شرکت سپرده گذاری مرکزی | آشنایی با بازار بورس
شرکت سپردهگذاری مرکزی یا «سمات» یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه است که برای رسیدگی به امور مربوط به پیش و پس از معاملات بازارهای بورس و فرابورس راه‌اندازی شد. در حقیقت وظیفه اصلی این شرکت ثبت و نگهداری اوراق بهادار، عملیات پایاپای و تسویه معاملات انجام شده در یک بستر امن و مطمئن است.
در حقیقت شرکت سپردهگذاری مرکزی و تسویه وجوه همواره در تلاش است تا به اهدافی نظیر تضمین امنیت، کاهش ریسک و کارآمد شدن بازار سرمایه دست یابد. با توجه به بالا بودن تراکنش‌ها، این شرکت درگاه‌های مختلفی را راه‌اندازی کرده است تا از این طریق بتواند تمام نیازهای فعالان بازار سرمایه را در کمترین زمان ممکن و بدون نیاز به مراجعه حضوری برطرف کند.
ما در این مقاله قصد داریم تا در ابتدا به معرفی شرکت سپردهگذاری مرکزی بپردازیم و سپس درگاه‌ها و خدمات شرکت سپردهگذاری مرکزی را به طور کامل شرح دهیم.
شرکت سپرده گذاری مرکزی چیست؟
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه که به اختصار با نام سمات نیز شناخته می‌شود، از دی ماه ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز کرد. این سازمان به منظور انجام امور پیش و پس از معاملات بازارهای بورس و فرابورس نظیر سپردهگذاری و ثبت، نگهداری و انتقال اوراق بهادار، پایاپای و تسویه معاملات تشکیل شده است.
در حقیقت شرکت سپردهگذاری مرکزی یکی از شرکت‌های سهامی عام است که نقش مهمی در مدیریت بازار بورس ایران برعهده دارد. هدف از تاسیس این شرکت تضمین امنیت و کارآمدی بازار اوراق بهادار، کاهش ریسک و بهینه‌سازی تسویه معاملات است. لازم به ذکر است که بورس کالا، بورس انرژی، بورس تهران و فرابورس ایران همانند سمات از جمله نهادهای اجرایی بازار سرمایه هستند و همگی زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.
درگاه‌های شرکت سپرده گذاری مرکزی
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه با توجه به بالا بودن تراکنش‌های مربوط به فرآیندهای ثبت و سپردهگذاری اوراق بهادار و همچنین عملیات پایاپای و تسویه معاملات، اقدام به راه‌اندازی چندین سامانه کرد. در واقع با راه‌اندازی این سامانه‌ها بسیاری از عملیات پیش و پس از معاملات به صورت غیرحضوری انجام می‌شد.
سامانه سجام
سامانه جامع اطلاعات مشتریان که با نام سجام نیز شناخته می‌شود با هدف ارائه خدمات یکپارچه در بازار سرمایه راه‌اندازی شد. در حقیقت این سامانه مسئولیت جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات فعالان بازار سرمایه را برعهده دارد. برای آشنایی بیشتر با سامانه سجام به مقاله «سامانه سجام چیست؟ + نحوه ثبت نام در سامانه» مراجعه کنید.
درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه (DDN)
این درگاه به منظور ارائه خدمات غیرحضوری یکپارچه به ذینفعان بازار سرمایه نظیر سهامداران، ناشران و نهادهای نظارتی و همچنین برقراری ارتباط با آن‌ها راه‌اندازی شد. این درگاه نیازهای این دسته از فعالان بازار سرمایه به‌راحتی در کمترین زمان و بدون نیاز به مراجعه حضوری برطرف می‌کند. خدمات ارائه شده توسط درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه در سه بخش برای سه دسته سهامداران، ناشران و نهادهای نظارتی ارائه می‌شود.
- درگاه الکترونیکی سهامداران (دارا): این سامانه در راستای حفظ شفافیت و اطلاع‌رسانی دقیق به سهامداران حقیقی و حقوقی راه‌اندازی گردید. در واقع درگاه دارا با برقراری ارتباط با سامانه سجام، اطلاعاتی در خصوص وضعیت سبد دارایی، درصد دارایی از سبد و کارگزار ناظر به سهامداران حقیقی و حقوقی ارائه می‌دهد. همچنین سهامداران می‌توانند گردش معاملات و گواهی سپرده دارایی را نیز از طریق این سامانه دریافت کنند.
- درگاه الکترونیکی ناشران (دانا): ناشران بازار یکی‌دیگر از ذینفعان بازار سرمایه هستند. به همین دلیل هدف درگاه دانا ارائه خدمات آنلاین و غیرحضوری در یک بستر امن و سریع به ناشران اوراق بهادار است. در نتیجه فرآیند ثبت و سپردهگذاری، افزایش سرمایه و توزیع سود با استفاده از این سامانه با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
- درگاه الکترونیکی ناظر: هدف درگاه ناظر ارائه خدمات آنلاین و غیرحضوری به ارکان بازار سرمایه، نهادهای نظارتی و حاکمیتی است. در حقیقت دقت و سرعت فعالیت‌های نظارتی با استفاده از این سامانه ارتقا یافت.
درگاه الکترونیکی کارگزاران (کارا)
این سامانه در سال ۱۳۹۶ به منظور تسهیل امور مربوط به کارگزاران بورس و اوراق بهادار راه‌اندازی گردید. با استفاده از این سامانه تبادل اطلاعات بین شرکت سپردهگذاری مرکزی و کارگزاران با اطمینان خاطر و اعتبار بیشتری انجام می‌شد و کارگزاران، دیگر نیازی به مراجعه حضوری برای انجام امور خود نداشتند.
سامانه سهام عدالت
سهامداران مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت می‌توانند اطلاعات هویتی و وضعیت دارایی خود را ازطریق این درگاه مشاهده کنند. همچنین سهامداران سهام عدالت می‌توانند فرآیند مرتبط با ثبت‌نام، پیگیری واریز سود و بسیاری از فعالیت‌های مرتبط با سهام عدالت خود را از طریق این سامانه انجام دهند.
درگاه یکپارچه مجامع الکترونیک (دیما)
سامانه دیما درگاهی برای برگزاری مجامع شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و خارج از بورس به صورت آنلاین یا غیرحضوری است. در حقیقت برگزاری این مجامع به‌صورت حضوری، برای ناشران با مشکلاتی همراه بود.
به همین منظور شرکت سپردهگذاری مرکزی با راه‌اندازی درگاه دیما، این امکان را برای تمام ناشران، سهامداران و ناظران بازار سرمایه فراهم کرد تا به صورت آنلاین در مجامع عمومی شرکت‌ها حضور پیدا کنند. همچنین هزینه‌های مربوط به برگزاری مجامع نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافت.
سامانه وضعیت دارایی سهامداران (IPS)
سامانه وضعیت دارایی سهامداران یا IPS که مخفف عبارت Investor Portfolio System است، این امکان را برای سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی فراهم می‌کند تا وضعیت سبد دارایی خود را از طریق این سامانه مشاهده کنند. در حقیقت این سامانه اطلاعاتی نظیر نام و نماد، ارزش و میزان قیمت، میزان تعداد سهم موجود، درصد دارایی کل از هر سبد، میزان گردش معامله‌های انجام شده و بسیاری از موارد دیگر را در اختیار سهامداران قرار می‌دهد.
خدمات و وظایف شرکت سپردهگذاری مرکزی
شرکت سپردهگذاری مرکزی یک سیستم الکترونیکی است که وظیفه دریافت و ثبت شماره حساب سهامداران و به‌روزرسانی اطلاعات و معاملات اخیر شرکت‌ها را برعهده دارد. در نتیجه با استفاده از این سامانه فرآیند نقل و انتقال و تسویه وجوه با سرعت بسیار بیشتری صورت می‌گیرد. سامانه سمات خدمات و امکانات بسیار متنوعی را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد که از جمله فعالیت‌های اصلی این سامانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- ایجاد حساب و صدور کد معاملاتی برای سرمایه‌گذاران و نگهداری وجوه حساب آن‌ها در بازارهای بورس و فرابورس
- سپردهگذاری و امانت گرفتن اوراق بهادار مختلف
- درج، کدگذاری و نگهداری اوراق بهادار
- سپرده کردن و کنترل اوراق بهادار نزد اشخاص مختلف
- ایجاد گزارشات مورد نیاز فعالان بازار سرمایه
- ارائه خدمات تخصصی به بخش‌های بازار سرمایه نظیر بورس کالا، فرابورس و بازار بورس
- ایجاد و اداره صندوق تضمین تسویه
- سپرده نمودن اوراق بهادار وثیقه شده نزد هر شخص حقیقی یا حقوقی ذی‌نفع
- اطلاع‌رسانی در خصوص تشکیل مجامع عمومی شرکت‌ها و اعلام اطلاعاتی نظیر تقسیم سود، حق تقدم و موارد دیگر به سهامداران
- ارائه خدمات مشاوره‌ای به فعالان بازار سرمایه در حوزه تجاری، مالی و معاملاتی
- تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار
- ارائه گواهی برای تغییر کارگزاری ناظر
- واسط هرگونه مبادله اوراق بهادار
سخن پایانی
شرکت سپردهگذاری مرکزی و تسویه وجوه یا سمات یک نهاد امین برای نگهداری و نقل‌وانتقال اوراق بهادار سپرده‌گذاران است. در حقیقت این سامانه وظیفه افتتاح حساب و ثبت و نگهداری اوراق سرمایه‌گذاران را برعهده دارد. همچنین همه حقوق اوراق از جمله سود تقسیم شده، سهام جایزه، حق تقدم‌های خرید و حق رای از طریق این سامانه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
لازم به ذکر است که این سامانه امکانات و زیرساخت‌های متنوعی را برای کاربران بازار بورس اوراق بهادار ایجاد کرده است که درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه یکی از درگاه‌های اصلی این سامانه است. درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه تمام نیازهای سهامداران، ناشران و نهادهای نظارتی را در کمترین زمان و بدون نیاز به مراجعه حضوری برطرف می‌کند.
گفتنی است که سامانه سمات خدمات متنوعی از جمله تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار، افتتاح حساب برای سرمایه‌گذاران، ثبت و نگهداری وجوه سپرده‌گذاران و بسیاری از موارد دیگر را به کاربران خود ارائه می‌دهد.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
