تاثیر HFT بر نقدینگی بازار چیست؟ + خطرات HFT
معاملات فرکانس بالا یا HFT چهره بازارهای مالی را دگرگون کرده است؛ جایی که سرعت، دقت و الگوریتمها تعیینکننده مسیر قیمتها هستند. این فناوری پیچیده نهتنها نقدشوندگی را افزایش میدهد، بلکه ساختار قیمتگذاری بازار را نیز متحول میکند. شناخت نحوه عملکرد HFT برای معاملهگران، تحلیلگران و حتی سیاستگذاران مهم است؛ زیرا تاثیر آن فراتر از چند میلیثانیه است و به عمق بازارهای جهانی نفوذ میکند.در ادامه با این مقاله از حسینی فایننس به شناخت HFT می پردازیم.
معاملات HFT چیست و چگونه کار میکند؟
معاملات فرکانس بالا یا HFT روشی است که در آن الگوریتمها با سرعتی فوقالعاده بالا، سفارشهای خرید و فروش را در کسری از ثانیه اجرا میکنند. این مدل بر زیرساختهای کمتاخیر، سرورهای قدرتمند و اتصال مستقیم به صرافیها تکیه دارد تا بتواند از کوچکترین نوسانات قیمت سود بگیرد. در این سیستم، الگوریتمها همزمان چندین بازار را اسکن میکنند، اختلافات بسیار جزئی قیمت را شناسایی کرده و بلافاصله معامله انجام میدهند؛ فرصتهایی که برای یک معاملهگر انسانی قابل رویت نیست. هدف اصلی HFT افزایش سرعت گردش سرمایه و بهرهبرداری از تغییرات لحظهای بازار است و به همین دلیل نقش مهمی در حجم معاملات و ساختار قیمتگذاری بازارهای مالی دارد.
نقش معاملات الگوریتمی در بازارهای مالی
معاملات الگوریتمی در نقش موتور محرک بازارهای مدرن، اجرای سفارشها را سریعتر، دقیقتر و منظمتر میکنند و بخش بزرگی از جریان نقدینگی امروزی را شکل میدهند.
- کاهش خطای انسانی: الگوریتمها تصمیمگیری را از حالت احساسی خارج میکنند و اجرای معاملات را بر پایه داده انجام میدهند.
- افزایش سرعت و بهرهوری بازار: سفارشها در کسری از ثانیه پردازش میشوند و تاخیر میان ثبت و اجرا به حداقل میرسد.
- بهبود نقدشوندگی: حضور مداوم سفارشات خرید و فروش باعث میشود بازار عمیقتر و معاملات روانتر شوند.
- پیشبینیپذیری بیشتر رفتار قیمت: الگوریتمها با ایجاد الگوهای مشخص در جریان سفارشات، به ثبات نسبی حرکت قیمت کمک میکنند.
- امکان بروز نوسانات شدید: در صورت خطا یا همزمانی الگوریتمهای متعدد، بازار میتواند دچار نوسانات لحظهای و شوکهای کوتاهمدت شود.
در نهایت، معاملات الگوریتمی ترکیبی از کارایی و ریسک ایجاد میکنند؛ ابزاری قدرتمند که در صورت مدیریت صحیح، ساختار بازار را منظمتر و شفافتر میسازد.
بررسی مثبت و منفی HFT در نقدشوندگی
HFT میتواند نقدشوندگی را تقویت کند زیرا معاملهگران فرکانس بالا معمولا حجم زیادی از سفارشها را وارد بازار میکنند. این حجم بالا فاصله میان قیمت خرید و فروش را کاهش میدهد و امکان معامله سریعتر را برای همه بازیگران فراهم میسازد. در نتیجه بازارها روانتر و رقابتیتر میشوند. از سوی دیگر، HFT با ارائه مظنههای پیوسته به تعمیق دفتر سفارشات کمک میکند و باعث افزایش سرعت گردش سرمایه میشود.
اما نکات منفی نیز وجود دارد. گاهی رفتار الگوریتمها منجر به نقدشوندگی کاذب میشود؛ بدین معنا که سفارشها به سرعت وارد و حذف میشوند و عمق واقعی بازار پایدار نیست.
این مسئله میتواند معاملهگران خرد را فریب دهد. در شرایط بحران نیز معاملهگران HFT ممکن است بهصورت ناگهانی از بازار خارج شوند و باعث سقوط شدید نقدشوندگی شوند. بنابراین نقش HFT در نقدشوندگی دوگانه است: هم قدرت تقویت دارد و هم پتانسیل ایجاد بیثباتی.
HFT چگونه باعث افزایش حجم معاملات میشود؟
HFT با اجرای هزاران سفارش در کسری از ثانیه، بهطور طبیعی حجم معاملات بازار را چندین برابر میکند. الگوریتمها موقعیتها را بسیار سریع باز و بسته میکنند و هر معامله با سود بسیار کم در مجموع حجم بزرگی ایجاد میکند. این سیستمها اختلافات کوچک قیمتی را از طریق آربیتراژ شناسایی و اصلاح میکنند و همین فعالیت لحظهای، جریان مداومی از سفارشات را وارد بازار میسازد.
همچنین بازارگردانهای الگوریتمی که از HFT استفاده میکنند دائما مظنه خرید و فروش ارائه میدهند و باعث میشوند بازار همیشه فعال و پرمعامله باقی بماند. این رفتار سرعت گردش سرمایه را افزایش میدهد و حجم ظاهراً بالایی ایجاد میکند حجمی که میتواند واقعی و حاصل فعالیت طبیعی بازار باشد یا مصنوعی و ناشی از حرکت سریع الگوریتمها.
خطرات HFT برای نوسانات کوتاهمدت
از مهمترین انتقادها علیه HFT، تاثیر آن بر نوسانات کوتاهمدت بازار است. سرعت بالای پردازش سفارشها میتواند باعث شود قیمتها در مدت بسیار کوتاهی تغییرات شدیدی را تجربه کنند. در شرایطی که اخبار لحظهای منتشر میشود، الگوریتمها واکنشهای افراطی نشان میدهند و ممکن است موجهای کوتاهمدت اما شدید نوسان ایجاد کنند. نمونههای تاریخی مانند Flash Crash سال ۲۰۱۰ نشان داد که اختلال در الگوریتمها میتواند موجب سقوطهای ناگهانی و برگشتهای سریع شود.
HFT در برخی مواقع نقدشوندگی را موقتا افزایش میدهد اما این نقدشوندگی ممکن است در شرایط اضطراری به سرعت خشک شود. خروج ناگهانی الگوریتمها از بازار میتواند تعادل قیمتها را برهم بزند و نوسانهای غیرمنطقی ایجاد کند. برای معاملهگران خرد، این نوع نوسانات خطرناک است زیرا نمیتوانند با سرعت کافی واکنش نشان دهند. به همین دلیل نهادهای نظارتی بهطور جدی رفتار معاملهگران فرکانس بالا را رصد میکنند تا از ایجاد نوسانات مصنوعی جلوگیری شود.
تاثیر HFT بر قیمتگذاری دقیقتر داراییها
HFT با سرعت تحلیل و اجرای بسیار بالا، از اثرگذارترین عوامل در دقیقتر شدن قیمتگذاری داراییها در بازارهای مالی است. این فناوری اختلافات قیمتی را در لحظه شناسایی و اصلاح میکند و اجازه نمیدهد قیمتها از ارزش واقعی فاصله زیادی بگیرند.
۱. اصلاح سریع اختلاف قیمتها: الگوریتمهای HFT با انجام آربیتراژ میان بازارهای مختلف، قیمتهای ناهماهنگ را در کسری از ثانیه همتراز میکنند و مانع شکلگیری قیمتهای غیرواقعی میشوند.
۲. افزایش عمق بازار و ارائه مظنههای لحظهای: HFT با ایجاد حجم زیاد سفارشات خرید و فروش، بازار را عمیقتر میکند و باعث میشود قیمتها بهتر منعکسکننده اطلاعات لحظهای باشند.
۳. کاهش فاصله قیمت خرید و فروش (Bid-Ask Spread): حضور فعال بازارگردانهای الگوریتمی فاصله میان قیمت خرید و فروش را کم میکند و این به معنای قیمتگذاری دقیقتر و بازاری شفافتر است.
۴. واکنش سریع به انتشار اطلاعات جدید: الگوریتمها اطلاعات را فوری پردازش میکنند و تغییرات قیمت با سرعت بیشتری به اخبار و دادههای تازه واکنش نشان میدهد.
در مجموع، HFT معمولا موجب افزایش دقت قیمتها و بهبود کارایی بازار میشود؛ هرچند در شرایط خاص، واکنشهای بیشازحد الگوریتمها ممکن است قیمتگذاری را مختل کند
دیدگاه نهادهای ناظر نسبت به HFT
نهادهای نظارتی رویکردی دوگانه نسبت به HFT دارند. از یک سو، این شیوه معاملاتی موجب افزایش نقدشوندگی، کاهش اسپردها و بهبود کارایی بازار میشود؛ از سوی دیگر، پتانسیل ایجاد نوسانات شدید، دستکاری بازار و نقدشوندگی کاذب را دارد. قانونگذاران در بسیاری از کشورها تلاش کردهاند با وضع مقررات سختگیرانهتر، رفتار HFT را کنترل کنند. مقرراتی مانند محدودیت در لغو سریع سفارشها، اعمال هزینه برای سفارشهای بیاثر و الزام به شفافیت بیشتر از جمله اقداماتی است که برای کنترل این حوزه اجرا شده است.
در مجموع، نهادهای ناظر HFT را نه کاملا مثبت و نه کاملا خطرناک میدانند، بلکه معتقدند باید چارچوبهایی ایجاد شود که مزایای آن حفظ و معایب آن مدیریت شود. این دیدگاه باعث شده HFT از بحثبرانگیزترین حوزههای تنظیمگری مالی باشد.
HFT در بورسهای بزرگ جهانی
در بورسهای بزرگی مانند نیویورک، نزدک، لندن و توکیو بخش قابلتوجهی از حجم معاملات توسط HFT انجام میشود. این بازارها به زیرساختهای فوقسریع مجهز هستند و شرکتهای فعال در حوزه HFT سرورهای خود را در نزدیکی صرافیها قرار میدهند تا کمترین تاخیر ممکن را تجربه کنند. چنین محیطی امکان اجرای سفارشها در کمتر از یک میلیثانیه را فراهم میکند و رقابت بر سر سرعت را به بالاترین سطح میرساند.
HFT در این بورسها نقش مهمی در افزایش نقدشوندگی، ایجاد عمق بازار و بهبود بازارگردانی دارد. با وجود نگرانیها درباره نوسانات لحظهای یا رفتارهای مصنوعی، نهادهای مالی همچنان HFT را بخشی مهم از ساختار معاملاتی میدانند؛ زیرا حذف آن باعث کاهش چشمگیر حجم و کارایی بازار میشود. در مقابل، نظارت سختگیرانهای بر فعالیت شرکتهای HFT اعمال میشود تا تعادل میان سرعت، شفافیت و ثبات بازار حفظ شود.
تاثیر HFT بر رفتار معاملهگران خرد
حضور HFT در بازار باعث میشود معاملهگران خرد با محیطی سریعتر و رقابتیتر مواجه شوند؛ محیطی که در آن تصمیمگیری دستی توان رقابت با سرعت الگوریتمها را ندارد.
- کاهش فرصتهای آربیتراژ:الگوریتمهای HFT اختلافات جزئی قیمت را فورا اصلاح میکنند و فرصتهای سود کوچک برای معاملهگران خرد از بین میرود.
- کاهش اسپرد و هزینههای معاملاتی:فعالیت شدید HFT فاصله قیمت خرید و فروش را کم میکند و اجرای معامله برای معاملهگران خرد ارزانتر میشود.
- افزایش نوسانات لحظهای: حجم سفارشهای سریع و متوالی میتواند باعث جهشهای کوتاهمدت قیمت شود؛ چیزی که تحلیل و واکنش به آن برای معاملهگر خرد دشوار است.
- تغییر در نوع استراتژیها:معاملهگران خرد مجبور میشوند از استراتژیهایی استفاده کنند که کمتر تحتتاثیر حرکات سریع الگوریتمی قرار بگیرد.
در جمعبندی، HFT برای معاملهگران خرد هم مزیت ایجاد میکند و هم چالش؛ مزیت در کاهش هزینهها و چالش در افزایش سرعت و نوساناتی که دستی بهراحتی قابل مدیریت نیست.
آینده HFT و تنظیمگری آن در بازارهای سرمایه
آینده HFT به پیشرفت فناوری و رویکرد نهادهای نظارتی بستگی دارد. با ورود هوش مصنوعی، پردازش کوانتومی و شبکههای کمتاخیرتر، سرعت و پیچیدگی معاملات بیشتر خواهد شد. احتمالا HFT نقش پررنگتری در بازارهای مالی بازی کند. از سوی دیگر، احتمال افزایش مقررات وجود دارد. قانونگذاران ممکن است محدودیتهایی برای جلوگیری از نوسانات مصنوعی، دستکاری بازار و نقدشوندگی کاذب اعمال کنند. سازوکارهای نظارتی جدید مانند الگوریتمهای نظارت خودکار نیز در حال گسترش هستند.
در آینده نزدیک، انتظار میرود HFT بهعنوان بخشی حیاتی از ساختار بازار باقی بماند؛ اما چارچوبهای قانونی آن پیچیدهتر و شفافتر شود. هدف اصلی بازارهای سرمایه این است که از مزایای HFT بهره ببرند و در عین حال، ریسکهای آن را محدود کنند.
سخن پایانی
HFT بخش جداییناپذیر بازارهای مدرن است؛ ابزاری که هم فرصت میسازد و هم چالش. از افزایش نقدشوندگی و اصلاح سریع قیمتها گرفته تا ایجاد نوسانات لحظهای، این فناوری مرز میان کارایی و ریسک را باریکتر کرده است. آینده بازارها بدون شک با نقش پررنگتر HFT همراه خواهد بود، اما مسیر آن به مدیریت ریسک و تنظیمگری هوشمند بستگی دارد. معاملهگران و نهادهای ناظر باید بهگونهای عمل کنند که مزایای این سیستم حفظ و پیامدهای آن کنترل شود.
