صرافی غیرمتمرکز چیست؟ محبوب ترین صرافی های غیرمتمرکز

صرافی‌های ارز دیجیتال، به‌‍ویژه صرافی‌های متمرکز، علی‌رغم خدمات متفاوتی که ارائه می‌دهند، در پاسخ به تمام نیاز‌های مشتریان خود موفق نبوده‌اند. ناکامی صرافی‌های متمرکز در مقابله با حملات سایبری و عدم تطابق ساختاری آن‌ها با هدف اصلی فناوری بلاک چین یعنی تمرکز زدایی موجب شکل‌گیری صرافی‌های غیرمتمرکز شده که روز به روز کاربران بیشتری  را جذب می‌کنند. در این مقاله «حسینی فایننس» قصد داریم علاوه بر بررسی ساختار کلی و مزایا و معایب این دست از صرافی‌ها لیستی از بهترین و محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز را به شما ارائه دهیم. بعد از آشنایی با صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانید صرافی مورد نظر خود را از میان بهترین صرافی‌ها انتخاب کنید.

صرافی غیرمتمرکز

در غیاب یک مرجع مرکزی، صرافی‌‌های غیرمتمرکز از «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) استفاده می‌کنند که تحت شرایط تعیین‌شده‌ خاص خود اجرا می‌شوند و هر معامله را در «بلاک چین» (Blockchain) ثبت می‌کنند. این معاملات مطمئن، نمایانگر بخشی از بازار دارایی‌های دیجیتالی است که عمدتا بخش کوچک‌تری نسبت به بازار متمرکز است.

نکته‌ مهم درباره‌ تمام بازار‌های مالی اینجاست که هرچه نقدینگی یک طرف معامله بیشتر باشد، احتمال انجام آن معامله نیز بالا‌تر خواهد بود.

در حالی که مبادلات ارزهای دیجیتال توسط صرافی‌ها، تجارت دارایی‌های دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین را تسهیل می‌کنند، سیستم‌های مدیریتی آن‌ها می‌توانند متمرکز یا غیرمتمرکز باشند. صرافی‌های متمرکز به‌عنوان واسطه‌های معتمد در معاملات فعالیت می‌کنند و اغلب با ذخیره و محافظت از کلیدهای خصوصی و سرمایه‌ی شما، به عنوان متولی عمل می‌کنند. اما خیل عظیمی از افراد، ترجیح می‌دهند تا اطلاعات و هویت خود را، تا حد امکان حفظ کنند و با اصل تمرکززدایی ارتباط بهتری برقرار می‌کنند. در نظر داشته باشید که در ژانویه ۲۰۱۹ میزان استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز تنها ۰.۱۱ درصد از حجم معاملات را به خود اختصاص می‌داد اما این آمار با رشدی نزدیک به شصت برابر، در سال ۲۰۲۰ و فقط با گذشت یک سال، به ۶ درصد رسید.

محبوب‌ترین صرافی های غیرمتمرکز

حال اگر این سوال برای شما پیش آمده که محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال کدامند نگران نباشید زیرا در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

صرافی یونی‌ سواپ

«یونی‌سواپ» (Uniswap) برپایه بلاک‌چین اتریوم ساخته شده و تنها با چند گام آسان می‌توانید با استفاده از قراردادهای هوشمند، اتریوم و توکن‌های  ERC-20را معامله کنید. مبلغ کارمزد در این صرافی غیرمتمرکز،  ۰.۳ درصد است که به‌ هر دو شکل اتریوم و توکن ERC-20 پرداخت می‌شود.

صرافی بیسکیو

«بیسکیو» (Bisque) یکی از مشهور‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز بیت‌کوین است که امکان مبادلات این رمز ارز را با ارزهای رایجی از جمله فیات فراهم می‌سازد. برای استفاده از این صرافی، احتیاجی به احراز هویت یا ارائه اطلاعات شخصی ندارید. استفاده از موتور جست‌و‌جو‌گر «تور» (Tor) و پردازش روند معاملات در رایانه شخصی کاربر و کیف پول‌های شخصی، منجر به این می‌شود که هیچ نقطه متمرکزی در عملیات‌ مرتبط با این صرافی وجود نداشته باشد. از نکات منفی این صرافی می‌توان سرعت پایینِ آن را نام برد که به‌ واسطه اجرای سیاست‌های امنیتی و حفظ حریم خصوصی طراحی شده.

طبق گزارشات، حجم معاملات بیسکو فقط برای ارز دیجیتال مونرو چیزی حدود ۱۱۹,۰۰۰ دلار به صورت روزانه است. ۱۵,۰۰۰ دلار بیت‌کوین و حدود ۵,۰۰۰ اتر نیز در این صرافی به‌صورت ۲۴ ساعته در حال معامله است.با وجود حجم معاملات بسیار کم و سرعت پایین سرور‌ها، می‌توان بیان کرد که بیسکیو یکی از امن‌ترین صرافی‌های دنیا است.

صرافی کایبر‌سواپ

می‌توان «کایبرسواپ» (kyberswap) را به عنوان یکی از بهترین صرافی‌های نسل جدید در پلتفرم‌های مبادلات کریپتوکارنسی دانست که به شکل غیرمتمرکز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. این صرافی بر بستر بلاک‌چینی مثل اتریوم اجرا شده و از جمله پلتفرم‌هایی است که با شبکه آزمایشی (تست‌نت)، مورد سنجش قرار گرفته.

در این صرافی هم، از قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. نکته مثبت دیگری که در ارتباط با این صرافی وجود دارد استفاده از ذخایر پویا است که به شبکه امکان می‌دهد تا با فراهم کردن مقداری کافی از نقدینگی، خدماتش را با قیمت کم‌تری در اختیار کاربران قرار دهد. این پروژه در کشور سنگاپور توسعه یافته است و یک ارز دیجیتال با نام  (KNC) را توسعه داده است. صرافی کایبرسواپ در نسخه‌هایی از قبیل؛ مخصوص وب، دسکتاپ و نسخه موبایل در اختیار کاربران قرار میگیرد.

صرافی وان‌ اینچ

«وان‌اینچ» را می‌توان سرویسی چند لایه از صرافی‌های غیرمتمرکز در نظر گرفت. در واقع وان‌اینچ چندین صرافی غیرمتمرکز در بستر یک پلتفرم هستند. امکان ثبت سفارشات به صورت محدود در این صرافی وجود دارد و تنوع توکن‌های حاضر در این صرافی نیز نسبتاً قابل‌قبول است. زمانی که یک سفارش در این پلتفرم ثبت می‌کنید، سفارش شما در چند صرافی غیرمتمرکز، به صورت همزمان، قرار می‌گیرد.

صرافی بایننس دکس

احتمالا با صرافی بایننس آشنا هستید. این صرافی در فوریه ۲۰۱۹، صرافی غیر‌متمرکز مختص به خود را با نام «بایننس دکس» (Binance DEX) راه‌اندازی کرد. در بحث قدرت و سرعت انجام تراکنش‌ها، می‌توان گفت که تفاوتی با صرافی‌ متمرکز بایننس ندارد، کارمزد در این پلتفرم، مبلغ معقولی است (کارمزد آن ۰.۱ درصد است). توجه داشته باشید که با آی‌پی آدرس ایران نمی‌توان از این صرافی استفاده کرد و برای استفاده احتیاج به آی‌پی ثابت خارجی خواهید داشت.

صرافی بالانسر

صرافی غیر‌متمرکز «بالانسر» (Balancer)  در سال ۲۰۲۰ و بر پایه بلاکچین اتریوم شروع به کار کرد. این صرافی دارای یک توکن بومی به اسم BAL است که برای کنترل تورم، در نهایت ۱۰۰ میلیون از این توکن تولید و توزیع خواهد شد. یکی از ویژگی‌های خاص و پر کاربرد بالانسر، قابلیت ایجاد استخر نقدینگی شخصی با چندین نوع توکن متفاوت است. این در حالی‌ است که برای ایجاد استخر نقدینگی در صرافی یونی‌سواپ که پیش‌تر ذکر شده، باید نسبت ۵۰٪ به ۵۰٪ توکن‌ها رعایت شود.

مزایای صرافی غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز، برای اتصال به کیف‌پول‌ها و انجام تراکنش‌ها احتیاجی به کلید‌های خصوصی شما ندارند. در صرافی‌های غیر متمرکز، امکان خرید و فروش ارز‌های دیجیتالی بیشتری فراهم است و این صرافی‌ها در مقابل حملات سایبری امنیت بیشتری دارند.

• حضانت: یکی از کلیدی‌ترین مزیت‌های صرافی غیرمتمرکز، حضانت از اطلاعات هویتی و همچنین محافظت از کلید‌های خصوصی کاربران است. صرافی‌های غیرمتمرکز برای اتصال به کیف‌پول‌‌های دیجیتال و انجام تراکنش‌ها احتیاجی به کلید‌های خصوصی شما ندارند.
• تنوع: در صرافی‌های متمرکز، فقط آن دسته از ارز‌های دیجیتالی امکان فعالیت دارند که مانعی از لحاظ قانونی و مالیاتی برای خرید و فروش آن‌ها وجود نداشته باشد، اما می‌دانیم که به دلیل عدم وجود سقف برای افزایش قیمت یک ارز مجازی به صورت روزانه، با استفاده از صرافی متمرکز، بخش بزرگی از بازار را از دست خواهیم داد. اما در صرافی‌های غیر متمرکز، امکان خرید و فروش این ارز‌ها فراهم است که خود عاملی در محبوبیت این صرافی‌ها است.
• معاملات قابل اعتماد: در صرافی‌های غیرمتمرکز، مبادلات از طریق قرارداد‌های هوشمند انجام می‌پذیرد و این دلیل کافی است تا مبادلات تحت صرافی غیرمتمرکز، کمتر مورد حمله هکر‌ها قرار بگیرد.
• کارمزد پایین‌: در صرافی‌های غیرمتمرکز میزان کارمزد دریافتی صرافی با توجه به میزان کاربرانی که در حال معامله هستند تغییر می‌کند، اما به مراتب پایین‌تر از میزان کارمزد در صرافی‌های متمرکز است. به عنوان مثال؛ صرافی غیر‌متمرکز یونی سواپ، کارمزدی نزدیک به ۰.۳٪ می‌گیرد.

معایب صرافی غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز درحالی که مزایای قابل توجهی دارند، معایبی نیز دارند که قبل از استفاده از آن‌ها باید بدانید. در ادامه به این معایب اشاره می‌کنیم.

• نداشتن قابلیت بازیابی: هیچ نهادی برای نظارت بر فرآیند‌های یک صرافی غیرمتمرکز وجود ندارد. به زبان ساده‌تر، اگر شما کلید‌های خصوصی خود را گم کنید یا یک تراکنش اشتباه انجام دهید، هیچ تیم پشتیبانی وجود ندارد که به مشکل شما رسیدگی کند و تراکنش‌ها بر اساس قراداد‌های هوشمند تنظیم و اجرا می‌شوند.
• نقدینگی پایین: موضوعی که می‌تواند ارزش یک صرافی را بیش از پیش بالا ببرد، بالا بودن نقدینگی آن صرافی است، اما در صرافی‌های غیرمتمرکز شاهد نقدینگی کمتری هستیم، این یعنی در طرف دیگر یک معامله افراد کمتری وجود خواهند داشت که این موضوع یکی از معایب بزرگ صرافی‌های غیرمتمرکز است.
• سرعت پایین: معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز نیاز به زمان بیشتری برای تایید شدن دارند. دلیل اصلی این موضوع پایین بودن میزان نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز و تعداد کم کاربران این صرافی‌‌ها است.
• لیست شدن توکن های نامعتبر: زمانی که یک کاربر در لیست یک صرافی غیرمتمرکز جست و جو کند، بدون شک شاهد تعداد زیادی از توکن‌ها خواهد بود که حتی یک لوگو‌ی معتبر برای نمایش آن‌ها نیز ساخته نشده، این موضوع بسیار خطرناک است زیرا افراد سودجو می‌توانند با تشویق آماتور‌های بازار به خرید توکن‌های ساختگی، کلاهبرداری‌های بزرگی را رقم بزنند که در این صورت قربانی‌های کلاهبرداری قادر به فروش توکن‌ها نخواهند بود.

نقدینگی و کیفیت بازار در صرافی‌های غیرمتمرکز

یکی از چالش‌های اصلی صرافی‌های غیرمتمرکز، سطح نقدینگی پایین‌تر نسبت به صرافی‌های متمرکز است؛ پژوهشی مقایسه‌ای نشان می‌دهد که اگر هزینه تراکنش‌ها یا گس بالا باشد، کیفیت بازار در DEX ها کاهش یافته و نقدینگی کمتر می‌شود. این امر ممکن است باعث شود قیمت‌گذاری دستخوش لغزش (slippage) شود و معامله‌گران با ریسک بیشتری روبه‌رو شوند.
از سوی دیگر، گزارش جدید نشان می‌دهد که سهم حجم معاملات DEX در سال ۲۰۲۵ به حدود ۷.۶٪ از کل معاملات کریپتو رسیده است و پلتفرم‌های DEX اکنون قادر شده‌اند بخشی از سهم بازار را که به سیستم‌های متمرکز تعلق داشت، به خود اختصاص دهند. بنابراین، برای کاربرانی که امنیت، شفافیت و کنترل دارایی برای‌شان اهمیت دارد، قرار گرفتن در DEX ها می‌تواند انتخابی هوشمندانه باشد؛ اما همچنان باید ریسک نقدینگی را مدنظر داشته باشند.

نوآوری‌های فنی و کاهش هزینه‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز

با پیشرفت فناوری بلاک‌چین و توسعه نسخه‌های جدید پروتکل‌های AMM، صرافی‌های غیرمتمرکز در تلاشند تا هزینه‌های تراکنش و تاخیرهای شبکه را کاهش دهند. برای مثال، در گزارش‌ها آمده است که هزینه‌ها و کارمزدها در DEX ها به شکلی رقابتی با CEX ها در آمده است.
این به معنای آن است که دیگر امنیت و کنترل دارایی نیست که کاربران را به سمت DEX ها می‌کشاند، بلکه شرایط معاملاتی نیز بهبود یافته است. علاوه‌بر این، اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز نسل جدید بر چند زنجیره (multi‑chain) یا از طریق راهکارهای لایه دو (Layer 2) فعالیت می‌کنند تا تراکنش‌ها سریع‌تر و کارمزدها کمتر شود. این نوآوری‌ها می‌تواند نقطه عطفی برای افزایش پذیرش DEX ها و کاهش فاصله آن‌ها با صرافی‌های متمرکز محسوب شود.

سخن پایانی

با وجود این‌که بیش از ده سال از معرفی دنیای ارز‌های دیجیتال می‌گذرد، همچنان بسیاری از افرادی که قصد ورود به آن را دارند، با ویژگی‌های آن آشنا نشده‌اند. بسیاری از افراد تازه‌کار و آماتور هر سال قربانی کلاهبرداری‌های صرافی‌های غیرمتمرکز می‌شوند، باید این نکته را در نظر داشته باشید که هیچ‌گاه یک توکن نامعتبر را صرفاً به دلیل معرفی دوستان و آشنایان یا کانال‌های تلگرامی خریداری نکنید و در زمان استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز گول چارت‌های مثبت انفجاری را نخورید.

سوالات متداول