قرارداد آتی زیره سبز چیست؟ معامله زیره سبز در بورس آتی کالا
زیره سبز یکی از گیاهان دارویی شناخته‌شده است که به دلیل خاصیت درمانی خود و کاربرد آن در صنعت ادویه‌سازی طرفدار زیادی دارد. نیاز کم این گیاه به آب در کنار قیمت مناسب آن در بازارهای جهانی باعث شده تا کشت آن در مناطق کم آبی مثل ایران بسیار مساعد باشد. به‌طوری که ایران در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان زیره سبز در جهان است و در بازار آتی کالا نیز می‌توان قرارداد آتی زیره سبز را معامله کرد.
سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که معامله قرارداد آتی زیره سبز چه مزایایی دارد و اصلا چرا باید به جای خرید نقدی زیره سبز به سراغ معامله آن در بازار آتی کالا برویم؟ در مقاله امروز قرار است به این سوال پاسخ دهیم و ببینیم که نحوه خریدوفروش زیره سبز در بورس آتی کالا به شکل یک قرارداد آتی چگونه انجام می‌شود. لطفا همراه ما باشید.
قرارداد آتی چیست؟
«قرارداد آتی» یا «قرارداد آینده» (Futures Contract) به نوع خاصی از قرارداد در بازارهای مالی گفته می‌شود که براساس آن فروشنده و خریدار با یکدیگر توافق می‌کنند تا در زمان مشخصی در آینده (سررسید) مقدار معینی از یک دارایی را با قیمتی مشخص با یکدیگر مبادله کنند.
در این نوع قرارداد فروشنده موظف است در زمان سررسید دارایی توافق‌شده را با همان کیفیت و قیمتی که در قرارداد ثبت شده است، به خریدار بفروشد و خریدار نیز موظف است با پرداخت مبلغ آن، دارایی مورد نظر را از فروشنده بخرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قراردادهای آتی خواندن دو مقاله «معاملات فیوچرز چیست، معرفی انواع قراردادها و معاملات آتی» و «نگاهی به تاریخچه معاملات آتی در بورس» را پیشنهاد می‌کنیم.
قرارداد آتی زیره سبز
قرارداد آتی زیره سبز طبق تعریف بالا قراردادی است که براساس آن فروشنده متعهد می‌شود تا در زمان مشخصی در آینده (سررسید) مقدار معینی زیره سبز را با قیمت مشخصی به خریدار بفروشد. خریدار نیز وظیفه دارد در زمان سررسید هزینه زیره سبز را به فروشنده بپردازد و محصول او را خریداری کند.
عرضه قرارداد آتی زیره سبز در بورس آتی کالا به این دلیل انجام می‌شود که هم فروشنده و هم خریدار از ریسک تغییر قیمت این محصول در آینده در امان بمانند. برای مثال تولیدکننده زیره سبز که قرار است تا چند ماه آینده محصول خود را برداشت کند، می‌تواند در زمان حال با انجام قرارداد آتی زیره سبز محصول خود را به خریدار بفروشد و دیگر نگران کاهش قیمت آن در زمان برداشت نباشد.
به همین ترتیب مصرف‌کننده و خریداری که می‌داند تا چند ماه دیگر به زیره سبز نیاز پیدا خواهد کرد، می‌تواند در زمان حال با معامله قرارداد آتی زیره سبز، تامین محصول خود را در آینده تضمین کند و نگران افزایش قیمت آن تا چند ماه دیگر نباشد.
علاوه بر این، نوسان‌گیرها و سفته‌بازها نیز می‌توانند با تحلیل بازار زیره سبز و باز کردن موقعیت‌های معاملاتی خرید یا فروش از افزایش یا کاهش قیمت این محصول در آینده به درآمد برسند.
لازم به ذکر است که در زمان نگارش این مقاله قرارداد آتی زیره سبز در بورس آتی کالا در وضعیت غیرفعال قرار دارد و در حال حاضر نمی‌توان روی آن معامله باز کرد. براساس اطلاعاتی که در سایت رسمی بورس کالای ایران دیده می‌شود آخرین روز معاملاتی قرارداد آتی زیره سبز به تاریخ ۲۷ آذر ۱۴۰۰ برمی‌گردد اما ممکن است در آینده بار دیگر این قرارداد فعال شود.
اگر نوسان‌گیر هستید تا آن زمان می‌توانید با مطالعه آموزش‌هایی که قبلا در بلاگ مجموعه حسینی فایننس منتشر کرده‌ایم، در قرارداد آتی پسته بادامی یا قرارداد آتی زعفران به انجام معامله بپردازید و از نوسانات قیمت این دو محصول کسب درآمد کنید.
قرارداد آتی زیره سبز چه مشخصاتی دارد؟
یکی از ویژگی‌های مثبت قراردادهای آتی کالا این است که کیفیت و مشخصات ظاهری کالای مورد معامله از قبل مشخص می‌شود. در مورد قرارداد آتی زیره سبز نیز فروشنده موظف است تا زیره‌هایی را به خریدار تحویل دهد که دارای کیفیت و استاندارد مشخصی هستند.
سازمان استاندارد ایران زیره سبز را براساس کیفیت به سه دسته درجه ۱، درجه ۲ و درجه ۳ تقسیم کرده است که در این رده‌بندی زیره درجه ۱ باکیفیت‌ترین آن‌ها است. از همین رو زیره سبزی که در قرارداد آتی معامله می‌شود، از نوع درجه ۱ است. در حقیقت فروشنده قرارداد آتی زیره سبز باید زیره سبز درجه ۱ به خریدار تحویل دهد که ویژگی‌های کیفی آن در قرارداد ذکر شده است.
برای مثال حداکثر درصد جرمی مواد خارجی زیره درجه ۱ تنها می‌تواند عدد ۱ باشد. علاوه بر این بسته‌های زیره که قرار است طبق قرارداد آتی به خریدار تحویل داده شوند، باید در انبارهای سرپوشیده نگه‌داری شده و از تابش مستقیم نور خورشید، حرارت زیاد و باران در امان بمانند. در جدول زیر مهمترین ویژگی‌های کیفی زیره سبز را مشاهده می‌کنید:
چه کسانی قرارداد آتی زیره سبز را در بورس معامله می‌کنند؟
اصلی‌ترین دلیل ایجاد قرارداد آتی زیره سبز این است که عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان این محصول طبیعی بتوانند ریسک قیمت معامله خود را پوشش دهند. به این افراد پوش‌دهندگان ریسک گفته می‌شود و هدف آن‌ها از حضور در این بازار پوشش ریسک قیمت زیره سبز است.
در حقیقت یک طرف بازار آتی زیره سبز کشاورزان و تولیدکنندگانی هستند که به عنوان فروشنده در این بازار حاضر هستند. در طرف دیگر نیز کارخانه‌داران، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان قرار دارند که نقش خریدار را در این بازار بازی می‌کنند.
این افراد با این هدف به معامله قرارداد آتی زیره سبز می‌پردازند که از ریسک تغییر قیمت این محصول در آینده در امان بمانند.
با این حال یکی دیگر از ارکان مهم بازار آتی سرمایه‌گذارانی هستند که نیازی به زیره سبز ندارند اما می‌خواهند از نوسانات شکل‌گرفته در قیمت آن به درآمد برسند. این افراد همان نوسان‌گیرها و سفته‌بازها هستند که وجودشان باعث می‌شود نقدشوندگی بازار آتی زیره سبز بالاتر رود.
عوامل موثر در قیمت زیره سبز
قبل از معامله قرارداد آتی زیره سبز باید با عواملی که در قیمت این گیاه دارویی تاثیر می‌گذارند، آشنا شوید. مانند هر دارایی دیگر، به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضای زیره سبز باعث تغییر قیمت آن می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، هر چه فراوانی و عرضه یک محصول بیشتر باشد، ارزش آن کمتر می‌شود و برعکس محدود بودن عرضه یک محصول قیمت آن را بالا می‌برد.
در مورد زیره سبز نیز این قاعده صادق است و عوامل موثر در قیمت زیره سبز را می‌توان در مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، خلاصه کرد.
عوامل موثر در تقاضای زیره سبز
این عوامل با ایجاد تغییر در تقاضای زیره سبز باعث نوسان قیمت آن می‌شوند:
- میزان تقاضای خارجی و قیمت‌های صادراتی: از آنجایی که زیره سبز یک محصول صادراتی است، افزایش یا کاهش تقاضای کشورهای خارجی قیمت این گیاه را کم و زیاد می‌کند.
- میزان نیاز صنایع دیگر به زیره سبز: هر چه صنایع دیگر در محصولات خود به زیره سبز نیاز بیشتری داشته باشند قیمت آن افزایش می‌یابد. کاهش تقاضای صنایع دیگر نیز کاهش قیمت زیره را به دنبال دارد.
- تقاضا برای داروها و مواد بهداشتی و آرایشی: کاربرد زیره سبز در تولید داروها و مواد بهداشتی و آرایشی تقاضا برای این گیاه را افزایش می‌دهد و باعث افزایش قیمت آن می‌شود.
عوامل موثر در عرضه زیره سبز
همچنین این عوامل با تاثیرگذاری روی عرضه زیره سبز نوسان قیمت آن را به دنبال دارند:
- یارانه‌ها و بیمه‌های کشاورزی: وجود یارانه‌ها و بیمه‌های کشاورزی باعث می‌شود تا کشاورزان با امنیت خاطر به تولید زیره سبز و سرمایه‌گذاری در آن بپردازند.
- قیمت زمین برای کشت زیره و دسترسی به آب: هرچه زمین کشت زیره سبز قیمت بالاتری داشته باشد، قیمت زیره نیز با افزایش روبه‌رو خواهد شد. همچنین تامین به‌موقع آب مورد نیاز برای کشت زیره در عرضه این محصول نقش اساسی دارد.
- انواع کودهای حیوانی مورد نیاز برای رشد زیره: موجود بودن کودهای حیوانی به دلیل نیاز مبرم این گیاه به آن در قیمت این محصول و عرضه آن تاثیر به‌سزایی دارد.
نماد معاملاتی قرارداد آتی زیره سبز
برای معامله قرارداد آتی زیره سبز در بورس آتی کالا باید نماد معاملاتی آن را بشناسید. این نماد به شکل CSMMYY مشخص می‌شود که در آن CS نشان‌دهنده زیره سبز، MM نشان‌دهنده ماه تحویل و YY نشان‌دهنده سال آن است.
برای مثال نماد معاملاتی قرارداد آتی زیره سبز که سررسید تحویل آن مرداد ۱۴۰۳ است به شکل CSMO03 خواهد بود. در این نماد MO مربوط به ماه مرداد و 03 مربوط به سال ۱۴۰۳ است.
البته فراموش نکنید که در حال حاضر امکان معامله قرارداد آتی زیره سبز وجود ندارد و برای همین با مراجعه به سامانه معاملاتی قرارداد آتی بورس کالا نمادی مثل CSMO03 را پیدا نخواهید کرد.
کارمزد معامله قرارداد آتی زیره سبز در بورس کالا
معامله قرارداد آتی زیره سبز در بورس کالا نیازمند پرداخت کارمزدی است که مقدار آن براساس جداول زیر و متناسب با ارزش هر قرارداد محاسبه می‌شود. به‌طور کلی کارمزد قرارداد آتی زیره سبز را می‌توان به دو بخش کارمزد معاملات و کارمزد تسویه و تحویل تقسیم کرد که جزئیات آن را در زیر مشاهده می‌کنید.
این مقادیر مطابق با مصوبه هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تهران است. همچنین کارمزد مربوط به حق نظارت سازمان در بعضی از قراردادهای آتی مثل زعفران دریافت می‌شود اما در مورد زیره سبز و دارایی‌های پایه دیگری همچون پسته بادامی این مقدار صفر است و در محاسبه کارمزد لحاظ نمی‌شود.
وجه تضمین قرارداد آتی زیره سبز
همان‌طور که در طول مقاله هم اشاره کردیم، یک قرارداد آتی نوعی توافق‌نامه بین دو طرف است. از همین رو برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود پایبند بمانند، مبلغی به‌عنوان وجه تضمین از آن‌ها گرفته می‌شود و نزد اتاق پایاپای باقی می‌ماند.
دریافت وجه تضمین تنها منحصر به قرارداد آتی زیره سبز نیست و در تمام قرادادهای آتی وجود دارد. علاوه بر این، مقدار وجه تضمین طبق فرمول خاصی محاسبه می‌شود که در امیدنامه مربوط به قرارداد آتی هرکدام از دارایی‌های پایه قابل‌مشاهده است.
نحوه معامله قرارداد آتی زیره سبز در بورس آتی کالا
تا اینجای مقاله فهمیدیم که قرارداد آتی زیره سبز چیست و چه مشخصاتی دارد. همچنین به این سوال پاسخ دادیم که نماد معاملاتی زیره سبز در بورس آتی کالا چیست و مهم‌تر از همه اینکه کارمزد معاملات آن چقدر است. بعد از همه این‌ها اکنون نوبت به آموزش معامله قرارداد آتی زیره سبز در بورس کالا می‌رسد.
در حالت عادی برای معامله قرارداد آتی زیره سبز باید در سامانه سجام و یک کارگزاری بورس ثبت نام و مراحل احراز هویت را تکمیل کنید. با این کار می‌توانید کد بورسی دریافت کنید که برای معامله این قرارداد در بورس آتی کالا ضروری است ولی کافی نیست. مراحل ثبت نام در سجام و دریافت کد بورسی در دو مقاله «سامانه سجام چیست؟»، «آموزش خرید و فروش سهام در بورس» آموزش داده شده است.
علاوه بر کد بورسی، برای اینکه بتوانید قرارداد آتی زیره سبز یا هر قرارداد آتی دیگر را در بورس کالا معامله کنید باید یک کد مخصوص دیگر نیز دریافت کنید که به آن کد معاملاتی آتی کالا گفته می‌شود. «نحوه دریافت کد معاملاتی آتی کالا» نیز در مقاله لینک‌شده وجود دارد که می‌توانید آن را بخوانید.
بعد از دریافت کد بورسی و کد معاملاتی آتی کالا، کارگزاری انتخابی شما بعد از تایید تمام مراحل نام کاربری، رمز عبور و لینک ورود به سامانه معاملاتی را برای‌تان ارسال می‌کند که از طریق آن می‌توانید نماد معاملاتی زیره سبز را پیدا کنید و روی آن معامله باز کنید.
با این حال یک بار دیگر یادآوری می‌کنیم که در زمان نگارش این مقاله قرارداد آتی زیره سبز به حالت غیرفعال درآمده است و در زمان فعلی امکان معامله روی نماد آن وجود ندارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه معامله قراردادهای آتی زیره سبز، زعفران، پسته بادامی و… در بورس آتی کالا پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله «راهنمای ورود به بازار قرارداد آتی و نحوه انجام معامله» را مطالعه کنید.
سخن پایانی
زیره سبز یکی از گیاهان دارویی مهم است که در تولید دارو، ادویه‌جات و محصولات آرایشی بهداشتی کاربرد فراوان دارد. بخش زیادی از تولید زیره در ایران به خارج از کشور صادر می‌شود و برای همین در سال‌های گذشته شاهد عرضه آن به‌عنوان یک قرارداد آتی در بورس کالا بوده‌ایم.
پوشش‌دهندگان ریسک (کشاورزان و تولیدکنندگان، صادرکنندگان، کارخانه‌دارها) می‌توانند با باز کردن موقعیت‌های معاملاتی خرید یا فروش زیره سبز در بورس آتی کالا از خطر افزایش یا کاهش قیمت این محصول در آینده در امان بمانند. همچنین سرمایه‌گذاران (نوسان‌گیرها و سفته‌بازها) نیز می‌توانند از نوسان قیمت این گیاه دارویی و پرکاربرد برای درآمدزایی استفاده کنند.
زیره سبز در طول سال‌های گذشته در بورس آتی کالا قابل معامله بود اما در حال حاضر وضعیت آن به حالت غیرفعال در آمده است. این یعنی در زمان نگارش این مقاله که در اواسط سال ۱۴۰۳ شمسی هستیم امکان خریدوفروش قرارداد آتی زیره سبز وجود ندارد اما در آینده ممکن است بار دیگر این قرارداد به بورس آتی کالا اضافه شود.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
