ارزش کلی قفل شده (TVL) چیست؟
در بازار ارزهای دیجیتال برای سنجیدن نحوه‌ی عملکرد یک پروژه از شاخص‌ها و معیارهای مختلفی مثل «ارزش بازار» (Market Cap) و «حجم معاملات» (Volume) استفاده می‌شود.
اما به جز این‌ها معیار دیگری هم به نام «ارزش کلی قفل شده» یا به اختصار TVL وجود دارد که نسبت به سایر معیارها توجه چندانی به آن نمی‌شود. با این حال ارزش کلی قفل شده‌ی یک پروژه‌ی بلاک چینی اطلاعات بسیار مهمی را در دل خود نهفته است که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای از آن استفاده می‌کنند.
از همین رو قصد داریم در این مقاله به این معیار کمتر شناخته‌شده و در عین حال بسیار مهم بپردازیم و ببینیم که چگونه می‌توان از اطلاعات ارزشمند آن بهره‌مند شد. لطفاً تا انتها همراه ما باشید.
مفهوم ارزش کلی قفل شده (TVL)
واژه‌ی TVL مخفف عبارت Total Value Locked است که در ادبیات کریپتویی فارسی به آن «ارزش کلی قفل شده» می‌گوییم. معیار TVL در حقیقت مقدار کل دارایی‌های ذخیره شده در پروتکل‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز حوزه‌ی «دیفای» (DeFi) را نشان می‌دهد.
همانطور که می‌دانید به مجموعه‌ی سایت‌ها و پلتفرم‌هایی که بر بستر فناوری بلاک چین، خدمات مالی سنتی مثل وام‌دهی را به شکلی غیرمتمرکز ارائه می‌کنند، حوزه‌ی دیفای یا «امور مالی غیرمتمرکز» (Decentralized Finance) می‌گوییم.
شاکله‌ی اصلی این پلتفرم‌ها را «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) تشکیل می‌دهد و کاربران می‌توانند با اتصال کیف پول‌های دیجیتال خود به این سایت‌ها از خدمات آن بهره‌مند شوند.
بنابراین زمانی که از معیاری مثل ارزش کلی قفل شده یا TVL صحبت می‌کنیم، منظور همان دارایی‌هایی هستند که کاربران مختلف به منظور بهره‌مندی از خدمات این پلتفرم‌ها، به قراردادهای هوشمند آنها ارسال می‌کنند.
به عبارت دیگر کاربران می‌توانند به منظور بهره‌مندی از خدماتی مثل سپرده‌گذاری، وام‌دهی و کسب سود از طریق شرکت در «استخرهای نقدینگی» (Liquidity Pools) دارایی‌های خود را در این پلتفرم‌ها قفل کنند.
این کار را می‌توان چیزی شبیه بانک‌داری سنتی در نظر گرفت که برای بهره‌مندی از سود ماهانه دارایی شما حتماً باید برای مدت مشخصی در حساب بانکی‌تان باقی بماند و قفل شود.
به عبارت دیگر، وقتی گفته می‌شود ارزش کلی قفل شده یا TVL یک پروژه به عنوان مثال ۱۰ میلیارد دلار است، نشان می‌دهد که کاربران مختلف برای بهره‌مندی از خدمات وام‌دهی، سپرده‌گذاری یا سایر خدمات مالی این پروژه‌ها، رمزارزهایشان را در اختیار آن پلتفرم قرار داده‌اند.
عدد ۱۰ میلیارد دلار نیز در واقع همان ارزش دلاری این رمزارزها است که با مراجعه به برخی از سایت‌های آماری می‌توان آن را مشاهده کرد.
چرا شاخص ارزش کلی قفل شده مهم است؟
وقتی ارزش کلی قفل شده‌ی یک پروژه افزایش می‌یابد، بدین معناست که کاربران بیشتری تمایل به استفاده از خدمات آن دارند. برای مثال؛ فرض کنید TVL یک صرافی غیرمتمرکز مثل «یونی سواپ» (UniSwap) نسبت به ماه گذشته رشد چشم‌گیری کرده است.
این رشد نشان می‌دهد که در ۳۰ روز گذشته، کاربران اعتماد بیشتری به آن پلتفرم کرده‌اند و در نتیجه سرمایه‌ی بیشتری وارد یونی سواپ شده است.
علاوه بر اینکه TVL میزان تمایل کاربران به استفاده از یک پلتفرم خاص را نشان می‌دهد، با استفاده از آن می‌توان شرایط کلی حوزه‌ی دیفای و ارزهای دیجیتال را نیز تحلیل کرد.
هر چه سرمایه‌ی قفل شده در پلتفرم‌های دیفای افزایش یابد به همان نسبت مجموع آنها نیز بیشتر خواهد شد. بدین ترتیب می‌توان فهمید که کاربران نسبت به شرایط فعلی بازار خوش‌بین هستند و می‌خواهند از خدمات این پلتفرم‌ها بهره‌مند شوند.
از شاخص TVL برای تحلیل ارزش واقعی رمزارز یک پلتفرم هم می‌توان استفاده کرد. برای مثال؛ فرض کنیم شما می‌خواهید روی ارز دیجیتال UNI که رمزارز بومی پلتفرم یونی سواپ است، سرمایه‌گذاری کنید و می‌خواهید به کمک شاخص ارزش کلی قفل شده ارزش واقعی این رمزارز را تحلیل کنید.
برای این کار می‌توان TVL آن پروژه را با مقدار ارزش بازار آن مقایسه کرد. معمولاً وقتی ارزش بازار یک رمزارز نسبت به TVL آن پروژه به مراتب بیشتر باشد، به احتمال زیاد نشان دهنده‌ی این است که رمزارز مورد نظر بیش از حد ارزش‌گذاری شده و از ارزش واقعی خود گران‌تر خریدوفروش می‌شود.
به همین ترتیب، اگر ارزش بازار در مقایسه با ارزش کلی قفل شده کمتر باشد نشان دهنده‌ی این است که قیمت فعلی آن رمزارز از ارزش واقعی خود کمتر است.
نکته‌ی مهم دیگر این است که ارزش کلی قفل شده را می‌توان از یک لایه بالاتر نیز تحلیل کرد. همانطور که می‌دانید هر کدام از پروژه‌های دیفای بر بستر یکی از بلاک چین‌های شناخته‌شده مثل اتریوم، «آوالانچ» (Avalanche)، «فانتوم» (Fantom) یا هر بلاک چین لایه اول دیگر ساخته می‌شوند.
برای همین می‌توان مجموع ارزش کلی قفل شده‌ی همه‌ی پروژه‌های یک بلاک چین خاص را نیز تحلیل کرد. به عنوان مثال اگر TVL چند پروژه که روی بلاک چین اتریوم عرضه شده‌اند، افزایش پیدا کند می‌تواند روی ارزش خود ارز دیجیتال اتریوم نیز تاثیر مثبت داشته باشد.
چگونه می‌توان ارزش کلی قفل شده یک پروژه را فهمید؟
برای محاسبه‌ی ارزش کلی قفل شده‌ی یک پروژه می‌توان تعداد رمزارزهای واریز شده به آن پروژه را در قیمت دلاری هر کدام ضرب کرده و مجموع آنها را به دست آورد.
اما نگران نباشید! لازم نیست خودتان به صورت دستی همه‌ی این محاسبات را به دست آورید. خوشبختانه، برخی از فعالان و متخصصان این حوزه سایت‌های مخصوصی را طراحی کرده‌اند که دقیقاً همین کار را انجام می‌دهند.
برای مثال سایت «دیفای لاما» (DeFi Llama) را در نظر بگیرید که یک سایت آماری برای تحلیل پروتکل‌های دیفای است. با مراجعه به این سایت می‌توان ارزش کلی قفل شده‌ی پروژه‌های مختلف را مشاهده و حتی مقدار آن را با روزها و هفته‌های گذشته مقایسه کرد.
علاوه بر این، امکان مشاهده‌ی ارزش کلی قفل شده‌ی یک بلاک چین خاص مثل اتریوم نیز وجود دارد و می‌توان فهمید کدام پروژه‌ی روی هر بلاک چین سهم بیشتری در TVL کلی آن دارد.
یکی دیگر از امکانات جالب دیفای لاما این است که می‌توان ارزش کلی قفل شده‌ی تمام پروژه‌های دیفای را فارغ از بلاک چین آنها، مشاهده کرد.
در حال حاضر بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌ی کاربران در پروژه‌های دیفای قفل شده که حدود ۱۶ درصد آن تنها در پلتفرم وام‌دهی MakerDAO انباشته شده است. این رقم در ماه دسامبر سال ۲۰۲۱ میلادی در اوج خود قرار داشت و در مجموع TVL بازار ارزهای دیجیتال به بیش از ۱۶۰ میلیارد دلار می‌رسید.
کدام پروژه‌ها بیشترین ارزش کلی قفل شده را دارند؟
پلتفرم‌های MakerDAO، لایدو و کرو بیشتر ارزش کلی قفل شده را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین بلاک چین‌های اتریوم، بایننس و ترون نیز بهترین بلاک چین‌ها از نظر ارزش کلی قفل شده هستند.
همانطور که در بخش قبلی اشاره کردیم با استفاده از سایت‌های آماری مثل دیفای لاما به راحتی می‌توان ارزش کلی قفل شده‌ی پروژه‌ها و بلاک چین‌های مختلف را بررسی کرد. در ادامه برخی از این پروژه‌ها را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.
بهترین پروژه‌ها از نظر ارزش کلی قفل شده
در حال حاضر پروژه‌ای که بیشتر TVL را به خود اختصاص داده پلتفرم MakerDAO است. در این پلتفرم که روی بلاک چین اتریوم فعالیت می‌کند، کاربران می‌توانند اتریوم‌های خود را به عنوان وثیقه قفل کرده و متناسب با مقدار آن وام بگیرند.
وام پرداختی نیز در قالب استیبل کوین DAI پرداخت می‌شود که ارزش آن همواره با یک دلار برابر است. همانطور که در جریان هستید به رمزارزهایی که در دنیای واقعی پشتوانه‌ی واقعی دارند و ارزش آنها همیشه با ارزش آن پشتوانه برابر است یک «استیبل کوین» (Stablecoin) یا رمزارز با ارزش ثابت می‌گوییم.
در رتبه‌ی دوم این لیست پلتفرم «لایدو» (Lido) قرار دارد که اخیراً سروصدای زیادی نیز به پا کرده است. این پلتفرم در زمینه‌ی نوع خاصی از سپرده‌گذاری که به «سپرده‌گذاری نقد» (Liquid Staking) مشهور است، فعالیت می‌کند.
در این پلتفرم کاربران می‌توانند با سپرده‌گذاری اتریوم و سایر رمزارزهای خود سودهای سالانه‌ی چند درصدی دریافت کرده و علاوه بر آن از اتریوم‌های سپرده‌گذاری شده‌ی خود به عنوان وثیقه در سایر پلتفرم‌ها نیز استفاده کنند.
در رتبه‌ی بعدی نیز صرافی غیرمتمرکز «کرو» (Curve) قرار دارد که تمرکز خود را روی معامله‌ی استیبل کوین‌ها گذاشته است. در این پلتفرم نیز کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در استخرهای نقدینگی این صرافی قفل کرده و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
بهترین بلاک چین‌ها از نظر ارزش کلی قفل شده
با مقایسه‌ی ارزش کلی قفل شده‌ی بلاک چین‌های مختلف شاهد آن هستیم که اتریوم با اختلاف زیادی در صدر قرار دارد. در حقیقت بیش از ۵۰ درصد سرمایه‌ی قفل شده در پلتفرم‌های دیفای متعلق به پروژه‌هایی است که روی اتریوم فعالیت می‌کنند.
در رتبه‌ی دوم و سوم به ترتیب بلاک چین‌های «بایننس» (Binance) و «ترون» (Tron) قرار دارند که هر کدام چیزی حدود ۱۰ درصد ارزش کلی قفل شده‌ی بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین بلاک چین‌های «پالیگان» (Polygon)، «آربیتروم» (Arbitrum)، آوالانچ، «آپتیمیزم» (Optimism)، فانتوم، «کرونوس» (Cronos) و «سولانا» (Solana) نیز در این لیست به چشم می‌خورند.
سخن پایانی
ارزش کلی قفل شده یا TVL به مجموع ارزش رمزارزهای قفل شده در پلتفرم‌های دیفای گفته می‌شود که نشان‌دهنده‌ی سلامت و اهمیت آن پلتفرم و بلاک چین است. از این معیار می‌توان برای تحلیل و بررسی ارزش رمزارزهای بومی یک پروژه یا بلاک چین خاص استفاده کرد.
برای همین است که بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در کنار معیارهای دیگری از جمله ارزش بازار و حجم معاملات از شاخص ارزش کلی قفل شده نیز استفاده می‌کنند.
برای اینکه شما هم بتوانید مفهوم این معیار مهم را درک کرده و در معاملات خود هم از آن استفاده کنید، در این مقاله ابتدا مفهوم آن را به زبانی ساده شرح دادیم و سپس در مورد اهمیت استفاده از آن صحبت کردیم.
در ادامه نیز نحوه‌ی فهمیدن مقدار TVL پروژه‌ها و بلاک چین‌های مختلف را یاد گرفتیم و با بهترین آنها نیز آشنا شدیم. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
شما درباره ارزش کلی قفل شده صحبت کردید اما کاش با مثال مرتبط با دیفای مقاله رو به پایان میرسوندید
وقت شما بخیر
مقاله در رابطه با مفهوم ارزش کلی قفل شده هست ولی خب برای ارتباط این دو باید یه مقاله مفصل و جداگانه زد
موفق باشید