مقایسه اوراق مشارکت و سهام، کدام یک برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است؟
همه افراد به دنبال حفظ ارزش سرمایه و افزایش ثروت خود هستند تا بدین ترتیب بتوانند برای خود و خانواده خود زندگی مفرهی را فراهم کنند. راه‌اندازی کسب‌وکار یا خرید ملک انتخاب‌های خوبی برای این کار هستند اما بسیاری از مردم توانایی انجام آن‌ها را ندارند. چنین افرادی که سرمایه آن‌چنانی ندارند، می‌توانند با سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت و سهام به سود برسند.
سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت و سهام نیازی به سرمایه اولیه بالا ندارد و هرکسی می‌تواند با هر مقدار سرمایه‌ای که در اختیار دارد، در این ابزارهای مالی سرمایه‌گذاری کند و به ثروت خود بیفزاید.
اما وقتی صحبت از اوراق مشارکت و سهام می‌شود منظور چیست؟ به چه چیزهایی اوراق مشارکت و سهام گفته می‌شود و آیا بین آن‌ها تفاوتی وجود دارد؟ اوراق مشارکت و سهام یکی هستند یا بین سرمایه‌گذاری در سهام و خرید اوراق مشارکت تفاوت‌هایی وجود دارد؟ مهم‌تر از همه اینکه چگونه و با چه روش‌هایی می‌توان در چنین ابزارهایی سرمایه‌گذاری کرد؟
همه این‌ها سوالاتی هستند که قرار است در مقاله امروز حسینی فایننس به آن پاسخ بدهیم. لطفا تا انتها همراه ما باشید تا با زبانی ساده و قابل‌فهم مفهوم دو واژه پرتکرار در بازارهای مالی یعنی اوراق مشارکت و سهام را برای‌تان توضیح دهیم. بدین ترتیب خود شما نیز می‌توانید سهام یا اوراق مشارکت بخرید و از آسیب‌های تورم در امان بمانید.
سهام چیست؟
سهام یا Stock که به آن Share یا Equity نیز گفته می‌شود، قطعه‌ای از سرمایه یک شرکت است. زمانی که شما سهام خریداری می‌کنید در واقع در حال خرید بخش کوچکی از یک شرکت هستید. هرچه سهم بیشتری از سهام یک شرکت بخرید، مالکیت شما در آن شرکت نیز بیشتر می‌شود.
فرض کنیم سهام شرکتی با قیمت ۵۰ هزار تومان به ازای هر سهم در حال معامله است و شما ۵۰۰ هزار تومان از سهام آن شرکت را خریداری می‌کنید. در این صورت شما ۱۰ سهم از سهام آن شرکت را در اختیار دارید.
اکنون با فرض این سناریو تصور کنید که بعد از گذشت چندین سال، عملکرد شرکت مورد نظر به قدری خوب بوده است که ارزش هر سهم آن از ۵۰ هزار تومان به ۱۰۰ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. چنین افزایشی بدین معنی است که سرمایه‌گذاری ۵۰۰ هزار تومانی شما اکنون دو برابر شده و به ۱ میلیون تومان رسیده است. در این شرایط شما می‌توانید سهام خود را بفروشید و سود خود را بردارید.
همان‌طور که می‌بینید با خرید سهام یک شرکت، موفقیت یا شکست آن به موفقیت و شکست سرمایه‌گذاری شما نیز تبدیل می‌شود زیرا شما اکنون مالک بخشی از آن شرکت هستید.
به این نکته هم توجه داشته باشید که سناریوی خلاف این مثال نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در صورتی که شرکت مورد نظر عملکرد خوبی نداشته باشد، ارزش سهام آن با کاهش روبه‌رو می‌شود. این یعنی اگر سهام آن شرکت را خریداری کرده باشید، اکنون ارزش سرمایه‌گذاری شما پایین آمده است. در چنین شرایطی اگر سهام شرکت مورد نظر را بفروشید، ضرر خواهید کرد.
شرکت‌ها برای رسیدن به اهداف مختلفی اقدام به عرضه سهام خود در بازار بورس می‌کنند. یکی از مهمترین دلایل این کار جمع‌آوری سرمایه اولیه برای رشد بیشتر شرکت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سهام شرکت‌ها می‌توانید مقاله «هرآنچه باید درباره سهام شرکت‌ها بدانید» را مطالعه کنید.
اوراق مشارکت چیست؟
اوراق مشارکت یا Bond اوراقی هستند که شما با خرید آن‌ها در واقع پول و سرمایه خود را به یک شرکت یا نهاد دولتی قرض می‌دهید. در این شرایط خبری از خرید سهام آن شرکت نیست. در عوض شرکت یا نهاد دولتی مورد نظر به شما بدهکار می‌شود و تا زمان مشخص‌شده در قرارداد به شما سود می‌پردازد. ضمن اینکه بعد از پایان زمان مشخص‌شده، مبلغ اولیه خرید اوراق مشارکت نیز به شما بازگردانده می‌شود.
شاید با خواندن پاراگراف قبلی با خود فکر کنید که اوراق مشارکت یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک و با سود قطعی ثابت باشد اما خرید اوراق مشارکت خالی از ریسک هم نیست. اگر بعد از خرید اوراق مشارکت یک شرکت، آن شرکت دچار ورشکستی شود، دیگر سودی به شما تعلق نخواهد گرفت و حتی ممکن است نتوانید سرمایه اولیه خود را نیز پس بگیرید.
برای مثال فرض کنید شما اوراق مشارکت یک شرکت را به ارزش ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خریداری کرده‌اید و آن شرکت طبق قرارداد باید برای ۱۰ سال سود سالانه ۲ درصدی به شما بدهد. در این صورت شرکت مورد نظر موظف است هر سال سودی معادل ۵۰ هزار تومان به شما بدهد که این سود معمولا به‌طور مساوی در طول سال واریز می‌شود.
در این مثال شما بعد از گذشت ۱۰ سال در مجموع ۵۰۰ هزار تومان سود دریافت خواهید کرد و در انتها نیز سرمایه اولیه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی به شما بازگردانده می‌شود.
دوره زمانی اوراق مشارکت بستگی به نوع اوراقی که خریداری می‌کنید، دارد اما معمولا زمان چنین اوراقی از چندین روز تا ۳۰ سال متغیر است. سود پرداختی اوراق مشارکت نیز بسته به نوع اوراق و بازه زمانی آن متفاوت خواهد بود که باید قبل از خرید به آن‌ها توجه داشته باشید.
مثالی ساده از تفاوت اوراق مشارکت و سهام
برای اینکه بتوانید از بین اوراق مشارکت و سهام یکی را که سودآوری بیشتری برای شما دارد، انتخاب کنید، باید با تفاوت‌های آن‌ها به‌طور کامل آشنا باشید و کاملا آن را درک کنید. برای همین در این بخش می‌خواهیم یک مثال ملموس و قابل‌فهم از تفاوت اوراق مشارکت و سهام ارائه کنیم.
فرض کنید شخصی به نام علی به‌تازگی مغازه ساندویچی کوچکی را افتتاح کرده است. میزان استقبال مردم از ساندویچ‌های این مغازه به‌قدری زیاد است که علی تصمیم می‌گیرد مغازه کناری را نیز تبدیل به یک ساندویچ‌فروشی کند و بدین ترتیب از تعداد بالای مشتریان خود بهره ببرد. هزینه راه‌اندازی مغازه دوم ۱۰ میلیون تومان است اما علی در حال حاضر این مقدار پول را در اختیار ندارد. او می‌داند که مغازه جدید در صورت افتتاح موفق خواهد بود.
در چنین شرایطی علی می‌تواند با استفاده از اوراق مشارکت یا فروش سهام مبلغ ۱۰ میلیون تومان مورد نیاز برای افتتاح مغازه جدید را تامین کند که روند این کار به‌صورت جداگانه در ادامه توضیح داده شده است.
تامین هزینه اولیه مغازه جدید از راه اوراق مشارکت
علی می‌تواند سرمایه ۱۰ میلیونی مورد نیاز خود را با فروش اوراق مشارکت به ارزش ۱۰ میلیون تومان تامین کند. او طبق قرارداد اوراق مشارکت متعهد می‌شود ۱۰ میلیون تومان از سرمایه‌گذاران دریافت کند و در طول مدت ۵ سال مبلغ قرض‌گرفته‌شده را پس دهد. علاوه بر این او موظف است ۵ درصد سود نیز به خریداران اوراق مشارکت پرداخت کند.
با این کار علی امیدوار است سودی که از راه‌اندازی مغازه جدید کسب خواهد کرد بسیار بیشتر از مبلغ ۱۰ میلیون قرض‌گرفته‌شده و ۵۰۰ هزار تومان سود آن باشد. در این صورت او هم مغازه جدید خود را تاسیس می‌کند و هم مبلغ قرض‌گرفته‌شده و سود آن را به خریداران اوراق مشارکت پس می‌دهد.
تامین هزینه اولیه مغازه جدید از راه فروش سهام
راه دیگری که برای تامین هزینه تاسیس مغازه جدید پیش روی علی وجود دارد جذب سرمایه از راه فروش سهام است. او می‌تواند سهام مغازه خود را در بورس عرضه کند. در این صورت او می‌تواند ۴۰ سهم برای خود بردارد و ۱۰ سهم را با قیمت ۱۰ میلیون تومان به دیگران بفروشد.
هر کدام از این سهم‌ها نشان‌دهنده مالکیت مغازه هستند. برای همین کسانی که ۱۰ سهم مغازه را خریداری کرده‌اند، ۲۰ درصد سود آینده مغازه را دریافت خواهند کرد (۱۰ سهم تقسیم بر کل تعداد سهم‌ها که برابر با ۵۰ سهم است با عدد ۲۰ برابر می‌شود).
در این شرایط سهام‌داران مغازه ۲۰ درصد سود آینده مغازه را دریافت خواهند کرد اما علی موظف نیست مبلغ اولیه فروش هر سهم را به آن‌ها برگرداند. موضوعی که کاملا برخلاف فروش اوراق مشارکت است.
مقایسه اوراق مشارکت و سهام
اوراق مشارکت و سهام هر دو ابزارهایی برای سرمایه‌گذاری هستند که شما به‌عنوان یک شهروند ایرانی می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید و به سود برسید. اما سهام و اوراق مشارکت چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ در این بخش می‌خواهیم تفاوت‌های اوراق مشارکت و سهام را با جزئیات بیشتری شرح دهیم تا راحت‌تر بتوانید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید.
تفاوت اوراق مشارکت و سهام از نظر نوع سود
زمانی که شما اوراق مشارکت را خریداری می‌کنید، تنها در بازه‌های زمانی مشخص سود ثابت دریافت خواهید کرد. این در حالی است که با خرید سهام در بورس می‌توانید علاوه بر اینکه سود سهام دریافت می‌کنید، از افزایش ارزش سهم آن شرکت نیز بهره‌مند شوید.
ریسک اوراق مشارکت در مقایسه با سهام
ریسک خرید اوراق مشارکت به دلیل سود کمتری که نسبت به خرید سهام دارد، کمتر است. اما با خرید سهام یک شرکت، شما ریسک بیشتری متحمل می‌شوید و در عوض احتمال کسب سود بیشتری نیز خواهید داشت.
سررسید اوراق مشارکت و سهام
اوراق مشارکت و سهام از نظر سررسید نیز با یکدیگر تفاوت دارند. سهام عادی تاریخ انقضا ندارد و تا زمانی که دل‌تان خواست می‌توانید سهام شرکت مورد نظر را نگه‌داری کنید و از مزایای آن بهره‌مند شوید.
با این حال اوراق مشارکت دارای تاریخ انقضا و سررسید هستند و سود شما تا آن زمان پرداخت می‌شود. ضمن اینکه در پایان سررسید نیز سرمایه اولیه خرید اوراق مشارکت به خریدار بازگردانده می‌شود.
فرق سهام با اوراق مشارکت از نظر حق رای
افرادی که سهام شرکت دلخواه خود را از طریق بورس خریداری کرده‌اند، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی آن حق رای داشته باشند. اما خریداران اوراق مشارکت چنین حقی ندارند و نمی‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنند.
مقایسه اوراق مشارکت و سهام در بازپرداخت سود
اگر واحد تجاری که سهام آن را خریداری کرده‌اید، ورشکسته شود، شما و سایر سهام‌داران آخرین کسانی هستید که می‌توانید مطالبات خود را از وجوه باقی‌مانده در شرکت درخواست کنید. اما هنگام خرید اوراق مشارکت این شما هستید که نسبت به دیگران اولویت دارید.
چگونگی خرید اوراق مشارکت و سهام
اکنون که با مفهوم اوراق مشارکت و سهام آشنا شدیم یک سوال مهم دیگر مطرح می‌شود: نحوه خرید اوراق مشارکت و سهام چگونه است؟ به عبارت دیگر چگونه اوراق مشارکت یا سهام بخریم؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که سهام شرکت‌ها در بورس عرضه می‌شود. برای همین اگر می‌خواهید سهام بخرید باید از طریق کارگزاری‌های بورسی اقدام کنید. این کار با ثبت نام در یک کارگزاری بورس، سامانه سجام و دریافت کد بورسی انجام می‌شود که در مقاله «آموزش خرید و فروش سهام در بورس» با جزئیات کامل مراحل آن را توضیح داده‌ایم.
در مورد خرید اوراق مشارکت نیز باید بگوییم که این کار از دو روش قابل انجام است. برخی از اوراق مشارکت از طریق بورس و فرابورس عرضه می‌شوند که به آن‌ها اوراق مشارکت بورسی گفته می‌شود.
نوع دیگری از اوراق مشارکت نیز وجود دارند که برای خرید آن‌ها باید به بانک‌های منتخب مراجعه کنید. این نوع از اوراق مشارکت نیز به اوراق مشارکت غیربورسی یا خارج از بورس شهرت دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید مقاله «خرید و فروش اوراق مشارکت چطور انجام می‌شود؟» را مطالعه کنید.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق مشارکت
از بین سهام و اوراق مشارکت کدام یک برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر هستند؟ این سوالی است که حتما بعد از خواندن مقاله امروز در ذهن شما ایجاد شده است. پاسخ به این سوال بستگی به شرایط و نیازهای شما دارد که در ادامه در مورد آن توضیح می‌دهیم.
در حالت کلی سهام برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی مناسب است که آستانه تحمل ریسک بیشتری دارند. شما با سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌ها ریسک بیشتری متحمل می‌شوید و حتی ممکن است سرمایه خود را از دست بدهید. همچنین نوسان در این بازار وجود دارد و احتمال کاهش ارزش سرمایه شما بالاست.
با این حال زمانی که سرمایه خود را تبدیل به سهام شرکت‌های مختلف می‌کنید، شانس دریافت سود خود را نیز بالاتر می‌برید. اگر سهام شرکت مورد نظر عملکرد خوبی از خود به نمایش بگذارد، سرمایه شما نیز هماهنگ با آن بیشتر می‌شود.
این در حالی است که سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت ریسک کمتری دارد و برای کسانی مناسب است که در بهترین حالت به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود هستند. دلیل آن هم این است که با خرید اوراق مشارکت شما سود ثابت دریافت می‌کنید و در انتها نیز اصل سرمایه خود را پس می‌گیرید.
با این حال به این نکته هم توجه داشته باشید که با خرید اوراق مشارکت شما خود را به یک سود ثابت و از پیش‌تعیین‌شده محدود می‌کنید و ممکن است از شانس سود بیشتری که سرمایه‌گذاری در سهام برای‌تان در پی دارد، محروم بمانید.
سخن پایانی
اوراق مشارکت و سهام دو مورد از مهمترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هستند که افراد مختلف می‌توانند با استفاده از آن ارزش سرمایه خود را حفظ کنند یا به فکر کسب سودهای بیشتر باشند. این دو ابزار علی‌رغم شباهت‌های خود دارای تفاوت‌های عمده‌ای نیز هستند که در مقاله امروز به‌طور کامل در مورد آن‌ها صحبت کردیم.
برای مثال گفتیم که ریسک سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت کمتر از خرید سهام در بازار بورس است. با این حال شانس کسب سود نیز با خرید اوراق مشارکت در مقایسه با خرید سهام پایین می‌آید. از همین رو کسانی که به دنبال یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک هستند و بیشتر تمایل دارند ارزش سرمایه خود را حفظ کنند، سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت برای آن‌ها بهتر از خرید سهام خواهد بود.
در مقابل سرمایه‌گذاران خطرپذیر که به دنبال افزایش ثروت خود هستند، خرید سهام انتخاب بهتری برای آن‌ها است.
نظر شما در مورد اوراق مشارکت و سهام چیست؟ آیا شما خرید اوراق مشارکت را ترجیح می‌دهید یا فکر می‌کنید خرید و سرمایه‌گذاری در بازار بورس و سهام انتخاب عاقلانه‌تری است؟
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
