ارزش دفتری چیست؟ نحوه محاسبه ارزش دفتری به زبان ساده

یکی از روش‌های ارزیابی سهام شرکت‌ها در بورس محاسبه ارزش دفتری آن سهم است. ارزش دفتری در واقع از تقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام به دست می‌آید و تفاوت‌های عمده‌ای با سایر انواع ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها در بورس دارد. ارزش دفتری در کنار ارزش اسمی، ارزش بازاری و ارزش ذاتی چهار روش ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها در بورس هستند که امروز قصد داریم به‌طور تخصصی در مورد ارزش دفتری صحبت کنیم. همچنین قرار است ارزش دفتری را با سایر انواع ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها در بورس مقایسه کنیم و ببینیم که چه تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. اگر در بورس فعال هستید و به تحلیل بنیادی سهام علاقه دارید، لطفا تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا صفر تا صد ارزش دفتری سهام را در اختیارتان قرار دهیم.

مفهوم ارزش دفتری

یکی از روش‌های تعیین ارزش سهام شرکت‌های حاضر در بورس محاسبه ارزش دفتری آن سهم است که از تقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعداد کل سهام منتشر شده به دست می‌آید. ارزش دفتری یا Book Value اصطلاحی در حسابداری و یکی از روش‌های موجود برای محاسبه ارزش سهام یک شرکت در بورس است که از تقسیم حقوق صاحبان سهام شرکت مورد نظر بر تعداد کل سهام به دست می‌آید.

به ارزش دفتری «ارزش تصفیه» (Liquidation Value) نیز گفته می‌شود. این نام‌گذاری از آنجایی انجام شده است که در زمان انحلال شرکت، بعد از فروش دارایی‌ها و پرداخت بدهی‌ها، سرمایه‌ای که باقی می‌ماند بین سهام‌داران شرکت تقسیم می‌شود. یکی دیگر از دلایل اهمیت ارزش دفتری این است که در محاسبه نسبت P/B از آن استفاده می‌شود. این نسبت در تحلیل سهام یک شرکت و تصمیم برای خرید یا فروش آن کاربرد دارد و از تقسیم کردن قیمت هر سهم بر ارزش دفتری آن به دست می‌آید. حرف P در نسبت P/B مربوط به کلمه Price و حرف B مربوط به کلمه Book Value است. به همین دلیل از این نسبت با عنوان نسبت قیمت بر ارزش دفتری نیز یاد می‌شود.

ارزش دفتری چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه ارزش دفتری باید ابتدا دارایی‌های یک شرکت را از بدهی‌های آن کسر کرده و سپس عدد به دست آمده را بر تعداد کل سهام منتشر شده تقسیم کنید.

بعد از اینکه فهمیدیم ارزش دفتری سهام چیست نوبت به بررسی روش‌های محاسبه ارزش دفتری می‌رسد. برای محاسبه ارزش دفتری سهام یک شرکت قدم اول این است که بدهی‌های آن شرکت را به همراه دارایی‌های آن حساب کنیم. از کم کردن مبلغ بدهی‌های شرکت از دارایی‌های آن عددی به دست می‌آید که به آن حقوق صاحبان سهام شرکت یا مجموع ارزش سرمایه سهام‌داران شرکت می‌گویند. اکنون اگر این عدد را بر تعداد سهام منتشر شده شرکت مورد نظر تقسیم کنیم، ارزش دفتری آن به دست خواهد آمد.

فرمول به دست آوردن ارزش دفتری بدین صورت است:

بدهی – دارایی تقسیم بر تعداد کل سهام

مثال ساده نحوه محاسبه ارزش دفتری

برای درک بهتر مفهوم ارزش دفتری و چگونه محاسبه آن بهتر است یک مثال قابل‌فهم ارائه کنیم. فرض کنید مجموع دارایی‌های یک شرکت بعد از اولین سال فعالیت خود به ۲۰ میلیارد تومان رسیده است. مجموع بدهی‌های شرکت مورد نظر به بانک‌ها و سایر شرکت‌ها نیز ۱۵ میلیارد تومان برآورد شده است. از کسر این دو عدد با عدد ۵ میلیارد تومان مواجه می‌شویم که همان مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت است. اکنون اگر تعداد سهام منتشرشده شرکت مورد نظر را ۱۰ میلیون سهم در نظر بگیریم از تقسیم ۵ میلیارد بر ۱۰ میلیون عدد ۵۰۰ به دست می‌آید که همان ارزش دفتری سهام شرکت مورد نظر است. نکته جالب اینجاست که چون در محاسبه ارزش دفتری از اعداد و ارقامی که در دفاتر حسابداری شرکت مورد نظر استفاده می‌شود، به آن ارزش دفتری می‌گویند و ذکر کلمه «دفتر» به همین علت است.

مقایسه ارزش دفتری با سایر انواع ارزش سهام

ارزش دفتری تفاوت‌ها و شباهت‌های مختلفی با انواع دیگر ارزش سهام در بورس دارد. برای مثال ارزش دفتری عددی متغیر بوده اما ارزش اسمی یک مقدار ثابت و از پیش تعیین شده است. همان‌طور که گفتیم ارزش دفتری تنها یکی از روش‌های نشان دادن ارزش سهام یک شرکت است. به عبارت دیگر، برای نشان دادن ارزش سهام یک شرکت از روش‌های دیگری نیز استفاده می‌شود که به آن‌ها ارزش اسمی، ارزش بازاری و ارزش ذاتی می‌گویند. در اینجا در مورد مفهوم ارزش دفتری صحبت کردیم و در این بخش می‌خواهیم تفاوت‌های ارزش دفتری با ارزش اسمی، ارزش بازاری و ارزش ذاتی را بیان کنیم. ضمن اینکه برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع ارزش سهام در بازار سرمایه می‌توانید مقاله لینک شده را مطالعه کنید.

مقایسه ارزش دفتری با ارزش اسمی

در مورد تفاوت‌های ارزش دفتری با ارزش اسمی باید گفت که ارزش اسمی یک مقدار مشخص و توافق‌شده است که در همان زمان تاسیس و انتشار سهام شرکت به ازای هر ورقه عادی تعیین می‌شود. این در حالی است که ارزش دفتری باید طبق فرمول بالا محاسبه شود. یکی دیگر از فرق‌های ارزش دفتری با ارزش اسمی این است که ارزش اسمی یک مقدار ثابت است و تغییر نمی‌کند اما ارزش دفتری مقدار ثابت و مشخصی ندارد.

مقایسه ارزش دفتری با ارزش بازاری

ارزش بازاری هر سهم در واقع همان قیمتی است که سرمایه‌گذاران در بازار آزاد سهم مورد نظر خود را با آن قیمت خریدوفروش می‌کنند. ارزش بازار هر سهم براساس اصل عرضه و تقاضا مشخص می‌شود و برای همین مدام در حال تغییر است. متغیر بودن مقدار ارزش بازار باعث می‌شود تا آن را مشابه ارزش دفتری در نظر بگیریم زیرا هر دو مقدار ثابتی ندارند و تغییر می‌کنند. با این حال این دلیل نمی‌شود که مقدار ارزش بازاری هر سهم را با ارزش دفتری آن یکسان بدانیم. ممکن است مقدار ارزش بازاری هر سهم با ارزش دفتری آن متفاوت باشد. در مورد برخی سهم‌ها احتمال دارد ارزش دفتری بیشتر از ارزش بازاری باشد. این در حالی است که ارزش دفتری برخی دیگر از سهم‌ها در مقایسه با ارزش بازاری آن‌ها کمتر است.

مقایسه ارزش دفتری با ارزش ذاتی

یکی دیگر از روش‌های ارزیابی سهام شرکت‌ها ارزش ذاتی است که ارزش واقعی سهام هر شرکت را نشان می‌دهد. شباهت ارزش ذاتی با ارزش دفتری در این است که از هر دو برای تحلیل و بررسی سهام استفاده می‌شود. در حقیقت سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از ارزش دفتری و ارزش ذاتی احتمال سودآوری سهم مورد نظر را برآورد کنند. ارزش ذاتی طبق فرمول‌های خاصی از جمله روش «گوردون» (Gordon) به دست می‌آید و در محاسبه آن تمام ابعاد شرکت مورد نظر اعم از صورت‌های مالی، دارایی‌های مشهود و دارایی‌های نامشهود در نظر گرفته می‌شود.

سخن پایانی

در بازار بورس سهام شرکت‌های مختلف با قیمت‌های متفاوتی که براساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود، مورد معامله قرار می‌گیرد. این قیمت همان ارزش بازار سهام شرکت است که تنها یکی از روش‌های ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها محسوب می‌شود. ارزش دفتری، ارزش اسمی و ارزش ذاتی سه روش دیگر برای این کار هستند که در مقاله امروز به‌طور ویژه در مورد ارزش دفتری صحبت کردیم. همچنین در طول مقاله ارزش دفتری را با انواع دیگر روش‌های ارزیابی سهام مقایسه کردیم و دیدیم که چه تفاوت‌ها و شباهت‌های بین آن‌ها وجود دارد.

برای محاسبه ارزش دفتری تنها کافی است حقوق صاحبان سهام را بر تعداد کل سهام منتشرشده تقسیم کنید تا ارزش دفتری آن سهم به دست بیاید. مقدار ارزش دفتری ممکن است با ارزش اسمی، ارزش ذاتی و ارزش بازاری متفاوت باشد که کاملا طبیعی است. اگر شما هم در بورس ایران مشغول معامله سهام شرکت‌ها هستید، می‌توانید نظرات خود را در مورد ارزش دفتری بیان کنید. همچنین به ما بگویید که آیا در تحلیل‌های خود از ارزش دفتری استفاده می‌کنید یا ترجیح می‌دهید براساس روش‌های دیگر پیش بروید.