب قیمت بیت کوین ترکید و قیمت دوباره تک رقمی شد.
دو سال بعد در آوریل ۲۰۱۳ بیت کوین ارزشی معادل ۲۰۰ دلار دست پیدا کرد و فقط در چند ماه بعد، یعنی نوامبر همان سال بود که همه، بیت کوین ۱۰۰۰ دلاری را تجربه کردند.
اما در سال ۲۰۱۴ و در اتفاقی بسیار ناگوار، صرافی MT.Gox هک شد و بیش از ۷۴۰ هزار بیت کوین به سرقت رفت. البته حدود ۲۰۰ هزار عدد از بیت کوین‌های به سرقت رفته، بازیابی شدند اما مابقی هرگز پیدا نشدند. این بدترین اتفاقی بود که تا آن زمان برای بیت کوین افتاده بود و تأثیر زیادی هم در قیمت بیت کوین داشت.
چند سال گذشت و بازار مجدد رونق گرفت؛ دیگر فضا عوض شده بود و فشار خریدها بر بازار می‌چربید تا اینکه در نوامبر ۲۰۱۷ قیمت ده برابر دیگر رشد کرد و هر واحد بیت کوین ارزشی بیش از ۱۰ هزار دلار یافت.
این تازه اول ماجرا بود و در آخرین ماه سال ۲۰۱۷ و در تب‌و‌تاب «عرضه اولیه کوین» (ICO) فراوانی که برگزار شد، قیمت بیت کوین اصطلاحا تا ماه رفت و به ۲۰ هزار دلار رسید و از آن به بعد اتفاقات تلخ یکی پس از دیگری خودشان را نشان دادند.
تقریبا تمام مردم راجع به بیت کوین و دیگر آلت کوین‌ها حرف می‌زدند و هر روز که از خواب بیدار می‌شدیم، چند پروژه جدید با وعده‌های مختلف شروع به جذب سرمایه می‌کردند. به قدری سرمایه وارد این بازار شد و حجم بازار بالا رفت که هنوز هم با اینکه قیمت بیت کوین تا حدود ۳۰ هزار دلار رشد کرده، حجم بازار فعلی به حجم بازار آن سال نرسیده است.
در ماه‌های آغازین سال ۲۰۱۸، حباب قیمت‌ها از بین رفت و بسیاری از پروژه‌ها، کلاهبرداری از آب درآمدند و قیمت‌ها به بدترین وضع ممکن سقوط کردند. حالا دیگر خبری از بیت کوین ۲۰ هزار دلاری و اتریوم ۱۵۰۰ دلاری نبود. بیت کوین به زیر ۳۰۰۰ دلار رسیده بود و انگار همه‌چیز باید از اول شروع می‌شد.
تقریبا ۳ سال طول کشید تا اوضاع دوباره بهتر شد. سرمایه‌های زیادی طی اتفاق اخیر در این بازار از بین رفت و فقط آن‌هایی که واقعا به آینده ارز دیجیتال باور داشتند و صبوری کردند توانستند از این مرحله تاریخی عبور کنند. حالا دیگر بازار به بلوغ رسیده و فقط پروژه‌هایی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که حرفی برای گفتن داشته باشند.
درست زمانی که همه فکر می‌کردند، وقت آن رسیده که بیت کوین دوباره به بالاترین قیمت در تمام زمان‌ها برسد، سروکله ویروس کرونا پیدا شد و به دنبال آن تمام بازارهای مالی و مخصوصا بازار کریپتو دوباره سقوط کردند.
بیت کوین یک روند اصلاح طولانی مدت را سپری کرده بود و تا ۱۳ هزار دلار مبادله می‌شد که ناگهان ۵شنبه سیاه تمام معاملات را برهم زد و دوباره تا محدوده ۳۰۰۰ دلار افت قیمت پیدا کرد و از آنجایی که بیشتر از نیمی از ارزش بازار کریپتو به معاملات بیت کوین تعلق دارد، این ریزش قیمت باعث افت قیمت تمام آلت کوین‌های دیگر شد.
ماهیت بازارهای مالی این چنین است و همیشه فراز و نشیب به همراه دارد. اگر پروژه درستی را انتخاب کرده باشید و تیم مناسبی روی آن کار کنند، دیر یا زود به موفقیت خواهد رسید و سرمایه‌گذاران سود می‌کنند. بیت کوین پروژه‌ای نبود که با این اتفاقات نابود شود و هر بار قوی‌تر از گذشته به میدان برمی‌گردد.
در پایان سال ۲۰۲۰، بیت کوین نه تنها توانست بالاترین قیمت سال ۲۰۱۷ را بزند، بلکه بیش از ۱۰ هزار دلار هم از آن فراتر رفته و همچنان یکه و تنها در یک رالی صعودی پرقدرت می‌تازد.
سخن پایانی
سوال اصلی اینجاست که در آینده چه بر سر بیت کوین خواهد آمد؟ هیچ کس نمی‌تواند جواب قطعی این سوال را بدهد. تازه سروکله مؤسسات و شرکت‌های بزرگ پیدا شده و بدون شک، آن‌ها میلیون‌ها دلار از سرمایه خود را بدون فکر و برنامه‌ریزی آینده، وارد این حوزه و مخصوصا بیت کوین نکرده‌اند.
در پایان همیشه باید بدانیم که سرمایه‌گذاری مخصوصا در بازار ارزهای دیجیتال، همواره با ریسک همراه است. اگر قرار باشد یک درس از مطالعه گذشته بیت کوین بگیریم، این است که چیزی که بالا می‌رود، می‌تواند پایین هم بیاید و این اتفاق می‌تواند خیلی سریع رخ دهد!
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
