منظور از پامپ و دامپ (Pump and Dump) چیست؟
در تمام بازارهای مالی قانون عرضه و تقاضا تاثیر قابل توجهی بر روند صعودی و نزولی قیمت‌ها دارد. استراتژی پامپ و دامپ یکی از راهکارهایی است که سهام‌داران بزرگ و مطرح به کمک آن میزان سود دریافتی خود را افزایش می‌دهند. در حقیقت این افراد با ارائه اظهارات غلط، گمراه‌کننده و اغراق‌آمیز از جایگاه و مقبولیت خود در بین کاربران سوء استفاده می‌کنند. آن‌ها با بهره‌گیری از روش‌های مختلف تبلیغاتی افراد را متقاعد می‌کنند که مبلغ زیادی را در یک پروژه خاص سرمایه‌گذاری کنند. در این مقاله «حسینی فایننس» قصد داریم شما را با نحوه عملکرد استراتژی پامپ و دامپ بیشتر آشنا کنیم.
استراتژی پامپ و دامپ چیست؟
تبلیغات هوشمندانه و زیرکانه پروژه‌ها به منظور تحریک کاربران طراحی شده است، بنابراین میزان تقاضا در این دوره تا حد قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. متاسفانه در بیشتر موارد کاربران گول وعده‌های توخالی و دروغین را می‌خورند و سرمایه خود را صرف خرید سهام یا ارز دیجیتال مورد نظر می‌کنند. جالب است که بخش زیادی از سهام شرکت یا ارز دیجیتال از همان ابتدا در اختیار طراحان استراتژی پامپ و دامپ قرار دارد. در حقیقت آن‌ها با به‌کارگیری این روش و همچنین بهره‌گیری از قانون عرضه و تقاضا شرایط را به نفع خودشان پیش می‌برند. همان‌طورکه می‌دانید میزان تقاضا با ارزش یک سهام رابطه مستقیم دارد. پس افزایش میزان تقاضا به دلیل تبلیغات گسترده سهام‌داران، افزایش قیمت را با خود به همراه خواهد داشت.
استراتژی پامپ و دامپ چگونه به کاربران ضرر می‌زند؟
طراحان اصلی استراتژی پامپ و دامپ به‌محض مشاهده روند دلخواه، سهام خود را در بالاترین قیمت به فروش می‌رسانند. چنین تغییری شرایط بازار را به کلی عوض می‌کند، بسیاری از کاربران با مشاهده روند نزولی قیمت احساس خطر می‌کنند و سریعا تمام سرمایه خود را می‌فروشند. در نهایت کاهش ناگهانی میزان تقاضا موجب ریزش قیمت می‌شود. آن دسته از کاربران که به هر دلیلی نمی‌توانند سرمایه خود را به فروش برسانند، با ضررهای قابل توجهی مواجه خواهند شد. در برخی از موارد افراد به اجبار سهام خریداری‌شده را نگه می‌دارند به این امید که روند بازار در آینده تغییر کند و ضرر به‌وجود‌آمده به نحوی جبران شود.
در آخر این نکته را هم به خاطر داشته باشید که بیشتر شرکت‌های استارت آپی و کوچک از استراتژی پامپ و دامپ برای افزایش میزان تقاضا استفاده می‌کنند. البته ناگفته نماند که اجرایی کردن چنین طرحی غیرقانونی است و مقامات حکومتی برای جلوگیری و پیش‌گیری از بروز چنین مشکلاتی جریمه‌های سنگینی را برای شرکت‌ها در نظر گرفته‌اند.
چرا شرکت‌های کوچک و کم‌نقدشونده؟
تحقیقات نشان می‌دهد که سهام شرکت‌هایی با سرمایه بازاری کوچک و نقدشوندگی پایین، به‌دلیل امکان دستکاری آسان‌تر قیمت و حجم معاملات، بیش از سایر سهام در معرض استراتژی‌هایی همچون پامپ و دامپ قرار دارند. به این ترتیب کاربران با آگاهی از این ویژگی می‌توانند هنگام بررسی یک سهم، نقدشوندگی، حجم معاملات، و گزارشات بنیادی را با دقت بیشتری بررسی کنند.
در واقع، وقتی حجم معاملات به‌طور ناگهانی و بدون دلیل بنیادین افزایش می‌یابد، این می‌تواند زنگ خطری برای ورود به فرآیند پامپ باشد؛ مبنای خوب برای تحلیل‌گر آن است که پیش از ورود، شاخص‌هایی چون میانگین حجم روزانه، اخبار مرتبط و پست‌های تبلیغاتی را چک کند.
استراتژی پامپ و دامپ در دنیای ارزهای دیجیتال
در حال حاضر اینترنت، زیرساخت‌های لازم برای اجرایی کردن استراتژی پامپ و دامپ را بیش از پیش فراهم کرده است. استراتژی پامپ و دامپ در بازار ارزهای دیجیتال غالبا از طریق گروه‌های تلگرامی صورت می‌گیرد که صاحبان پروژه میزان تقاضا برای ارزهای دیجیتال را افزایش می‌دهند. لینک این گروه‌ها در سایت‌های مختلف قرار دارد و کاربران می‌توانند به‌صورت رایگان در آن‌ها عضو شوند. هرچه تعداد کاربران گروه بیشتر باشد، دستکاری قیمت و میزان عرضه و تقاضا راحت‌تر خواهد بود. نکته دیگر اینکه ادمین گروه معمولا اعضا را به دو دسته تقسیم می‌کند. دسته اول افرادی هستند که به ازای پرداخت مبلغ مشخصی سیگنال‌ها را زودتر از بقیه‌ی اعضا دریافت می‌کنند. پس این دسته در مقایسه با سایر افراد سود بیشتری به دست می‌آورند.
گروه‌های پامپ و دامپ قوانین خاص خودشان را دارند برای مثال تصمیم‌گیرنده اصلی همیشه ادمین‌ها هستند. فقط در برخی از موارد برای تعیین زمان دقیق خرید و فروش بین سایر اعضا نظرسنجی انجام می‌شود. مشارکت گروهی از سرمایه‌گذاران، به آن‌ها این قدرت را می‌دهد که روند صعودی و نزولی قیمت را کنترل کنند.
کدام ارزهای دیجیتال در خطر پامپ و دامپ هستند؟
ارزهای دیجیتالی که بیشتر در معرض استراتژی پامپ و دامپ قرار می‌گیرند، اغلب دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- ارزهای با حجم بازار پایین (Low Market Cap): توکن‌ها و کوین‌هایی که ارزش بازار کمی دارند، به دلیل نقدشوندگی پایین و تأثیرپذیری سریع از سفارش‌های بزرگ، هدف محبوب پامپ‌کنندگان هستند. قیمت این دسته از دارایی‌ها به‌راحتی با حجم معاملات کم جابه‌جا می‌شود و برای دستکاری بسیار مناسب‌اند.
- ارزهای ناشناخته یا جدید (Unknown/New Tokens): پروژه‌هایی که تازه راه‌اندازی شده‌اند یا نام آن‌ها هنوز در جامعه کریپتو شناخته‌شده نیست، اغلب به دلیل نبود داده فاندامنتال کافی، زمینه مناسبی برای ایجاد تبلیغات اغراق‌آمیز و دستکاری دارند.
- توکن‌های لیست‌شده در صرافی‌های کوچک (Low-Tier Exchanges): ارزهایی که در صرافی‌های رده پایین لیست شده‌اند، به دلیل کم بودن عمق بازار، دسترسی محدود و نبود نظارت قوی، بیشتر در معرض پامپ و دامپ قرار دارند.
- میم‌کوین‌ها یا ارزهای بدون پشتوانه فنی (Speculative Meme Coins): ارزهایی مانند Dogecoin، Shiba Inu، PEPE و ده‌ها توکن مشابه، اگرچه گاهی رشد واقعی هم داشته‌اند، اما به‌دلیل فضای هیجانی و تبلیغاتی بالا، همواره جزو اهداف گروه‌های پامپ بوده‌اند.
- توکن‌های بی‌استفاده یا بدون کاربرد واقعی (No Utility Tokens): پروژه‌هایی که هیچ کاربرد فنی یا اقتصادی خاصی ندارند، اما فقط با وعده‌های مبهم درباره آینده عرضه می‌شوند، معمولاً بستر مناسبی برای دستکاری قیمتی توسط نهنگ‌ها یا توسعه‌دهندگان مخفی هستند.
نکاتی مهم قبل از شرکت در پروژههای پامپ و دامپ بازار
حتما تا به اینجا متوجه شده‌اید که پیش‌بینی و آگاهی به شرایط بازار در مواقعی که پامپ و دامپ اتفاق می‌افتد، می‌تواند سود زیادی را برای شما به همراه داشته باشد. اما لازم است که قبل از مشارکت در طرح‌های این چنینی نکات زیر را در نظر بگیرید.
- این موضوع را به خاطر داشته باشید که در بسیاری از کشورها مشارکت در پروژههای پامپ و دامپ غیر قانونی است. پس احتمال اعمال جریمه‌های سنگین از جانب مقامات مسئول وجود دارد.
- علاوه بر آن روز‌به‌روز بر تعداد افرادی که فعالیت خودشان را در بازار ارزهای دیجیتال شروع می‌کنند، افزوده می‌شود. بنابراین اطلاعات و سطح آگاهی عموم مردم درباره طرح‌های مختلف از قبیل پروژههای پامپ و دامپ نسبت به قبل بیشتر است. پس می‌توان گفت که افراد کمتر گول چنین دام‌‌هایی را می‌خورند.
- فراگیری ارزهای دیجیتال و فعالیت بسیاری از تحلیل‌گران در این بازار باعث شده تا این قبیل پروژه‌ها سریعا توسط کارشناسان شناسایی و به دنبال‌کنندگان آن‌ها معرفی شوند؛ پس برای کسب سود در چنین شرایطی لازم است که بسیار سریع و دقیق عمل کنید.
چطور کلاهبرداری پامپ و دامپ را شناسایی کنیم؟
همان‌طور که در بخش قبل هم اشاره کردیم، آشنایی با تحلیل فاندامنتال شناسایی پروژههای پامپ و دامپ را ساده‌تر می‌کند. اگر روند قیمت سهام شرکت‌هایی که این استراتژی بر روی آن‌ها پیاده‌سازی شده را بر روی نمودار مشاهده کنید، اولین چیزی که نظر شما را جلب خواهد کرد شباهت آن‌ها به یکدیگر است. تمام این شرکت‌ها بعد از یک افزایش ناگهانی با ریزش قیمت مواجه می‌شوند. پس می‌توان گفت که شناسایی این پروژه‌ها بر روی نمودار حتی برای افراد تازه‌کار هم ساده است. جالب است بدانید که حجم معاملات در این پروژه‌ها غالبا قبل از افزایش قیمت، طی یک بازه زمانی طولانی بسیار کم است و ناگهان با افزایش مواجه می‌شود.
نشانه‌های اولیه پامپ و دامپ در سهام یا رمز ارزها
سرمایه‌گذار آگاه می‌تواند با رصد چند شاخص اولیه، احتمال وقوع پامپ و دامپ را تشخیص دهد. اول اینکه عدم حجم معاملات به‌صورت ناگهانی، به‌ویژه در سهامی که سابقه حجم پایینی داشتند می‌تواند نشانه خوبی برای تشخیص پامپ و دامپ باشد. دوم تبلیغات گسترده، اغراق‌آمیز یا اخبار بی‌سابقه بدون پشتوانه بنیادین و سوم افزایش جهشی قیمت بدون رویداد بنیادی معتبر از نشانه‌های واضح هستند. تمرکز بر این نشانه‌ها قبل از ورود، می‌تواند به سرمایه‌گذار کمک کند تا تصمیم بگیرد آیا وارد پروژه شود یا نه.
چگونه می‌توان از ضرر استراتژی پامپ و دامپ جلوگیری کرد؟
امروزه بیشتر شرکت‌ها از طریق فضای مجازی با مخاطبان خود ارتباط برقرار می‌کنند. برای مثال در بسیاری از موارد کاربران ادعا می‌کنند که پیام‌های تبلیغاتی به‌صورت یک پیام به ایمیل آن‌ها ارسال شده است. از آنجایی که هدف اصلی این‌گونه تبلیغات تحریک مخاطب و جذب سرمایه است، به هیچ عنوان از ریسک و ضررهای احتمالی صحبتی به میان نمی‌آید. همه‌چیز به‌صورت اغراق‌آمیز بیان شده و تشخیص این موضوع اصلا کار سختی نیست. بنابراین لازم است که شما قبل از هر چیز سابقه و روند یک شرکت را از زمان تاسیس تا به امروز بررسی کرده و به دنبال نشانه باشید. علاوه‌بر آن اطلاعات مربوط به بنیان‌گذاران شرکت و سابقه کاری آن‌ها هم تا حد زیادی به تشخیص موقعیت و آینده پروژه کمک می‌کند.
همان‌طور که می‌دانید اخبار تاثیری مستقیم بر روی ارزش سهام بازارها یا ارزهای دیجیتال می‌گذارند، پس یک سرچ ساده در گوگل و خواندن توییت‌های مربوط به پروژه مورد نظر دست کلاه‌بردارن را رو می‌کند. در آخر می‌توان گفت که بهره‌گیری از شاخص‌های تحلیل فاندامنتال و بررسی میزان حجم معاملات می‌تواند تأثیر بسزایی در حفظ سرمایه شما داشته باشد.
راهکارهای محافظت از سرمایه در برابر پامپ و دامپ
برای سرمایه‌گذارانی که قصد دارند از خطرات رشد کاذب قیمت و افت سریع آن جلوگیری کنند، چند راهکار حیاتی وجود دارد:
- انجام تحلیل فاندامنتال و بررسی واقعیِ شرکت یا پروژه؛
- اجتناب از تصمیم‌گیری بر اساس هیجانات یا سیگنال‌های تبلیغاتی؛
- تعیین حد ضرر معقول پیش از ورود؛
- تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری و اختصاص نسبتی به دارایی‌هایی با ساختار شفاف و نقدشوندگی بالا.
سخن پایانی
حتما تا به اینجا متوجه شده‌اید که استراتژی‌های غلط و غیرقانونی جذب سرمایه که از جانب افرادِ مطرح بازارهای مالی به سایر کاربران تحمیل می‌شوند تا چه حد روند بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ما سعی کردیم تا با ارائه یک تعریف درست و کاربردی از استراتژی پامپ و دامپ به آگاه‌سازی بیشتر شما در این زمینه کمک کنیم چرا که عدم آشنایی و اطلاعات کم از ساختار کلی بازارهای مالی ضررهای غیر قابل جبرانی را برای کاربران به همراه دارد. پس کافیست برای افزایش آگاهی، برای مطالعه و به‌روز‌رسانی اطلاعات خود در حوزه بازارهای مالی وقت بگذارید. تنها در این صورت است که می‌توانید سرمایه‌ی خود را چندین برابر کنید.
سوالات متداول
۱. پامپ شدن یعنی چه؟
۲. آیا همه سهام یا ارزهای دیجیتال پامپ می‌شوند؟
۳. چگونه می‌توانم مطمئن شوم سهم یا پروژه‌ای در معرض پامپ و دامپ نیست؟
۴. آیا پامپ و دامپ فقط در سهام اتفاق می‌افتد یا تاکنون در ارزهای دیجیتال هم دیده شده؟
