اتمیک سواپ (Atomic Swap)؛ آشنایی با دنیای مبادلات اتمی
بعد از آغاز فعالیت بیت کوین، به مرور تعداد بلاک چین‌ها زیاد شد و نیاز به تبادل توکن‌ها میان بلاک چین‌های مختلف بیشتر احساس شد. اتمیک سواپ به عنوان راه‌حلی برای انتقال مستقیم و بدون واسطه رمزارزها بین شبکه‌های بلاک چینی شناخته می‌شود.
در نخستین سال‌های پیدایش فناوری بلاک چین، تنها پروژه بیت کوین بود که به عنوان یک رمزارز با بلاک چین مخصوص خود کار می‌کرد و هنوز بلاک چین‌های دیگر متولد نشده بودند، پس نیازی نبود به فکر فناوری خاصی برای جابه‌جایی کوین‌ها بین شبکه‌ها باشیم؛ اما به مرور که سروکله سایر پروژه‌ها و رمزارزها پیدا شد، تنها راه مبادله توکن‌ها، استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال بود. ابتدا صرافی‌های متمرکز و سپس انواع صرافی غیرمتمرکز ساخته شدند تا کاربرها به‌راحتی بتوانند به طور مثال بیت کوین خود را با اتریوم، ترون، یا هر رمزارز دیگری مبادله کنند.
ایراد صرافی‌های متمرکز در این است که کنترل دارایی‌های کاربرها را در اختیار دارند و صرافی‌های غیرمتمرکز نیز از حجم مبادلات کم رنج می‌برند. پس نیاز به ابداع تکنیکی برای انتقال کوین‌ها به‌طور مستقیم بین بلاک چین‌های مختلف احساس شد که به آن اتمیک سواپ گفته می‌شود. در این مقاله موضوع جذاب و پیچیده اتمیک سواپ را بررسی و تحلیل خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
اتمیک سواپ چیست؟
«اتمیک سواپ» (Atomic Swap) یک فناوری یا یک تکنیک جالب برای جابه‌جایی رمزارزها در بلاک چین‌های مختلف بدون نیاز به واسطه‌هایی مثل اکسچنچ‌ها است. همان‌طور که می‌دانید، بلاک چین‌ها محیط‌‌های ایزوله خاص خود را دارند و نمی‌توانند به‌راحتی با دنیای بیرون و سایر بلاک چین‌ها در ارتباط باشند.
مثلا اگر شما مقداری بیت کوین داشته باشید، نمی‌توانید از آن به‌طور مستقیم در پروژه‌های «امور مالی غیرمتمرکز» یا همان «دیفای» (DeFi) که در بستر اتریوم فعالیت می‌کنند، استفاده کنید. چون «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) چنین پروژه‌هایی با یک زبان متفاوت از بلاک چین بیت کوین، کدنویسی شده‌اند. البته راه‌حل‌هایی مانند توکن‌های بسته‌بنده‌شده، مثل WBTC وجود دارند که معادل بیت کوین هستند و می‌توان با آن‌ها کار کرد؛ اما مشکل اصلی همچنان پابرجاست.
فرایند اتمیک سواپ که به «تبادل بین زنجیره‌ای» (Cross-Chain Trading) هم معروف است، بر اساس قراردادهای هوشمند کار می‌کند و اگر به‌درستی پیاده‌سازی شود، به کاربران این امکان را می‌دهد که بتوانند بین کیف پول‌های شخصی خود تراکنش‌های اتمیک انجام دهند. یعنی مثلا مقداری اتریوم را به یک آدرس بیت کوین ارسال کنند؛ پس اتمیک سواپ می‌خواهد امکان تراکنش‌های «همتا به همتا» (P2P) را بین بلاک چین‌های متفاوت میسر کند.
توسعه‌دهنده‌های زیادی به دنبال یک راه حل مناسب برای پیاده‌سازی مفهوم تبادل بین زنجیره‌ای هستند. اولین‌بار آقای Tier Nolan در سال ۲۰۱۳ از امکان ساخت چنین پروتکلی صحبت کرد. حتی آقای Daniel Larimer (همان بنیان‌گذار پرماجرای پروژه EOS) در سال ۲۰۱۲ پروتکل «P2PTradeX» را معرفی کرد که به نوعی می‌توان آن را یک راه‌حل برای مبادلات اتمی درنظر گرفت.
در سال‌های بعد، توسعه‌دهنده‌های بیت کوین، لایت کوین، کدومو و دکرد بیشترین فعالیت را در این زمینه انجام دادند. به نظر می‌رسد اولین تراکنش بین زنجیره‌ای در سال ۲۰۱۴ اتفاق افتاده است؛ ولی نخستین بار در سال ۲۰۱۷ بود که توانستند چنین تراکنشی را بین جفت ارزهای دیجیتال LTC/BTC و DCR/LTC انجام دهند و خبر آن به طور عمومی در دنیا منتشر شد.
اتمیک سواپ چطور کار می‌کند؟
همان‌طورکه گفتیم اتمیک سواپ بر اساس عملکرد قراردادهای هوشمند پیاده‌سازی می‌شود. برای چنین کاری از تکنولوژی «HTCL» (Hash TimeLock Contract) استفاده می‌شود. این تکنولوژی در حقیقت یک قرارداد هوشمند است که دو تراکنش را به نوعی قفل (Lock) می‌کند تا اینکه تأییدیه‌های لازم از دو طرف مبادله ارسال شود.
قراردادی که بر اساس تکنولوژی HTCL کار می‌کند، از دو بخش مهم تشکیل شده است. بخش اول «HashLock» است و رمزارز ارسالی را در قرارداد به‌صورت قفل‌شده نگهداری می‌کند و کلید دسترسی به آن را فقط در اختیار واریز کننده یا Depositor قرار می‌دهد. این مبلغ فقط در صورت وارد کردن این کلید قابل دسترسی خواهد بود.
بخش دوم «TimeLock» نام دارد و عملکرد آن به این صورت است که یک بازه زمانی برای تراکنش در نظر می‌گیرد؛ به این معنی که اگر دو طرف تراکنش در مدت زمان مشخص‌شده تأییدیه‌های لازم را ارسال نکنند، دارایی‌های قفل‌شده به آدرس اولیه خود برگشت داده می‌شوند. به این ترتیب امنیت چنین عملیاتی به‌شدت بالا می‌رود. اگر ماجرا را خوب متوجه نشدید، اصلا نگران نباشید. در ادامه با یک مثال همه‌چیز روشن‌تر می‌شود.
- فرض می‌کنیم سارا می‌خواهد مقداری رمزارز A را برای علی ارسال کند و در ازای آن مقداری رمزارز B از او دریافت کند. (کیف پول علی و سارا در دو بلاک چین مختلف قرار دارند.)
- سارا یک رمز تصادفی تولید می‌کند و سپس آن را هش کرده و مقدار هش را برای علی می‌فرستد.
- سارا رمزارز A را به یک آدرس قرارداد HTCL ارسال می‌کند که در نقش یک صندوق امانت مجازی است و علی را به عنوان گیرنده معرفی می‌کند.
- علی رمزارز B را به آدرس همان قرارداد HTCL ارسال می‌کند و سارا را گیرنده آن معرفی می‌کند. توکن‌های ارسالی علی با همان هش دریافت‌شده از سارا، رمزنگاری و قفل می‌شوند.
- سارا تنها کسی است که رمز تصادفی اولیه را تولید کرده و در اختیار دارد که به آن Pre-Image گفته می‌شود. پس او با استفاده از آن رمز، دارایی مربوط به خود را طلب می‌کند و رمزارز B ارسال‌شده از طرف علی را دریافت می‌کند. به‌محض اینکه سارا از Pre-Image خود به عنوان کلید استفاده کند، این رمز در اطلاعات ورودی تراکنش ثبت می‌شود و برای علی قابل مشاهده خواهد بود.
- در نهایت علی با استفاده از Pre-Image مشخص‌شده از تراکنش سارا، رمزارز A را دریافت می‌کند.
زمانی که هر دو طرف به سهم خود در این مبادله برسند، اتمیک سواپ یا تبادل بین زنجیره‌ای به طور کامل به پایان می‌رسد.
مزیت های اتمیک سواپ
اتمیک سواپ تکنولوژی بسیار کاربردی و جالبی است که در صورت پیاده‌سازی موفق میتواند مزیت‌های زیر را به همراه داشته باشد.
- ماهیت غیرمتمرکز: طرفدارها و معامله‌گرهای کریپتوکارنسی‌ها به‌خاطر مخالفت با دنیای مالی متمرکز به فناوری بلاک چین روی آورده‌اند؛ اما هنوز مجبورند از صرافی‌های متمرکز استفاده کنند. به کمک اتمیک سواپ آن‌ها می‌توانند بدون نیاز به چنین واسطه‌هایی به‌صورت Wallet-to-Wallet تراکنش انجام دهند و کنترل کاملی روی دارایی‌های خود داشته باشند.
- افزایش امنیت: به کمک فرایند‌های HashLock و TimeLock که در قراردادهای HTCL وجود دارد، امنیت مبادلات تضمین می‌شود. اگر عملیات مربوطه به درستی و در زمان مشخص‌شده انجام نگیرد، دارایی‌ها به کیف پول‌های مبدأ برگشت داده می‌شوند.
- هزینه کمتر در مبادلات همتا به همتا: از آنجایی کاربرها با استفاده از اتمیک سواپ می‌توانند به‌طور مستقل به تبادل دارایی بپردازند، هزینه‌هایی مثل کارمزد صرافی‌ها و کارمزد عملیات اجرایی کمتر شده یا از بین می‌رود.
- انعطاف بیشتر در معاملات آلت کوین‌ها: حتی بزرگترین صرافی‌های متمرکز هم امکان تبادل بسیاری از آلت کوین‌ها را با هم ندارند و برای این کار باید از بیت کوین، اتریوم یا استیبل کوین‌های محدودی استفاده کنیم. اتمیک سواپ امکانی را فراهم می‌کند که می‌توان تمام انواع آلت کوین‌ها را با هم به‌طور مستقیم و بدون واسطه مبادله کنیم.
محدودیت‌های اتمیک سواپ
اما در مورد محدودیت‌های فناوری اتمیک سواپ می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- پیچیدگی زیاد: فناوری اتمیک سواپ در ازای امنیتی که در تبادلات بین زنجیره‌ای ارائه می‌دهد، نسبت به صرافی‌ها از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. کاربر در صرافی با یک کلیک میتواند یک دارایی را خرید و فروش کند، اما در این روش نیاز به تبادل اطلاعات و مقادیر هش و… است.
- مشکلات حریم خصوصی: تراکنش‌های اتمیک به زمان بیشتری برای اجرا نیاز دارند و به همین دلیل اطلاعات هر تراکنش برای مدت طولانی‌تری روی بلاک چین به‌صورت فعال باقی می‌ماند و این قضیه ممکن است به هکرها زمان لازم برای دخالت و خواندن اطلاعات شخصی کاربرها را بدهد. از آنجایی که ناشناس بودن یکی از فاکتورهای مهم کاربران در تراکنش‌های بلاک چینی است، توسعه‌دهنده‌ها حتما باید راه‌حلی برای این مسئله پیدا کنند.
- نبود یک پلتفرم مرکزی: درست است که استفاده از سرویس‌های متمرکز، نقاط ضعف بزرگی دارد و جامعه کریپتو همیشه با آن‌ها مخالفند، اما باید بپذیریم که پلتفرم‌هایی که قابلیت اتمیک سواپ را داشته باشند، نمی‌توانند به‌راحتیِ صرافی‌های متمرکز به کاربرها سرویس دهند. مثلا امکان تبادل ارزهای فیات با رمزارزها در چنین پلتفرم‌هایی وجود ندارد.
سخن پایانی
فناوری جدید اتمیک سواپ به‌آرامی در حال شکل‌گیری و توسعه است و هنوز نواقص زیادی در آن وجود دارد که باید برطرف شود؛ اما این تکنولوژی قادر است تحول بزرگی در حوزه ارتباط بین بلاک چین‌ها و تبادلات رمزارزها ایجاد کند.
چنین فناوری پیچیده‌ای قرار است امکان تبادلات بین زنجیره‌ای را ممکن کند پس طبیعی است که با پیچیدگی‌های زیادی همراه باشد؛ ولی چیزی که در نهایت حاصل می‌شود، تأثیر مثبت آن در توسعه صنعت کریپتو است. اتمیک سواپ میتواند نگرش جدید و متفاوتی در دنیای خدمات غیرمتمرکز و نقل و انتقالات پولی به وجود آورد.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
