بررسی مفاهیم بازارگردان و بازارگردانی
در دنیای معاملات بورسی نام‌های زیادی مانند خریداران و فروشندگان، معامله‌کنندگان و غیره به گوش شما می‌خورد. در هیاهوی بازار معاملات، نام دیگری هم وجود دارد به اسم بازارگردان. شاید این اسم کمتر به گوش شما آشنا باشد و یا اطلاعات کمی از آن داشته باشید.
اگر قصد فعالیت حرفه‌ای در بازارهای بورس را دارید، لازم است بدانید که چه کسانی این بازارهای مالی را اداره می‌کنند و وظیفه‌ی هر یک از آن‌ها در دنیای معاملات چیست. برای آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر درباره بازارگردان و فرآیند بازارگردانی با ما همراه باشید.
بازارگردان کیست؟
«بازارگردان» یا (Market Maker) در ترجمه‌ی لغوی به معنای بازارساز و سازنده‌ی بازار است. طبق تعاریف ارائه شده برای اصطلاحات مباحث آموزشی بورس، بازارگردان به اشخاص، موسسات مالی بزرگ، بانک‌ها یا شرکت‌هایی گفته میشود که اوراق بهادر یا کالاهای اقتصادی را با هدف به دست آوردن سود خریداری می‌کنند.
بازارگردان‌ها اصولاً با تزریق نقدینگی، بازار را فعال نگه می‌دارند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت بازارگردان‌ها این اطمینان را به متقاضی می‌دهند که دارایی‌های مالی آن‌ها به راحتی می‌تواند به پول قابل توجهی تبدیل شود.
اگر متقاضی حاضر باشد سهم خود را بفروشد این اشخاص آن را خریداری می‌کنند. بازارگردانی در مبادلات ارزی بسیار رواج دارد.
وظیفه بازارگردان چیست؟
بازارگردان‌ها اصولاً مقداری از اوراق بهادار یک مؤسسه‌ی مالی یا شرکت را در اختیار دارند. آن‌ها می‌توانند با مقدار سهام اوراق بهادری که در دست دارند، کنترل تقاضا و عرضه بازار را در اختیار داشته باشند.
محور اصلی و وظیفه‌ی بازارگردان‌ها جلوگیری از تشکیل شدن صف خرید و فروش است. زمانی که روند بازار در یک سهام به شدت افزایش می‌یابد و کسی حاضر به فروش سهام خود نیست، اصولاً آن‌ها با عرضه اوراقی که در دست دارند از تشکیل شدن صف خرید و فروش جلوگیری می‌کنند. این کار باعث میشود علاوه بر رفع نیاز بازار، حجم مبنای سهام هم جبران شود.
بازارگردانان با توجه به روندی که در بازار برای یک سهام ایجاد می‌کنند، این اطمینان را به متقاضیان خرید می‌دهند که بازار علاوه بر حفظ میزان نقدینگی، تعداد معاملات انجام شده را نیز افزایش خواهد داد.
عرضه و تقاضا برای بازارگردان‌ها مهم است. زیرا آن‌ها قیمت‌ها را به روز می‌کنند تا بتوانند از این طریق میزان عرضه و تقاضای موجود را کنترل کنند.
به عبارت دیگر، عرضه میزانی است که برای فروش (به طور مثال خدمات یا کالا) در نظر گرفته میشود. به طوری که میزان تقاضا، نشان خواهد داد که آیا خریداران متقاضی، میخواهند آن کالا یا سهام را خریداری کنند یا خیر. این مورد بیشتر در بازارهای مالی نمود پیدا می‌کند.
سود بازارگردانان
همانطور که در توضیحات بخش‌های قبلی گفته شد، بازارگردانان با خرید و فروش اوراق بهادار نقدینگی را کنترل می‌کنند. این کار باعث میشود که بازارهای خرید و فروش بدون مشکل به کار خود ادامه دهند. اما انجام چنین کاری چه سودی برای شخص بازارگردان دارد؟ آن‌ها چگونه از این معاملات کسب درآمد می‌کنند؟
بازارگردانان به هنگام خریداری یک سهام، قیمت خاصی را پیشنهاد می‌کنند. بعد از خریداری، بازارگردان اوراق بهادار را در زمان معین با قیمت پیشنهادی که ارائه داده‌اند، می‌فروشد.
از زمان خرید تا زمان فروش یک شکاف قیمتی مناسب و اختلاف قیمتی به وجود می‌آید. این اختلاف قیمت به وجود آمده، اسپرد (Spread) نامیده میشود. بازارگردانان از این اختلاف قیمت ایجاد شده، سود به دست می‌آورند.
عوامل مؤثر در بازارگردانی
عوامل مؤثری که در بازارگردانی وجود دارد به سه بخش اصلی تقسیم می‌شوند. که در ادامه هر یک از آن‌ها با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهیم.
عمق بازار
عمق بازار (Market depth) به تمام سفارشات خرید و فروش ثبت شده از جانب کاربران یک سهام اشاره دارد. در واقع برای تخمین دقیق میزان عمق بازار علاوه بر سفارشات خرید و فروش، سفارشات باز و پیشنهادات هم در نظر گرفته می‌شوند.
عمق بازار فقط محدود به اوراق بهادار نیست و یک اصطلاح رایج در تمامی بازارهای مالی مثل بازار ارزهای دیجیتال است.
از آن جایی که اصطلاح عمق بازار می‌تواند نشان دهنده‌ی لیستی از سفارشات خرید و فروش نیز باشد، با عنوان «دفتر سفارشات» (Order Book) نیز شناخته میشود که لیستی از خریداران و فروشندگان یک سهم یا ارز خاص را نشان می‌دهد.
لازم به ذکر است که عمق بازارهای سرمایه در کشور ایران ثبات ندارد. در نتیجه نوسانات رشد یا افت شدید قیمت همواره باعث تغییر روند در صف‌های خرید و فروش میشود.
عرض بازار
عرض بازار (Market Width) تعداد سهامی را که در حال افزایش است نسبت به سهامی که در یک شاخص معین در بورس اوراق بهادار کاهش می‌یابد را تحلیل می‌کند. عرض بازار نیز مانند برخی دیگر از اصطلاحات رایج بازارهای مالی، حاوی یک حجم از نوسانات است.
در واقع این اصطلاح نه تنها به نسبتِ افزایش یا کاهش یک سهم اشاره می‌کند بلکه میزان حجم این نوسانات را نیز نمایان می‌کند و اطلاعاتی کاربردی را در اختیار بازارگردانان قرار می‌دهد.
در مورد نسبت عمق بازار به عرض بازار لازم است که بدانید هرچه عمق و عرض بازار بیشتر و وسیع‌تر باشد مقدار نقدشوندگی یا نقدینگی هم بیشتر خواهد بود.
سرمایه گذاران نقد مدار، سرمایه گذاران اطلاعات مدار
سرمایه‌گذاران اطلاعات مدار به افرادی گفته میشود که از طریق اطلاعات و آنالیز نوسانات بازار، سرمایه‌گذاری می‌کنند یا اطلاعات رانتی دارند که از این طریق سودهای خوبی کسب می‌کنند.
سرمایه‌گذاران نقد مدار، همانطور که از نامشان پیداست فقط قصد سرمایه‌گذاری در بازارهای بورس را دارند و با این کار سرمایه خود را افزایش می‌دهند. آن‌ها اصولاً از اطلاعات خاصی استفاده نمی‌کنند.
فقط دارایی‌ها و سرمایه‌های خود را در این بازارها سرمایه‌گذاری می‌کنند و پس از مدتی با بالا رفتن قیمت سهام سود خود را کسب می‌نمایند.
طبیعی است که اگر سرمایه‌گذاران اطلاعات مدار نسبت‌شان به سرمایه‌گذاران نقد مدار بیشتر باشد، بهتر است. زیرا با این روند بازارهای مالی ریتم و نوسان بهتری پیدا خواهند کرد. این امر باعث میشود تا بازارگردانان هم راحت‌تر و با خیالی آسوده‌تر فعالیت کنند. زیرا میزان ریسک به مراتب کاهش خواهد داشت.
مهم ترین قوانین سازمان بورس برای بازارگردانان
سازمان بورس و اوراق بهادار کشور بر اساس ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی چنین قوانینی را مطرح کرده که بازارگردانان فقط اجازه‌ی خرید و فروش در یک نماد را خواهند داشت و این اجازه به آن‌ها داده نمی‌شود که همزمان در چندین نماد و شرکت‌های مختلف اقدام به بازارگردانی کنند.
طبق ماده ۱۹ در دستورالعمل بازارگردانی در بورس این قانون وضع شده است که سازمان بورس می‌تواند تا سقف ۲۰ درصد معاملات عادی بازار سرمایه، از بازارگردانان کارمزد دریافت کند.
البته این قانون دارای ویژگی‌های خاص است و در برخی از موارد از مقدار مبلغ آن کاسته میشود. اگر قصد ثبت‌نام و فعالیت حرفه‌ای در بازار بورس را دارید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از هر اقدامی مقاله‌ی بورس چیست؟ را مطالعه کنید.
سخن پایانی
با توجه به مطالبی که ذکر شد، متوجه این موضوع می‌شویم که نقش بازارگردانان تا چه حد در بازارهای مالی مهم است. آن‌ها همیشه برای خرید و فروش اوراق‌ها در دسترس هستند و نبض بازار را در دست دارند، می‌توانند در مسائلی مانند بالا و پایین شدن قیمت و میزان نقدینگی بازارها تاثیر بسزایی بگذارند.
بنابراین می‌توان گفت بازار بدون آن‌ها نقدینگی نسبتاً کمتری خواهد داشت و همچنین سایر معاملات بازار تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. به خاطر داشته باشید که شناخت نحوه‌ی عملکرد بازارگردانان، می‌تواند در تحلیل‌های بازار به شما کمک شایانی کند.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
سلام میشه مفهوم بازارگردان بورس رو شرح بدید فکر میکنم بورس ایران آینده خوبی داشته باشه پس بهتره که دربارش زیاد بدونیم
بازارگردان به نهاد یا شرکتی گفته میشود که با کسب مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی، عرضه و تقاضای متوازن اوراق بهادار و تعیین دامنه نوسان قیمت، اقدام به خریدوفروش سهام می کند و عرضه و تقاضای بازار را کنترل می‌کنند.
مدل بازارگردانی توی بازار بورس ایران هم مثل بازارهای دیگه هست و فرقی نداره
اوقات خوبی داشته باشید