اوراق قرضه چه تفاوت‌هایی با اوراق مشارکت دارد؟
یکی از ابزارهای مالی محبوب در جهان که جزو پرمعامله‌ترین‌ها به حساب می‌آید، اوراق قرضه یا بدهی‌نامه‌ها هستند. این اوراق را می‌توان در واقع نوعی وام دانست که سرمایه‌گذاران در اخیار دولت و سازمان‌ها قرار می‌دهند تا با این کار هم سرمایه اولیه مورد نیاز آن‌ها تامین شود و هم شخص سرمایه‌گذار علاوه بر مبلغ هزینه کرده‌ی خود سودهای منظم نیز دریافت کند.
اوراق مشارکت نیز عملکردی شبیه اوراق قرضه دارند، اما بین آن‌ها تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. قبلا در مقاله جداگانه‌ای در مورد انواع اوراق مشارکت و نحوه خرید و فروش آن صحبت کرده‌ایم و امروز می‌خواهیم تفاوت‌های آن را با اوراق قرضه بیان کنیم.
بنابراین اگر شما هم به معامله و سرمایه‌گذاری در چنین اوراق بهاداری علاقه‌مند هستید و می‌خواهید با انواع آن‌ها و تفاوت‌هایی که بینشان وجود دارد آشنا شوید، مقاله امروز و دیگر مقالات مرتبط را از دست ندهید.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه در واقع قراردادهایی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان پول قرض کرد. در یک طرف این قرارداد که همان ناشر اوراق قرضه است، دولت، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف قرار دارند و در طرف دیگر سرمایه‌گذار اقدام به خرید چنین اوراقی می‌کند.
نحوه عملکرد اوراق قرضه نیز بدین شکل است که در واقع سرمایه‌گذار با خرید این اوراق اعتبار مورد نیاز پروژه‌ها و عملیات ناشران اوراق قرضه را تامین کرده و در ازای آن علاوه بر دریافت اصل سرمایه خود در پایان سررسید، مبالغی را نیز به‌عنوان سود در طول این مدت دریافت می‌کند. در جزئیات اوراق قرضه فروخته شده نیز تاریخ سررسید که همان تاریخ پایان قرارداد است و همچنین شرایط پرداخت سود مشخص می‌شود.
برای درک بهتر موضوع سناریوی مقابل را در نظر بگیرید. فرض کنید شما اوراق قرضه‌ای را با پرداخت مبلغ ۲۰۰ هزار تومان خریداری کرده‌اید که سررسید آن ۵ ساله است و در جزئیات آن ذکر شده که پرداخت سود هر سه ماه و به مقدار ۱۰ درصد خواهد بود. در این صورت شما با خرید این اوراق قرضه هر سه ماه یک بار مبلغ ۲۰ هزار تومان سود دریافت خواهید کرد و بعد از پایان ۵ سال نیز تمام ۲۰۰ هزار تومان به‌طور کامل به خودتان بازپرداخت می‌شود.
نکته بعدی این است که اوراق قرضه را می‌توان براساس عوامل مختلفی به چند دسته تقسیم کرد. برای مثال اوراق قرضه می‌توانند دارای نرخ بهره ثابت یا شناور باشند. اگر میزان سود پرداختی ثابت باشد به آن اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت می‌گویند و اگر این نرخ متغیر باشد به آن اوراق قرضه با نرخ شناور گفته می‌شود.
از لحاظ زمان سررسید نیز می‌توان اوراق قرضه را به اوراق قرضه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کرد. همچنین اگر به لحاظ ناشر بخواهیم اوراق قرضه را طبقه‌بندی کنیم، می‌توان این اوراق را به سه دسته اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شهرداری و اوراق قرضه شرکتی تقسیم کرد.
اوراق مشارکت چیست؟
اوراق مشارکت نیز نوع خاصی از اوراق بهادار است که به‌صورت عمومی منتشر می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید آن هم در تامین مالی پروژه‌های عمرانی و واحدهای تولیدی سهیم شوند و هم سود علی‌الحساب و قطعی دریافت کنند.
ناشر اوراق مشارکت می‌تواند نهادهای دولتی، شهرداری‌ها، تعاونی‌ها، موسسات و سازمان‌های خصوصی و دولتی باشد. برای خرید و فروش این اوراق نیز می‌توان از طریق بورس یا شعب بانکی منتخب اقدام کرد.
همان‌طور که در مقاله انواع اوراق مشارکت گفتیم، این نوع اوراق به چند دسته تقسیم می‌شوند. برای مثال، برخی از اوراق مشارکت بانام هستند و پرداخت سود و امکان خرید و فروش آن تنها برای مالک آن ممکن است. در صورتی که اوراق مشارکت بی‌نام در وجه حامل بوده و هر کسی که آن‌ها را در اختیار داشته باشد، می‌تواند از مزایای آن استفاده کند.
همچنین برخی اوراق مشارکت امکان تبدیل به سهام ناشر را دارند که به آن‌ها اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام گفته می‌شود. در صورتی هم که این اوراق امکان تبدیل به سهام شرکت‌های دیگر حاضر در بورس را داشته باشند به آن‌ها اوراق مشارکت قابل تعویض می‌گویند.
تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت
با خواندن تعاریف اوراق قرضه و اوراق مشارکت احتمالا با خود فکر می‌کنید که هر دوی این اوراق شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند، پس چرا بین آن‌ها تفاوت قائل می‌شویم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اوراق قرضه و اوراق مشارکت با یکدیگر متفاوت هستند و تفاوت‌های هرچند جزئی آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند.
شاید مهمترین تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت در این باشد که از نظر بانکداری اسلامی اوراق قرضه به دلیل مشخص بودن میزان بهره ربوی شناخته می‌شوند و برای همین بعد از انقلاب اسلامی معمولا از اوراق مشارکت به جای آن‌ها استفاده می‌شود.
یکی دیگر از تفاوت‌های اوراق قرضه با اوراق مشارکت در این است که در اوراق مشارکت سود دریافت شده صرف طرح‌های عمرانی یا تولیدی شده و میزان سود قطعی آن نیز بعد از پایان یافتن کار و انجام محاسبات مرتبط به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.
علاوه بر این، هدف از انتشار اوراق مشارکت این است که یک یا چند پروژه خاص تامین مالی شوند در صورتی که در مورد اوراق قرضه الزامی برای این کار وجود ندارد.
همچنین در اوراق مشارکت به جز سودی که به صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود، یک سود قطعی هم وجود دارد که در زمان پایان سررسید یا بعد از به اتمام رسیدن پروژه پرداخت می‌شود. در صورتی که سرمایه‌گذاران اوراق قرضه در پایان سررسید تنها معادل مبلغ سرمایه اولیه خود را دریافت می‌کنند.
سخن پایانی
اوراق قرضه و اوراق مشارکت دو مورد از ابزارهای معاملاتی شناخته‌شده در بازارهای مالی جهان هستند که علی‌رغم شباهت‌های‌شان، با یکدیگر تفاوت‌هایی نیز دارند. در هر کدام از این اوراق سرمایه‌گذار با خرید اوراق پول خود را در اختیار ناشر قرار می‌دهد و در ازای آن مبالغی را به‌عنوان سود دریافت می‌کند. ضمن اینکه در پایان زمان قرارداد نیز کل مبلغ سرمایه‌گذاری شده به سرمایه‌گذار بازپرداخت می‌شود.
با این حال اوراق قرضه به‌دلیل ماهیت خود در ایران با بانکداری اسلامی مطابقت ندارد و به جای آن از اوراق مشارکت استفاده می‌شود. از مهمترین تفاوت‌های اوراق قرضه با اوراق مشارکت نیز می‌توان به پرداخت سود قطعی در زمان پایان سررسید به سرمایه‌گذار اوراق مشارکت اشاره کرد که این مورد در رابطه با اوراق قرضه صدق نمی‌کند.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
