بازار دارایی‌های فکری فرابورس به زبان ساده
در سال ۱۳۹۱ شمسی که فرابورس ایران تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی و نوآوری در این ابزارها را به عنوان یکی از اهداف اصلی خود برگزید، ایده تشکیل بازار دارایی فکری نیز ایجاد شد و هم‌اکنون بازار دارایی‌های فکری یکی از بازارهای زیرمجموعه شرکت فرابورس ایران به حساب می‌آید. اما منظور از دارایی فکری چیست و چگونه می‌توان از مزایای آن بهره برد؟
در حقیقت باید گفت که منظور از دارایی فکری همان تولیدات نوآورانه افراد و شرکت‌های مختلف است که مبتکران و مخترعان می‌توانند به کمک آن ایده‌ها و نوآوری‌های خود را به مرحله تجاری‌سازی برسانند.
در بازار دارایی‌های فکری که به آن بورس ایده نیز گفته می‌شود، دارایی اصلی ایده‌ها و طرح‌های نوینی است که توسط افراد و شرکت‌های نخبه و مخترع ارائه می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این بازار و مرور تاریخچه آن مقاله امروز از بلاگ حسینی فایننس را به صبحت در مورد بازار دارایی‌های فکری در فرابورس اختصاص داده‌ایم. لطفا همراه ما باشید.
دارایی فکری چیست؟
قبل از هر چیز باید با مفهوم دارایی فکری آشنا شویم و بدانیم وقتی صحبت از دارایی فکری می‌شود منظور چیست. به‌طور کلی از اصطلاح دارایی فکری برای اشاره به مجموعه‌ای از تولیدات نوآورانه استفاده می‌شود که حاصل خلاقیت ذهنی و ابتکار افراد و شرکت‌های مختلف است.
برای مثال حق اختراع، حق نشر، علامت‌های تجاری مانند لوگو و آرم، آثار هنری و ادبی، فرمول‌های خاص، طرح تجاری و طرح‌های صنعتی از جمله دارایی‌های فکری هستند.
افراد و سازمان‌هایی که چنین تولیدات نوآورانه‌ای دارند، می‌توانند با عرضه آن‌ها در بازار دارایی فکری فرابورس محصول خود را تجاری‌سازی کرده و منابع مالی مورد نیاز برای آن را تامین کنند.
اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری
طبق اسنادی که در سایت رسمی فرابورس ایران منتشر شده است، اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری را می‌توان به ۵ دسته کلی طبقه‌بندی کرد. این دسته‌ها عبارتند از حق ثبت اختراع، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی، حق انحصاری اثر و سایر موارد که در ادامه هر یک را به صورت جداگانه توضیح می‌دهیم.
حق ثبت اختراع
حق ثبت اختراع حقی است که به صورت انحصاری و در قبال اختراع ثبت شده به مخترع اعطا می‌شود. البته این حق ممکن است به نماینده قانونی او نیز اعطا شود.
علائم تجاری
علامت تجاری در واقع نشانه شاخصی است که کالاها یا خدمات معینی را معرفی می‌کند. این علائم توسط شخص یا شرکت خاصی ایجاد می‌شود و به آن‌ها تعلق دارد. برای مثال نماد و برند یک شرکت جزو این دسته به حساب می‌آید.
طرح‌های صنعتی
منظور از طرح صنعتی همان جنبه تزئینی یا ظاهری یک کالا است که می‌تواند شامل مواردی مثل خصوصیات سه بعدی یا دو بعدی آن باشد. برای مثال شکل یک کالا یا خطوط، الگوها و رنگ‌های به‌کاررفته در آن جزو طرح صنعتی محسوب می‌شود.
حق انحصاری اثر
پدیدآورندگان آثار و کارهای ادبی و هنری حقوقی دارند که به آن‌ها حق انحصاری اثر گفته می‌شود. این مورد با اسامی دیگری همچون حق تکثیر و «کپی رایت» (Copyright) نیز شناخته می‌شود.
سایر موارد
سایر دارایی‌های فکری از جمله ارقام گیاهی، نوآوری، مالکیت صنعتی، تحقیق بنیادی و کاربردی، علائم جغرافیایی، اختراعات و غیره در این دسته قرار می‌گیرند.
چگونه ایده خود را در فرابورس ایران عرضه کنیم؟
ممکن است خود شما هم به عنوان خواننده این مقاله ایده یا طرحی داشته باشید که بخواهید آن را در فرابورس عرضه کنید. در این صورت به احتمال زیاد سوالی که در ذهن شما ایجاد شده این است که نحوه فروش ایده در بورس چگونه است؟ این کار با هدف تامین مالی مورد نیاز برای راه‌اندازی طرح انجام می‌شود و از طریق بازار دارایی فکری فرابورس قابل انجام است.
اولین قدم برای عرضه ایده در فرابورس این است که ابتدا حقوق مالکیت معنوی طرح خود را نزد مراجع ثبت قانونی از جمله اداره کل مالکیت صنعتی ثبت کنید. مرحله بعدی مراجعه به شرکت‌های تامین سرمایه، مشاوران سرمایه‌گذاری و کارگزاران عضو فرابورس ایران است. در حقیقت شما از طریق این شرکت‌ها می‌توانید درخواست خود را برای حضور در فرابورس مطرح کنید.
به عبارت دیگر، رویه اجرایی بازار معاملات اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس در سه مرحله انجام می‌شود که در ادامه هر یک را با جزئیات بیشتری شرح می‌دهیم. شما می‌توانید با طی کردن این سه مرحله آسان ایده خود را در فرابورس عرضه کنید.
مرحله اول فرابورسی کردن ایده
در مرحله اول دارنده اوراق دارایی فکری که می‌خواهد حقوق مادی ناشی از دارایی فکری خود را در فرابورس عرضه کند، باید به یکی از شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه یا کارگزاری عضو فرابورس مراجعه کند. این فرد یا شرکت موظف است مدارک زیر را نیز به همراه داشته باشد و سپس درخواست خود را نزد این نهادها به ثبت برساند:
- اوراق مربوط به شناسایی مخترح طرح
- اوراق مربوط به شناسایی مالک حقوق مادی ناشی از دارایی فکری که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
- اوراق مربوط به ثبت دارایی فکری نزد مراجع معتبر ثبت کننده
با انجام این کارها نوبت به مرحله دوم می‌رسد که در بخش بعدی به آن اشاره می‌کنیم.
مرحله دوم عرضه ایده در فرابورس
در مرحله دوم شرکت مشاور سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه یا کارگزاری عضو فرابورس که مدارک و درخواست متقاضی را در مرحله اول دریافت کرده است، این مدارک و درخواست را به فرابورس ایران ارائه می‌کند.
مرحله سوم فروش ایده در فرابورس
در مرحله سوم عرضه ایده در فرابورس نیز، بعد از اینکه مدارک و درخواست مورد نظر وصول شد، مراحل بعدی و اصلی این کار انجام می‌شود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احراز اصالت و هویت اختراع و مخترع از مرجع ثبت مربوطه
- اخذ تاییدات فنی طرح از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
- ارائه گزارش در خصوص اینکه آیا طرح مورد نظر قابلیت تجاری‌سازی در قالب طرح کسب‌وکار دارد یا خیر توسط شرکت مشاور سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه یا کارگزاری عضو فرابورس
- موافقت اصولی کمیته عرضه فرابورس ایران
بنابراین اگر شما هم می‌خواهید ایده خود را در فرابورس عرضه کنید باید این سه مرحله را به‌ترتیب طی کنید.
نحوه نقل و انتقال اوراق مبتنی بر دارایی فکری
در زمان نگارش این مقاله و براساس سند رسمی موجود در سایت فرابورس ایران، نقل و انتقالات انواع اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری شامل انواع اوراق گواهی ثبت اختراع، طرح صنعتی و علائم تجاری از طریق بازار سوم فرابورس ایران انجام می‌شود که می‌توان آن را در ۴ گروه زیر دسته‌بندی کرد:
- عرضه اوراق بهادار شرکت‌های سهامی خاص مبتنی بر دارایی فکری
- عرضه مستقیم و بی‌واسطه اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری
- عرضه حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مدت زمان معین
- عرضه حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مقدار معین
بیایید در ادامه توضیحات بیشتری را در مورد هر یک از این ۴ گروه بیان کنیم.
عرضه اوراق بهادار شرکت‌های سهامی خاص مبتنی بر دارایی فکری
در روش اول شرکت مشاور سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه یا کارگزاری عضو فرابورس یک شرکت جدید سهامی خاص و مطابق با اساسنامه نمونه فرابورس ایجاد می‌کند و مدارک ثبتی آن را به فرابورس ارائه می‌دهد. در ادامه نیز کارهای دیگری همچون انتقال مالکیت حق اختراع به شرکت جدید ثبت شده، ارزش‌گذاری سهام شرکت، ارائه آگهی روزنامه رسمی در خصوص اعضای هیئت‌مدیره شرکت، ارائه سند انتقال مالکیت دارایی فکری و سایر مدارک به فرابورس انجام می‌شود.
عرضه مستقیم و بی‌واسطه اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری
در این نوع از نقل و انتقال، درخواست واگذاری و انتقال قطعی و همیشگی کلیه حقوق ناشی از ثبت دارایی فکر طبق دستورالعمل‌های موجود به فرابورس ارائه می‌شود. سپس انتقال قطعی و همیشگی دارایی فکر از طریق روش‌هایی مثل بیع یا صلح حق مالی با انجام تشریفات لازم به خریدار یا خریداران جدید انتقال می‌یابد.
عرضه حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مدت زمان معین
در این مرحله نیز مشابه نوع انتقال قبلی، درخواست واگذاری حق بهره‌برداری از حقوق دارایی فکری در مدت زمان معین به فرابورس ارائه می‌شود و انتقال از طریق بیع یا صلح حق مالی به خریدار یا خریداران جدید انتقال می‌یابد.
عرضه حق بهره‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مقدار معین
در این روش انتقال هم همانند دو روش قبلی درخواست واگذاری حق بهره‌برداری از حقوق دارایی فکری با تیراژ معین به فرابورس ارائه می‌شود و از طریق روش‌هایی مثل بیع یا صلح حق مالی به خریدار یا خریدران جدید انتقال می‌یابد.
سخن پایانی
یکی از کمبودهای مهمی که سرمایه‌‌های فکری، نخبگان، مخترعان و صاحبان ایده در کشور با آن مواجه هستند عدم ارتباط با بدنه تولید و عدم توانایی در تجاری‌سازی ایده‌هایشان است. خوشبختانه در سال‌های اخیر با تشکیل بازار دارایی فکری در فرابورس ایران فرصتی برای این افراد ایجاد شده است تا بتوانند از طریق راه‌های شفاف با بخش صنعت، تولید و کشاورزی ارتباط برقرار کنند.
دارایی‌های فکری همچون حق ثبت اختراع، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی، حق انحصاری اثر و موراد مشابه از جمله اوراق بهاداری هستند که افراد و شرکت‌ها می‌توانند آن‌ها را در فرابورس عرضه کنند یا به خریدوفروش آن بپردازند.
از همین رو در مقاله امروز به طور کامل در مورد بازار دارایی فکری فرابورس صحبت کردیم و گفتیم که شما به عنوان یک مخترع و مبتکر چگونه می‌توانید ایده خود را در فرابورس عرضه کنید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
