آربیتراژ ارز دیجیتال چیست؟ کسب سود از Arbitrage در بازار کریپتو
می‌دانید روزانه چه حجمی از سرمایه‌ها در معاملات بازار ارزهای دیجیتال جابه‌جا می‌شود؟ میلیاردها دلار پول در بین هزاران صرافی که خرید و فروش کاربرها را مدیریت می‌کنند، منتقل می‌شود و در این بین، افراد زیادی وجود دارند که حاضرند با ریسک بیشتر، سود و هیجان بیشتری را تجربه کنند. یکی از روش‌هایی که این افراد استفاده می‌کنند، آربیتراژ ارز دیجیتال است. آربیتراژ نوع خاصی از انجام معامله در بازارهای مالی است که بر اساس اختلاف قیمت یک دارایی در دو بازار مختلف انجام می‌شود. این نوع معامله در ظاهر بسیار ساده ولی در عمل، نکات و پیچیدگی‌های زیادی دارد که در این مقاله تصمیم داریم به طور مفصل درباره آن‌ها صحبت کنیم.
اگر شما هم جزو آن دسته از کاربرهای کریپتوییِ اهل ریسک و ماجراجو در این حوزه هستید و می‌خواهید بدانید که آربیتراژ ارز دیجیتال چیست و چطور کار می‌کند، قانونی است یا نه و اینکه چه مزایا و معایبی داشته و همچنین می‌خواهید با ریسک‌های آن آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله حسینی فایننس را از دست ندهید.
مفهوم آربیتراز ارز دیجیتال
«آربیتراژ» (Arbitrage) یک روش معامله است که در آن از اختلاف قیمت یک کالا یا دارایی در دو بازار مختلف استفاده می‌شود تا سود به دست آید. البته این ساده‌ترین تعریف برای آربیتراژ است و در برخی مدل‌های آن حتی نیازی به معامله در دو بازار مختلف هم نیست یا اینکه به جای یک دارایی، روی چند دارایی هم می‌توان معامله آربیتراژ انجام داد که در ادامه، همه آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
آربیتراژ در هر جایی که محل خرید و فروش باشد قابل انجام است، اما انجام آن از قدیم، بیشتر در بازارهای مالی رونق داشته و به آربیتراژ سهام نیز معروف است. طرفدارهای این سبک از معامله‌گری، با پیدایش بازار «ارزهای دیجیتال» (Cryptocurrencies) یک فضای جدید برای کسب سودهای جذاب در مقابل خود دیدند و این‌گونه بود که مفهوم «آربیتراز ارز دیجیتال» (Cryptocurrency Arbitrage) به وجود آمد.
بازار ارزهای دیجیتال به نوسان‌های شدید در کوتاه‌مدت معروف بوده و این چیزی است که آربیتراژکارها بسیار دوست دارند. منطق کاری که آن‌ها انجام می‌دهند بسیار ساده است، آن‌ها در حقیقت یک ارز را ارزان می‌خرند و همزمان در بازار دیگری گران‌تر می‌فروشند. این کار زمانی قابل انجام است که آمار قیمت‌های یک ارز خاص در چند صرافی مختلف، همواره مانیتور و کارمزدها به درستی محاسبه شود.
در صرافی‌های مورد نظر حساب کاربری فعال ساخته شده باشد و نقدینگی لازم در کیف پول‌های ارز دیجیتال وجود داشته باشد. این‌ها تنها بخشی از نکاتی بود که برای موفقیت در آربیتراژ ارز دیجیتال لازم است. آربیتراژ کاری نسبتا تخصصی محسوب می‌شود و انجام آن برای کاربرهای مبتدی و عادی توصیه نمی‌شود.
در حوزه کریپتو، تعداد بسیار زیادی صرافی وجود دارد که از نظر تعداد کاربر و حجم معاملات تفاوت‌های زیادی باهم دارند. هر چه حجم معاملات در یک صرافی بیشتر باشد، قیمت‌ها رقابتی‌تر و واقعی‌تر هستند و سرعت نقدشوندگی دارایی‌ها بالاتر است.
اما هرچه صرافی جدید‌تر یا کمتر شناخته‌شده باشد، تعداد کاربر و حجم معاملات پایینی دارد و این باعث می‌شود بعضی کاربرها، برای اینکه سریع‌تر ارزهای خود را بفروشند، حاضر شوند قیمتی پایین‌تر از میانگین جهانی بدهند و این باعث می‌شود فرصتی برای آربیتراژ ارز دیجیتال به وجود آید و افرادی که حواسشان به این تفاوت قیمت‌هاست، ارز مورد نظر را در این صرافی می‌خرند، به صرافی دیگر انتقال داده و گران‌تر می‌فروشند و سود می‌کنند.
انواع آربیتراژ و طرز کار آن‌ها
آربیتراژ می‌تواند در حالت‌های مختلفی انجام شود:
- آربیتراژ بین صرافی‌ها: خرید یک ارز در یک صرافی و فروختن آن در یک صرافی دیگر با قیمت بیشتر
- آربیتراژ مثلثی: مبادله ارز A با ارز B و سپس تبدیل B به C و در نهایت مبادله C با A. تا اینکه مقدار A نسبت به حالت اولیه بیشتر شود.
- آربیتراژ آماری: استفاده از ربات‌ها برای انجام معاملات خرید و فروش همزمان یک ارز در یک صرافی
- آربیتراژ دیفای: استفاده از پلتفرم‌های دیفای مثل Yearn Finance برای جابه‌جایی خودکار دارایی‌ها بین پلتفرم‌های مختلف وام‌دهی و صرافی‌ها برای کسب سود بیشتر.
همان‌طور که متوجه شدیم، آربیتراژ حالت‌های مختلفی دارد؛ برخی از آن‌ها حتما باید با استفاده از دو یا چند صرافی مختلف انجام شود و برخی هم فقط درون یک صرافی انجام می‌شوند. گاهی فقط با یک ارز کار داریم و گاهی نیز کار با دو یا سه ارز مختلف انجام می‌شود تا سود مورد نظر به دست آید. در ادامه، انواع آربیتراژ ارز دیجیتال را معرفی می‌کنیم.
آربیتراژ بین صرافی‌ها
این روش که به Simple Arbitrage یا Between Exchanges هم معروف است، ساده‌ترین حالت آربیتراژ ارز دیجیتال به حساب می‌آید و طرز کار آن به این صورت است که یک رمزارز را در صرافی اول می‌خرند، آن را به صرافی دوم که قیمت بیشتری برای رمزارز مورد نظر ارائه می‌کند انتقال داده و گران‌تر می‌فروشند.
برای اینکه چنین کاری در نهایت به سود منتهی شود، باید نکات مهمی را در نظر داشت. اول اینکه انتقال یک دارایی بین دو صرافی ممکن است چند دقیقه و در برخی موارد تا چند ساعت طول بکشد و در این مدت قیمت‌ها تغییر کند و فرصت آربیتراژ از دست برود. نکته دوم هنگام جابه‌جایی ارز دیجیتال بین صرافی‌ها باید کارمزد صرافی‌ها را مدنظر داشته باشیم. یکی از تکنیک‌هایی که برای پرهیز از پرداخت این کارمزدها استفاده می‌شود این است که معامله‌گر از قبل، در هر دو صرافی مقداری از آن ارز را خریداری می‌کند تا بدون نیاز به انتقال، بتواند همزمان مقداری را در اولی بخرد و در دومی همان مقدار را بفروشد.
برای مثال تصور کنید قیمت بیت کوین برای مدت زمان کوتاهی در صرافی بایننس ۵۰ هزار دلار و در صرافی کوین‌بیس برابر با ۵۰۲۵۰ دلار باشد. در اینجا ۲۵۰ دلار اختلاف قیمت در ارزش یک دارایی در دو بازار مختلف به چشم می‌خورد و این همان چیزی است که یک معامله‌گر آربیتراژ ارز دیجیتال به دنبال آن است. در چنین شرایطی، اگر ۱ بیت کوین از صرافی Coinbase خریداری شده و به Binance منتقل و سپس به فروش برسد، بعد از کسر تمام کارمزدها، باز هم بیشتر از ۲۰۰ دلار سود حاصل شده که فقط در چند دقیقه به دست آمده است.
آربیتراژ مثلثی
در «آربیتراژ مثلثی» (Triangular Arbitrage) به‌طور همزمان با سه ارز دیجیتال مختلف در یک صرافی طوری معامله انجام می‌دهند که در نهایت سود به دست می‌آید. در این روش چون رمزارزها به صرافی دیگری منتقل نمی‌شوند، پس خبری هم از کارمزد انتقال نیست و فقط کارمزد مربوط به انجام معاملات باید لحاظ شود.
معامله‌گر در روش مثلثی به دنبال شرایطی می‌گردد تا با انجام یک رشته معامله، موجودی یک ارز دیجیتال خاص خود را افزایش دهد. برای مثال مقداری «بیت کوین» (BTC) را با ا«تر» (ETH) مبادله می‌کند. در ادامه اتر را می‌فروشد و «لایت کوین» (LTC) می‌خرد و در آخر لایت کوین‌ها را با بیت کوین مبادله می‌کند و اگر محاسباتش صحیح باشند، در نهایت باید مقدار بیت کوین بیشتری نسبت به قبل در کیف پولش وجود داشته باشد.
برای انجام چنین کاری، باید تمام بازارهای BTC/ETH ،ETH/LTC و LTC/BTC در صرافی مورد نظر وجود داشته باشند و حجم و قیمت تبدیل همه آن‌ها بررسی و قیمت‌ها به‌گونه‌ای حرکت کند که فرصت آربیتراژ شکل گرفته باشد.
آربیتراژ آماری
«آربیتراژ آماری» (Statistical Arbitrage) مدل دیگری از معاملات آربیتراژ است که با تحلیل داد‌های آماری توسط ربات انجام می‌شود. چنین رباتی، داده‌های قیمتی چندین ارز دیجیتال را بررسی می‌کند و به دنبال فرصتی برای خرید و فروش بر اساس مدل‌های از پیش تعریف‌شده می‌گردد.
همان‌طور که می‌دانید در بازار ارزهای دیجیتال می‌توان از هر دو جهت بازار، یعنی هم در صعود و هم در نزول قیمت، سود دریافت کرد. ربات آربیتراژ آماری می‌تواند روند تغییرات قیمت ارزهای مختلف را زیر نظر داشته و آن‌ها را رتبه‌بندی کند. این ربات با توجه به الگوریتمی که دارد، در زمان مناسب دو پوزیشن (یا معامله) خرید و فروش (که به آن‌ها پوزیشن Long و Short گفته می‌شود) را باز می‌کند و زمانی که قیمت به محدوده بینابین رسید، پوزیشن‌ها را طوری مدیریت می‌کند که در نهایت سود به دست آید. درصد سود این کار اغلب بسیار کم است و به همین خاطر این روش را با سرمایه قابل توجهی انجام می‌دهند و همین مسئله ریسک کار را چندین برابر می‌کند.
آربیتراژ دیفای
امور مالی غیرمتمرکز یا همان «دیفای» (DeFi) مجموعه برنامه‌های غیرمتمرکزی هستند که به عنوان یکی از شاخه‌های حوزه‌ی کریپتو به سرعت در حال رشدند و شامل انواع پروتکل‌های وام‌دهی، صرافی‌ها و همچنین استیبل‌کوین‌ها می‌شوند. این برنامه ها بر اساس کدهای «قراردادهای هوشمند» اجرا می‌شوند و برخی از آن‌ها می‌توانند در زمینه آربیتراژ رمز ارزها مورد استفاده قرار گیرند.
به طور مثال، در برخی از پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای، وام‌دهنده در ازای دریافت سود ۱۰ درصدی، سرمایه خود را به صورت استیبل کوین در اختیار وام‌گیرنده‌ها قرار می‌دهد و این نرخ سود در پلتفرم دیگری برای یک استیبل کوین دیگر، ۱۱ درصد است. از آنجایی که قیمت استیبل کوین‌ها ثابت و (در بیشتر مواقع) برابر با یک دلار است، اگر کاربر وام‌دهنده سرمایه خود را وارد پلتفرم دوم کند، ۱ درصد سود بیشتر نصیبش می‌شود. برخی پروژه‌های دیفای مثل «Yearn Finance» دقیقاً برای همین منظور طراحی شده‌اند و می توانند سرمایه‌ها را به طور خودکار بین پلتفرم‌هایی که بیشترین سوددهی را دارند، جابه‌جا کنند.
آربیتراژ ارز دیجیتال قانونی است؟
آربیتراژ ارز دیجیتال مشکلی از لحاظ قانونی ندارد. البته هنوز قوانین مشخصی در دنیا برای کل حوزه کریپتوکارنسی‌ها مشخص نشده و صرفا یک سری قوانین مبارزه با پولشویی وجود دارد؛ ولی معاملات آربیتراژ مغایرتی با قوانین صرافی‌ها ندارد و هر صرافی قیمت خاص خود را برای مبادله دارایی‌ها ارائه می‌کند. گاهی این قیمت‌ها در صرافی‌ها می‌توانند از ۵ تا ۱۰ درصد و حتی در شرایطی تا ۲۰ درصد با هم اختلاف داشته باشند.
بازار ارزهای دیجیتال هنوز بازاری نوپا به حساب می‌آید، ساختاری غیرمتمرکز داشته و نوسان قیمت‌ها در آن زیاد است. این ویژگی‌ها باعث شده که فرصت‌های آربیتراژ بیشتری در آن وجود داشته باشد و معامله‌گران هم از این شرایط نهایت استفاده را می‌برند.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که فرصت‌های آربیتراژ در اثر دستکاری یک فرد یا گروه خاص به وجود نیامده و بیشتر به‌خاطر ماهیت این بازار و عدم بهینگی شرایط در برخی صرافی‌ها به وجود می‌آیند و این نمی‌تواند باعث منع قانونی آن شود. هر چه افراد بیشتری به این نوع معاملات جذب شوند، فرصت‌های آربیتراژ کمتر شده و به نوعی به متعادل‌تر شدن بازار کمک می‌شود. پس می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که آربیتراژ رمز ارزها نه تنها مشکل قانونی ندارد، بلکه به ثبات وضعیت بازار نیز کمک می‌کند.
مزایای آربیتراژ ارز دیجیتال
آربیتراژ ارز دیجیتال یک استراتژی معامله‌گری در بازار است و مثل همه استراتژی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارد. از جمله مزایای این استراتژی می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم.
- کسب سود سریع: یک معامله آربیتراژ در چند دقیقه انجام می‌شود و نیازی به سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت ندارد. بیشتر استراتژی‌های معامله‌گری نیازمند باز کردن پوزیشن و سپری‌شدن مدت زمان نامعلومی از چند ساعت تا چند روز هستند؛ ولی در آربیتراژ همه این مراحل در کمتر از چند دقیقه شروع می‌شود و خاتمه می‌یابد.
- تعداد زیاد صرافی‌ها و فرصت‌های فراوان: حوزه کریپتو به سرعت در حال رشد است و تا این لحظه، تعداد صرافی‌ها در سایت کوین‌مارکت‌کپ، ۳۷۱ عدد و در سایت کوین‌گکو ۴۵۷ صرافی وجود دارند که البته تعداد واقعی آن‌ها شاید چند برابر این مقدار باشد. با چنین حجمی از بازار معاملات، فرصت‌های زیادی برای انجام معاملات آربیتراژ فراهم است.
- فضای رو به رشد بازار کریپتو: بازار کریپتو هنوز در اول راه است و به دلیل فضای غیرمتمرکز، اطلاعات تمام پلتفرم‌ها مستقل از هم هستند و هنوز به یکپارچگی نرسیده است. این عامل باعث می‌شود بازار کریپتو نسبت به بازارهای مالی قدیمی، حجم معاملات کمتر و در عوض نوسان بیشتری داشته باشد و منجر به ایجاد فرصت‌های آربیتراژ می‌شود.
- نوسان زیاد در بازار کریپتو: برای درک این مورد فقط کافی است نگاهی به نمودار تغییرات قیمت بیت کوین به عنوان بزرگ‌ترین ارز دیجیتال بازار در یک سال گذشته بیندازید. هر جا که نوسان و تفاوت در قیمت‌ها وجود داشته باشد، محل مناسبی برای آربیتراژکارهاست.
ریسک‌های آربیتراژ
آربیتراژ ارز دیجیتال همان‌طوری که در کوتاه‌مدت سودهای خوبی حاصل می‌کند، ریسک‌های جدی نیز دارد که اگر معامله‌گر به آن‌ها توجه نکند، ممکن است ضررهای سنگینی متحمل شود. در مورد مهم‌ترین ریسک‌های آربیتراژ می‌توانیم این موارد را معرفی کنیم:
- قوانین احراز هویت: هر صرافی ارزدیجیتال می‌تواند قوانین احراز هویت یا KYC مخصوص خود را داشته باشد. فعالیت در برخی از آن‌ها نیازمند داشتن حساب بانکی معتبر در آن کشور است و فرایند احراز هویت ممکن است تا چند روز طول بکشد و بعد به کاربر اجازه معامله‌کردن داده می‌شود.
- خطر نگهداری دارایی‌ها در صرافی: برای اینکه معامله‌گر بتواند در فرصت مناسب، معاملات آربیتراژ ارز دیجیتال را انجام دهد، باید کیف پول‌های خود را صرافی شارژ کرده باشد و همیشه درون آن‌ها موجودی داشته باشد. همه می‌دانیم که نگهداری بلندمدت دارایی‌ها در صرافی‌ها توصیه نمی‌شود؛ زیرا امکان هک‌شدن سایت صرافی وجود دارد.
- کارمزد صرافی: معامله‌کردن در صرافی‌ها شامل پرداخت کارمزد است. برخی صرافی‌ها حتی هنگام واریز و برداشت رمزارز نیز کارمزد می‌گیرند. اگر این هزینه‌ها قبل از انجام معاملات آربیتراژ در نظر گرفته نشوند و یا تغییر کنند، ممکن است باعث از بین رفتن سود و یا ضرر در معامله شود.
- نیاز به سرمایه زیاد: به علت وجود هزینه‌های جانبی مثل تفاوت قیمت خرید و فروش و کارمزد صرافی‌ها، ممکن است درصد سود به دست آمده از آربیتراژ خیلی کم باشد که در این صورت فقط معامله در حجم‌های بالا باعث کسب سود می‌شود.
- محدودیت در برداشت: صرافی‌ها برای حساب‌های کاربری محدودیت‌های مختلفی اعمال می‌کنند و ممکن است سقف برداشت روزانه برای هر اکانت محدود شود. از آنجایی که برای معاملات آربیتراژ سرمایه زیادی مورد نیاز است، شاید این محدودیت اجازه انتقال به موقع دارایی را به شما ندهد و فرصت معامله از دست برود.
- عدم اجرای به موقع سفارش: ریسک دیگری که یک معامله‌گر آربیتراژ را تهدید می‌کند، اجرا نشدن به موقع یک سفارش خرید/فروش در نوسان شدید قیمت یا اختلال در سایت صرافی است. اگر در صرافیِ اول خرید را انجام داده باشید و هنگام فروش همزمان در صرافی دوم به مشکل بخورید، فرصت آربیتراژ از دست می‌رود و ممکن است با کاهش قیمت دارایی مورد نظر، متضرر هم بشوید.
- فضای رقابتی: سودهای کوتاه‌مدت باعث جذب معامله‌گرهای زیادی به آربیتراژ رمز ارزها شده است. این عامل باعث تغییر حجم معاملات در صرافی‌های مختلف می‌شود و همچنین می‌تواند تعداد فرصت‌های ایده‌آل برای آربیتراژ را کاهش دهد.
سخن پایانی
یکی از استراتژی‌های جذاب و پر‌ریسک معامله‌گری در بازارهای مالی، آربیتراژ است که در ساده‌ترین حالت به معنای استفاده از تفاوت قیمت خرید و فروش یک دارایی در دو بازار مختلف برای کسب سود است. آربیتراژ ارز دیجیتال نیز به همین مفهوم است و معامله‌گر‌ها به‌خاطر ماهیت پرنوسان این بازار و تعداد زیاد صرافی‌ها علاقه زیادی به این سبک از معاملات دارند.
آربیتراژ ارز دیجیتال انواع مختلفی از جمله بین صرافی‌ها، مثلثی، آماری و دیفای دارد که هدف تمام آن‌ها به دست آوردن سود بیشتر از اختلاف قیمت‌هاست.
آربیتراژ در کنار سودهای کوتاه‌مدت، ریسک‌هایی هم به همراه دارد. احراز هویت صرافی‌ها، امکان هک شدن صرافی‌ها، کارمزدها، نیاز به سرمایه زیاد و محدودیت برداشت روزانه و… ریسک‌های مهمی هستند که عدم توجه به آن‌ها منجر به از دست رفتن سود خواهد شد.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
