بازار بورس و فرابورس چه تفاوت‌هایی دارند؟
بازار بورس و فرابورس از جمله بازارهای مالی برای معامله اوراق بهادار هستند که هر یک ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند. نحوه انجام معاملات و خریدوفروش سهام در هر دو بازار از طریق کارگزاری‌هایی انجام می‌پذیرد که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس و اوراق بهادار هستند.
در حقیقت بازار فرابورس به منظور پذیرش شرکت‌هایی که شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند یا تمایل دارند تا سریع‌تر به بازار وارد شود، شرایط پذیرش ساده‌تری را ایجاد کرده است. این دو بازار علاوه بر شرایط و فرآیند پذیرش، تفاوت‌های دیگری نیز با یکدیگر دارند که ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی کامل تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس بپردازیم.
بورس چیست؟
بازار بورس از جمله بازارهای مالی پرطرفدار برای سرمایه‌گذاری است که نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. در این بازار دارایی‌های مختلفی مانند دارایی مالی یا دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرد. در واقع بازار بورس را می‌توان به سه دسته بورس اوراق بهادار، بورس ارز و بورس کالا تقسیم کرد.
بورس اوراق بهادار بازاری است که در آن دارایی شرکت‌ها در قالب انواع اوراق بهادار نظیر سهام، حق تقدم سهام، اوراق خزانه، گواهی سپرده کالایی و اوراق مشتقه معامله می‌شود. خرید و فروش در این بازار تحت شرایط و قوانین خاصی انجام می‌پذیرد. بورس ارز نوع دیگر بازار بورس بوده که در آن پول رایج کشورها مبادله می‌شود و هنوز در کشور ما راه‌اندازی نشده است.
بورس کالا نیز محلی برای معامله دارایی‌های واقعی یا کالاهای فیزیکی است. در واقع در بورس کالا مواد خام و اولیه نظیر محصولات صنعتی و معدنی، محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی مبادله می‌شود. گفتنی است که به‌تازگی خودرو نیز به لیست کالاهای قابل عرضه در بورس کالا اضافه شده است.
در حقیقت بورس اوراق بهادار یک بستر مناسب برای خریداران و فروشندگان است تا با شرکت در یک فعالیت اقتصادی، ضمن تامین نیازهای مالی یکدیگر از منفعت و سود این فعالیت‌ها نیز بهره‌مند شوند. در این بازار قوانین و مقررات سختگیرانه‌ای برای ورود شرکت‌ها به بازار بورس وجود دارد. در نتیجه هر شرکتی که قصد دارد تا سهام خود را در بازار عرضه کند باید شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را داشته باشد.
در واقع بورسی شدن شرکت‌ها مزایای زیادی نظیر معافیت مالیاتی، تامین مالی آسان، کسب اعتبار و بسیاری موارد دیگر برای آن‌ها به همراه دارد. به همین منظور شرکت‌ها تمایل زیادی به عرضه سهام خود در بازار بورس دارند. در مقاله «بورسی شدن چه مزایایی برای یک شرکت دارد؟» به طور کامل به بررسی این موضوع پرداختیم.
فرابورس چیست؟
بازار فرابورس برخلاف تصور بسیاری از افراد، بازاری متفاوت از بازار بورس است. این بازار که با نام بازار خارج از بورس یا OTC نیز شناخته می‌شود، فعالیت خود را از آبان سال ۱۳۸۷ زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. بازار فرابورس نیز همانند بورس، بازاری برای خریدوفروش انواع مختلف سهام و اوراق بهادار است.
در واقع شرکت فرابورس بدین منظور راه‌اندازی شد تا شرکت‌هایی که به دنبال ورود به بازار سرمایه و افزایش نقدشوندگی هستند اما شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارد، با شرکت در این بازار به عرضه سهام خود بپردازند. بازار فرابورس به شرکت‌های متقاضی این اجازه را می‌دهد تا با شرایط پذیرش آسان‌تری وارد بازار سرمایه شوند و از تمام مزایای شرکت در بازار اوراق بهادار بهره ببرند.
گفتنی است که سازمان بورس و اوراق بهادار نظارت کمتری بر شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس دارد و همچنین این شرکت‌ها گزارش‌های سالیانه کمتری نسبت به بازار بورس ارائه می‌دهند. به همین منظور سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس با ریسک بیشتری نسبت به بازار بورس همراه است.
تفاوت بازار بورس و فرابورس
همانطور که گفتیم بازار بورس و فرابورس، بازاری برای معامله انواع اوراق بهادار هستند، اما این دو بازار علاوه بر شرایط و فرآیند پذیرش شرکت‌ها، تفاوت‌های دیگری نیز با یکدیگر دارند که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم.
شرایط و فرآیند پذیرش
مهمترین و اصلی‌ترین تفاوت بازار بورس و فرابورس در روند پذیرش شرکت‌ها است. همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم بازار بورس فرآیند پذیرش دشوارتری از بازار فرابورس دارد. به همین منظور شرکت‌های کوچک‌تری که شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند، می‌توانند با عرضه سهام خود در بازار فرابورس از مزایای شرکت در بازار سرمایه استفاده کنند.
تقسیم بندی بازار
بنیادی‌ترین تفاوت بازار بورس و فرابورس مرتبط با تقسیم‌بندی بازار است. به طور کلی بازار بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده که عملکرد هر دو بازار تحت تاثیر یکدیگر قرار دارد. یعنی در صورتی که یک شرکت در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود. عکس این مورد نیز وجود دارد یعنی اگر شرکتی در بازار دوم به‌خوبی عمل کند به بازار اول منتقل می‌شود. همچنین در صورتی که شرکت در بازار دوم هم عملکرد رضایت‌بخشی نداشته باشد، از بازار بورس اخراج می‌گردد.
این‌درحالی است که بازار فرابورس از ۵ بازار اول، دوم، سوم یا عرضه، ابزارهای نوین مالی و پایه تشکیل شده است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و دوم فرابورس و پذیرش سایر اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌گیرد. شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار اول سختگیرانه‌تر از بازار دوم است، در نتیجه شرکت‌های سهامی عامی که شرایط پذیرش در بازار اول را نداشته باشند به بازار دوم فرابورس منتقل می‌شوند.
از جمله شروط لازم برای پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس می‌توان به عدم وجود زیان انباشه، داشتن چشم‌اندازی روشن از آینده شرکت و گذشت حداقل ۲ سال از آغاز فعالیت شرکت است. البته شرکت‌ها باید این نکته را نیز در نظر داشته باشند که اگر قصد ورود به بازار دوم فرابورس را دارند، باید حداقل یکسال از شروع فعالیت آن‌ها گذشته باشد.
لازم به ذکر است که بازار سوم برای عرضه یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار و بازار پایه به منظور درج و انتقال سهام شرکت‌هایی که ملزم به ثبت شرکت خود نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، راه‌اندازی گردیده است.
ارزش شرکت‌های فعال
از دیگر تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس می‌توان به ارزش شرکت‌های فعال در هر یک از این بازارها اشاره کرد. در حقیقت شرکت‌های فعال در بازار بورس بسیار بزرگ‌تر و سودده‌تر از شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس هستند. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در بازار بورس ریسک کمتری نسبت به بازار فرابورس دارد.
دریافت تسهیلات و معافیت مالیاتی
شرکت‌های فعال در بازار فرابورس می‌توانند به‌راحتی از بانک‌ها تسهیلات دریافت کنند و از این طریق با تامین منابع مالی به پیشرفت بیشتر شرکت کمک کنند. همچنین شرکت‌ها با پذیرفته شدن در بازار بورس و فرابورس به ترتیب ۱۰ درصد و ۵ درصد مالیات بر درآمد کمتری نسبت به سایر شرکت‌ها پرداخت می‌کنند.
زمان انجام معاملات
روند انجام معاملات در هر دو بازار بورس و فرابورس مشابه به یکدیگر بوده اما ساعت انجام معاملات در این دو بازار با یکدیگر متفاوت است. بازار فرابورس ساعت کاری منعطف‌تری نسبت به بازار بورس دارد. در واقع بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ فعال است.
سخن پایانی
همانطورکه گفتیم بازار بورس و فرابورس دو بازار مالی فعال برای انجام معاملات اوراق بهادار هستند. روش انجام معامله در بورس و فرابورس مشابه به یکدیگر بوده و از طریق کارگزاری‌های مجاز سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می‌گیرد، اما این دو بازار با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که از مهمترین آن‌ها می‌توان به شرایط پذیرش شرکت‌ها اشاره کرد.
بازار فرابورس در کنار شرایط پذیرش ساده‌تری که نسبت به بازار بورس دارد، از نظر تقسیم‌بندی و تعداد بازار نیز با بورس متفاوت است. بازار بورس به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود، در حالی‌که بازار فرابورس دارای ۵ بازار است. لازم به ذکر است که این بازارها از نظر زمان انجام معامله، معافیت مالیاتی، شرایط دریافت تسهیلات از بانک‌ها و میزان ریسک نیز با یکدیگر متفاوت هستند.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
