استیبل کوین الگوریتمی (Algorithmic Stablecoin) چیست؟
ارزهای دیجیتال برای جایگزینی ارزهای دولتی که توسط بانک‌های مرکزی مدیریت می‌شوند، ایجاد شده‌اند. این ارزهای دیجیتال را که تعداد آن‌ها روزبه‌روز افزایش می‌یابد، می‌توان به دو دسته‌ی رمزارزهای با ارزش ثابت و رمزارزهای با ارزش متغیر تقسیم کرد.
ارزهای دیجیتالی مثل «بیت کوین» (Bitcoin) و «اتریوم» (Ethereum) که ارزش آن‌ها به هیچ دارایی دیگری وابسته نیست، بسیار پرنوسان هستند و احتمال کاهش و افزایش شدید قیمت آن‌ها وجود دارد. اما در طرف دیگر نوع دیگری از ارزهای دیجیتال هم وجود دارند که ارزش آن‌ها به یک دارایی در دنیای واقعی مثل دلار یا طلا وابسته است و برای همین قیمت آن معمولا همیشه ثابت باقی می‌ماند.
ترکیب ثبات ارزهای دولتی با امنیت و کارایی ارزهای دیجیتال باعث شده تا بسیاری از متخصصان امور مالی از ارزهای دیجیتال با ارزش ثابت که به آن‌ها «استیبل کوین» (Stablecoin) می‌گوییم، با عنوان آینده پول یاد کنند.
در این بین برخی از استیبل کوین‌ها به جای اینکه با ذخیره فیزیکی به دنبال ثبات ارزش خود باشند از الگوریتم‌ها برای این کار استفاده می‌کنند. به چنین استیبل کوین‌هایی، استیبل کوین الگوریتمی گفته می‌شود و قصد داریم در این مقاله به طور مفصل در مورد آن‌ها صحبت کنیم. پس اگر به دنبال آشنایی با استیبل کوین‌های الگوریتمی هستید یا می‌خواهید با نحوه عملکرد آن‌ها آشنا شوید این مقاله را از دست ندهید.
استیبل کوین الگوریتمی چیست؟
«استیبل کوین الگوریتمی» (Algorithmic Stablecoin) نوع خاصی از استیبل کوین است که ارزش آن با استفاده از الگوریتم‌های برنامه‌نویسی‌شده، ثابت باقی می‌ماند و مانند استیبل کوین‌های معمولی نیازی به ذخیره فیزیکی دارایی در دنیای واقعی ندارد.
در حقیقت برای ثابت نگه‌داشتن قیمت یک استیبل کوین معمولی مثل «تتر» (USDT) شرکت ارائه‌دهنده آن به ازای هر تتر ضرب شده معادل دلاری آن را در بانک ذخیره کرده یا از دارایی‌های دیگر برای تامین ارزش واقعی آن استفاده می‌کند. در حالی که در استیبل کوین‌های الگوریتمی چنین نیست و ثابت باقی ماندن ارزش آن‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های تشویقی کاربران محقق می‌شود.
به عبارت دیگر، در استیبل کوین‌های الگوریتمی این قراردادهای هوشمند هستند که نوسانات احتمالی پیش آمده را کنترل کرده و به شکل پویا قیمت آن را افزایش یا کاهش می‌دهند.
استیبل کوین الگوریتمی چگونه کار می‌کند؟
بسیاری از استیبل کوین‌های الگوریتمی از قوانین ساده عرضه و تقاضا برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند. نحوه کار استیبل کوین‌های الگوریتمی را به طور خلاصه می‌توان بدین شکل توضیح داد: زمانی که قیمت استیبل کوین الگوریتمی از ۱ دلار بالاتر می‌رود، منطق برنامه تعداد موجودی توکن‌ها را افزایش می‌دهد تا فشار فروش ایجاد شده و قیمت به ۱ دلار برگردد. به همین ترتیب زمانی که قیمت به زیر ۱ دلار می‌رسد الگوریتم مورد نظر توکن‌ها را از بازار خریداری کرده و می‌سوزاند تا با کاهش عرضه فشار خرید ایجاد شود. بدین ترتیب قیمت استیبل کوین الگوریتمی دوباره به سمت ۱ دلار حرکت می‌کند.
از آنجایی که حفظ ثبات استیبل کوین‌های الگوریتمی توسط شرکت‌های مرکزی انجام نمی‌شود، برای همین کاملا با فلسفه ارزهای دیجیتال هماهنگی دارند و شاید به همین خاطر است که شاهد ظهور چنین رمزارزهای خاصی هستیم.
انواع استیبل کوین الگوریتمی
استیبل کوین‌های الگوریتمی را براساس ویژگی‌ها و الگوریتم استفاده‌شده در آن می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد که عبارتند از «استیبل کوین الگوریتمی مبتنی بر ریبیس» (Rebasing Algorithmic Stablecoin)، «استیبل کوین الگوریتمی سینیورژ» (Seigniorage Algorithmic Stablecoin)، «استیبل کوین الگوریتمی با وثیقه زیاد» (Over-Collateralized Algorithmic Stablecoin) و «استیبل کوین الگوریتمی کسری» (Fractional Algorithmic Stablecoin). بیایید در ادامه نگاه دقیق‌تری به هر کدام داشته باشیم.
استیبل کوین الگوریتمی مبتنی بر ریبیس
الگوریتم استفاده شده در مکانیزم ریبیس در صورتی که قیمت استیبل کوین مورد نظر از یک عدد خاص کمتر شود، به صورت خودکار موجودی استیبل کوین را کاهش می‌دهد و زمانی که موجودی از یک عدد خاص بیشتر شد، تعداد بیشتری از استیبل کوین را ضرب و به بازار عرضه می‌کند. ایده اصلی این الگوریتم در این است که اگر شما قبل از تنظیم موجودی، ۱ درصد موجودی کل این استیبل کوین را در اختیار داشتید، بعد از این کار نیز ۱ درصد موجودی در اختیار شما خواهد بود.
برای همین ممکن است بعد از هر ریبیس موجودی چنین استیبل کوینی در کیف پول دیجیتال شما بیشتر یا کمتر شود. بدین ترتیب صرف نظر از قیمت فعلی استیبل کوین شما همان نسبت همیشگی خود را از کل شبکه خواهید داشت.
استیبل کوین الگوریتمی سینیورژ
«سینیورژ» (Seigniorage) لغتی فرانسوی است که در بحث اقتصاد کلان به درآمد حاصل از چاپ و انتشار پول گفته می‌شود. در استیبل کوین‌های الگوریتمی که از روش سینیورژ استفاده می‌کنند، با سیستم دو رمزارزی طرف هستیم. یکی از رمزارزها که همان استیبل کوین است باید ارزش خود را ثابت نگه دارد در حالی که رمزارز دوم صرفا برای ثابت نگه‌داشتن ارزش رمزارز اول ایجاد شده است.
استیبل کوین الگوریتمی با وثیقه زیاد
در این نوع استیبل کوین از مقدار زیادی رمزارز دیگر برای پشتیبانی ارزش استیبل کوین استفاده می‌شود. این کار با هدف مقابله با نوسان قیمت استیبل کوین انجام می‌شود. در استیبل کوین‌های الگوریتمی با وثیقه زیاد، کاربر برای دریافت استیبل کوین مورد نیاز خود باید رمزارزی دیگری مثل اتریوم را در پروتکل ارائه‌دهنده استیبل کوین واریز کند که ارزش رمزارزهای واریزی بسیار بیشتر از استیبل کوین دریافتی است.
البته استیبل کوین DAI که بزرگترین استیبل کوین استفاده کننده از این روش است خود را یک استیبل کوین الگوریتمی نمی‌داند و در سایت رسمی خود از DAI با عنوان «استیبل کوین غیرمتمرکز دارای وثیقه» یاد کرده است.
استیبل کوین الگوریتمی کسری
استیبل کوین‌های الگوریتمی کسری، ترکیبی از استیبل کوین‌های الگوریتمی و استیبل کوین‌های دارای وثیقه هستند. به عبارت دیگر، در این نوع استیبل کوین‌ها بخشی از عملیات ثابت نگه‌داشتن ارزش رمزارز توسط وثیقه و بخشی دیگر به کمک الگوریتم انجام می‌شود.
«فراکس» (FRAX) اولین استیبل کوین الگوریتمی است که از روش کسری برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کند. در این استیبل کوین از دو رمزارز به نام‌های FRAX و FXS استفاده شده که FRAX همان استیبل کوین دلاری و FXS توکن مالکیتی است.
مزایا و معایب استیبل کوین‌های الگوریتمی
شاید بزرگترین مزیت استیبل کوین‌های الگوریتمی غیرمتمرکز بودن آن‌ها باشد که کاملاً با فلسفه ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین هماهنگ است. در این استیبل کوین‌ها هیچ شرکت مرکزی روی تراکنش‌های انجام‌شده کاربران نظارت ندارد و همه‌چیز براساس کدهای برنامه‌نویسی شده و قراردادهای هوشمند کنترل می‌شود.
در مورد معایب استیبل کوین‌های الگوریتمی نیز باید بگوییم که چنین استیبل کوین‌هایی که معمولاً بدون وثیقه و تنها با استفاده از الگوریتم‌ها و برنامه‌های تشویقی اقدام به حفظ ارزش استیبل کوین می‌کنند، برخلاف اسمشان چندان هم باثبات نیستند و همیشه احتمال پایین آمدن ارزش آن‌ها وجود دارد. اتفاقی که چندی پیش برای استیبل کوین الگوریتمی UST و اکوسیستم LUNA نیز پیش آمد و بسیاری از سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را از دست دادند. در ادامه بیشتر در مورد این استیبل کوین صحبت خواهیم کرد.
لیست استیبل کوین‌های الگوریتمی
اکنون که با مفهوم استیبل کوین الگوریتمی آشنا شدیم، بهتر است با شناخته‌شده‌ترین استیبل کوین‌های الگوریتمی بازار نیز آشنا شویم. هر کدام از استیبل کوین‌های زیر از یکی از روش‌های اشاره شده در بخش‌های قبلی برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند که در توضیح هرکدام به الگوریتم استفاده شده نیز اشاره خواهیم کرد.
استیبل کوین دای (DAI)
استیبل کوین دای که با نماد DAI شناخته می‌شود، یکی از استیبل کوین‌های مطرح بازار است که جزو دسته‌ی استیبل کوین‌های الگوریتمی با وثیقه زیاد به حساب می‌آید. کاربران می‌توانند برای دریافت این استیبل کوین به پلتفرم MakerDAO مراجعه کرده و رمزارز اتریوم یا سایر رمزارزهای پشتیبانی‌شده را در آن واریز و قفل کنند. بدین ترتیب اتریوم‌های قفل شده به عنوان وثیقه عمل می‌کنند و کاربر می‌تواند وامی در قالب استیبل کوین DAI دریافت کند.
دلیل اینکه دای جزو استیبل کوین‌های دارای وثیقه زیاد محسوب می‌شود، این است که کاربر به عنوان مثال برای دریافت ۱۰۰ دای باید به ارزش ۱۵۰ دلار اتریوم یا سایر رمزارزهای پشتیبانی‌شده را در MakerDAO قفل کند. در حقیقت نرخ وثیقه در این استیبل کوین حداقل ۱۵۰ درصد است.
استیبل کوین فراکس (FRAX)
استیبل کوین فراکس همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، جزو استیبل کوین‌های کسری یا Fractional است. در این استیبل کوین با دو رمزارز FRAX و FXS طرف هستیم که FRAX همان استیبل کوین با ارزش ۱ دلار است و FXS به عنوان توکن مالکیتی استفاده می‌شود.
کاربر برای ضرب استیبل کوین FRAX باید از USDC و FXS به عنوان وثیقه استفاده کند که نرخ وثیقه آن بستگی به قیمت فعلی FRAX دارد. اگر قیمت FRAX از ۱ دلار فراتر برود مقدار USDC مورد نیاز برای ضرب آن کاهش می‌یابد.
استیبل کوین مجیک اینترنت مانی (MIM)
استیبل کوین الگوریتمی «مجیک اینترنت مانی» (Magic Internet Money) یا به اختصار MIM از نظر طراحی شباهت‌های زیادی به استیبل کوین Dai دارد. کاربران می‌توانند با استفاده از پلتفرم Abracadabra و قرار دادن وثیقه، استیبل کوین MIM دریافت کنند.
جالب است بدانید که «ابراکادابرا» یک کلمه جادویی است که به عنوان یک لغت سحرآمیز در طلسم استفاده می‌شود. برای همین این استیبل کوین مجیک اینترنت مانی یا پول اینترنتی جادویی نام‌گذاری شده است!
استیبل کوین امپل فورث (AMPL)
استیبل کوین الگوریتمی «امپل فورث» (Ampleforth) از ریبیس برای کنترل ثبات خود استفاده می‌کند و برای همین جزو استیبل کوین‌های الگوریتمی مبتنی بر ریبیس است. الگوریتم ریبیس هر روز موجودی رمزارز AMPL را تنظیم کرده و بدین ترتیب سهم هر کاربر در پایان روز ثابت باقی می‌ماند. استفاده از این روش ثبات بیشتری نسبت به رمزارزهای دارای موجودی ثابت دارد.
استیبل کوین یو اس تی (UST)
استیبل کوین یو اس تی، یکی از بزرگترین استیبل کوین‌های الگوریتمی بازار بود که در آپریل سال ۲۰۲۲ میلادی شکست وحشتناکی را تجربه کرد. این استیبل کوین که از روش سینیورژ برای حفظ ثبات خود استفاده می‌کرد، در عرض یک هفته از ارزش ۱۹ میلیارد دلاری خود به ۱ میلیارد دلار نزول کرد. هم‌اکنون نیز قیمت آن که باید در ۱ دلار ثابت باقی ماند در نزدیکی‌های ۲ سنت معامله می‌شود.
حفظ ارزش استیبل کوین UST از آنجایی که از روش سینیورژ استفاده می‌کرد، به دو توکن متکی بود. توکن اول خود UST که قرار بود قیمت آن برابر با ۱ دلار آمریکا باقی بماند و توکن «لونا» (Luna) که قرار بود ثبات ارزش UST را برقرار کند.
روش کار نیز بدین صورت بود که اگر قیمت UST از ۱ دلار بیشتر می‌شد، دارندگان رمزارز لونا می‌توانستند با پرداخت این رمزارز به ارزش ۱ دلار، ۱ یو اس تی دریافت کرده و با فروش آن در بازار آزاد به سود برسند. بدین ترتیب با ایجاد فشار فروش قیمت یو اس تی دوباره به سمت ۱ دلار حرکت می‌کرد. در طرف دیگر نیز اگر قیمت یو اس تی از ۱ دلار کاهش پیدا می‌کرد دارندگان آن می‌توانستند با پرداخت ۱ یو اس تی به ارزش ۱ دلار رمزارز لونا دریافت کنند. بدین ترتیب با کاهش عرضه قیمت دوباره به ۱ دلار نزدیک می‌شد.
استیبل کوین الگوریتمی UST بیش از یک سال طبق این الگوریتم موفق به حفظ ارزش ۱ دلاری خود شد اما در آپریل سال گذشته میلادی این تعادل از بین رفت و تراژدی سقوط این استیبل کوین و رمزارز لونا رقم خورد.
استیبل کوین یو اس دی دی (USDD)
استیبل کوین الگوریتمی USDD مدتی قبل از سقوط استیبل کوین UST توسط «جاستین سان» (Justin Sun) معرفی شد. جاستین سان که در آن زمان نفر اول بلاک چین «ترون» (Tron) به حساب می‌آمد، در تلاش بود موفقیت مقطعی UST در آن روزها را کپی کرده و استیبل کوینی شبیه آن را در بلاک چین ترون پیاده‌سازی کند.
استیبل کوین یو اس دی دی در زمان نگارش این مقاله با قیمت ۰.۹۸ دلار معامله می‌شود و علی‌رغم تجربه تلخ استیبل کوین UST فعلاً توانسته تاحدودی ارزش خود را ثابت نگه دارد. با این حال از نظر خیلی‌ها استیبل کوین الگوریتمی USDD شبیه یک بمب ساعتی است که هرلحظه امکان انفجار آن وجود دارد. این موضوع را نوسانات شدید این استیبل کوین در شرایط متلاطم بازار نیز نشان می‌دهد که در جریان آن شاهد کاهش چندین سنتی این رمزارز هستیم.
استیبل کوین یو اس دی ان (USDN)
استیبل کوین الگوریتمی دیگر استیبل کوین یو اس دی ان با نماد USDN است که به بلاک چین «ویوز» (Waves) تعلق دارد. این استیبل کوین نیز عملکردی شبیه استیبل کوین‌های یو اس تی و یو اس دی دی دارد و هم‌اکنون با قیمت ۰.۳۶ دلار معامله می‌شود. بنابراین در حال حاضر این استیبل کوین نیز نتوانسته ارزش ۱ دلاری خود را حفظ کند و به نظر می‌رسد سرنوشتی شبیه یو اس تی و رمزارز لونا در انتظار آن باشد.
سخن پایانی
استیبل کوین‌های الگوریتمی نوع خاصی از رمزارزهای با ارزش ثابت هستند که به جای یک شرکت مرکزی، الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند وظیفه‌ی حفظ ارزش آن‌ها را برعهده دارند. برخلاف استیبل کوین‌های معمولی مثل تتر که چندین سال است موفق به حفظ ارزش ۱ دلاری خود شده‌اند، بسیاری از استیبل کوین‌های الگوریتمی به دلایل مختلف با شکست مواجه شده و ارزش ۱ دلاری خود را از دست داده‌اند. با این حال نمونه‌های موفقی مثل استیبل کوین الگوریتمی دای نیز وجود دارند که در این زمینه موفق عمل کرده‌اند.
بنابراین سرمایه‌گذاری در استیبل کوین‌های الگوریتمی، ریسک‌ها و خطرات خاص خود را دارد و برای کمک به شما در این مقاله ابتدا چنین رمزارزهایی را تعریف کرده و سپس با بیان مزایا و معایب آن‌ها لیستی از شناخته‌شده‌ترین استیبل کوین‌های الگوریتمی بازار را نیز معرفی کردیم. امیدواریم از این مقاله استفاده کرده باشید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
