معرفی ۴ روش افزایش سرمایه در بورس
در حال حاضر، معاملات بورسی از جذابیت بسیاری برای اشخاص حقیقی و حقوقی برخوردار است. اعلام خبر افزایش سرمایه و رشد سهامِ شرکتی که افراد در آن سرمایهگذاری کردهاند، موضوع مهمی است که برای اغلب سهامداران جذابیت خاص خودش را دارد.
در ادامهی این مقاله، بهطور مفصل توضیح میدهیم که افزایش سرمایه چیست و انواع مختلف آن را برایتان شرح میدهیم. برای دانستن این نکات، با ما همراه باشید.
افزایش سرمایه چیست؟
بهطور کلی، هر شرکتی برای تأمین منبع موردنیاز مالی و برنامههای توسعه و نقدینگیاش اقدام به افزایش سرمایه میکند.
درواقع میتوان اینطور گفت که تغییر در میزان سرمایهی شرکت یکی از روشهای تأمین مالی شرکتها محسوب میشود. در بعضی موارد، این راهکار برای اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکتها نیز استفاده میشود.
هر شرکتی که از نظر قانونی زیر نظرِ سازمان بورس و اوراق بهادار باشد و بخواهد افزایش سرمایه کند، باید تعدادی سهام جدید ارائه کند و آنها را به سهامدارانش بفروشد.
از این طریق، مبلغ موردنیاز افزایش سرمایهی شرکت تأمین میشود. انواع روشهای افزایش سرمایه تفاوتهایی با یکدیگر دارند که به محل تأمین این منابع بستگی دارد. در ادامهی این مقاله، انواع این روشها را بهطور مفصل بررسی میکنیم.
مراحل افزایش سرمایه
وقتی صاحبان شرکتها برای ثبتِ رسمی شرکتشان اقدام میکنند، مبلغی را بهعنوان سرمایه مشخص میکنند. این مبلغ را سهامداران تأمین کردهاند و ارتباطی به داراییهایی که شرکت در زمان فعالیتش بهدست آورده، ندارد. میزان آن نیز تغییری نمیکند. برای افزایش سرمایهی هر شرکت، مراحلی باید انجام شود که در ادامه توضیح میدهیم.
برگزاری جلسه هیئت مدیره و سهامداران
بعد از اینکه هیئتمدیره افزایش سرمایه را تأیید کرد، اطلاعات طرح در اختیار حسابرس شرکت قرار میگیرد. در صورتی که حسابرس بعد از بررسی دقیق مشکلی مشاهده نکند، همه یا بخشی از طرح را تأیید میکند.
اگر همهچیز را تأیید کند، هیئتمدیره مدارک و اسناد طرح را به سازمان بورس تحویل میدهد. بعد از این بررسی و در صورت فراهم بودن تمام شرایط، طرح قبول و مجوز صادر میشود.
بعد از دریافت مجوزها، شرکت اعلامیه صادر میکند و سهامداران و بقیهی افراد را به خرید سهام دعوت میکند.
تمام افرادی که حتی یک روز قبل سهام شرکت را خریده باشند، این افزایش سرمایه شاملشان میشود. بعد از برگزاری مجمع، میزان دقیقتر افزایش سرمایه و ارزشی که هر سهم دارد مشخص میشود و به سهامداران اعلام میشود.
روشهای افزایش سرمایه شرکت
بهطور کلی افزایش سرمایهی شرکتها به ۴ دسته تقسیم میشود:
- دستهی اول: افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی شرکت
- دستهی دوم: افزایش سرمایه از محل سود انباشتهی شرکت
- دستهی سوم: افزایش سرمایه از محل آوردهی نقدی و مطالبات حالشدهی سهامداران شرکت
- دستهی چهارم: افزایش سرمایه از طریق صرف سهام
در ادامه، هریک از این دستهبندیها را بهطور مفصل بررسی میکنیم.
۱. افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی شرکت
در افزایش سرمایه از این روش، شرکت موردنظر دارایی ثابت و مشهودش مانند زمین، ساختمان، ماشینآلات و تجهیزات شرکت، سرمایهگذاریها و موارد دیگر را ارزیابی میکند. ارزش داراییهای شرکت براساس نرخ تورم کشور ارزیابی و سپس در ترازنامۀ شرکت بهروزرسانی میشود.
پس از بهروز شدن ارزش داراییها، امکان استفاده از تسهیلات مالیِ بیشتر برای آن شرکت فراهم میشود. این امر مهم در شرکتهایی که زیاندِهاند، محرکی برای تجدیدِحیات شرکت محسوب میشود.
این موضوع، بهویژه، برای آن دسته از شرکتهایی که مادهی ۱۴۱ قانون تجارت شاملشان میشود، از اهمیت بالایی برخوردار است. طبق قانون تجارت، زمانی که زیانِ واردشده به شرکت از نیمی از سرمایهی ثبتیِ آن شرکت بیشتر باشد، آن شرکت مشمول مادهی ۱۴۱ قانون میشود.
شرکت زیاندیده برای خارج شدن از مادهی ۱۴۱، سرمایهاش را افزایش میدهد. این افزایش سرمایه باید به اندازهای باشد که میزان زیانش از نصفِ سرمایهی کلی آن شرکت کمتر باشد. به همان اندازه که سرمایهی شرکت افزایش پیدا میکند، تعداد سهام هر شخص نیز افزایش مییابد.
۲. افزایش سرمایه از محل سود انباشته
این روش یکی از بهترین و محبوبترین روشهای افزایش سرمایه بین سهامداران هر شرکت است، زیرا به آنها سهامی بهعنوان جایزه داده میشود. برطبق قانون تجارت، شرکتها موظفند که مقداری از سودِ بهدستآمدهشان در طول یک سال را ذخیره کنند.
این سود بهعنوان سودِ انباشتهی شرکت در صورتحساب مالی ثبت میشود. زمانی که این سود به رقم قابلقبولی برسد، شرکت این مبلغ را به حساب سرمایهاش انتقال میدهد و اوراق سهام منتشر میکند. درواقع، شرکت با افزایش سرمایه از طریق سودی که انباشته شده، ارزش اسمش را افزایش میدهد و منابعی که نیاز دارد را تأمین میکند.
درآمد انباشتهی شرکت دو موضوع را نشان میدهد:
- آن شرکت با سودش چه کردهاست.
- آن شرکت برای بار دوم سرمایهگذاری در پیش دارد و یا کاهش بدهی کردهاست.
بنا به دلایل بالا، افزایش سرمایه از محل سود انباشته از اهمیت بسیار بالایی برای شرکتها برخوردار است.
۳. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
وقتی شرکت به منبع جدیدی برای برنامههای توسعهاش نیاز دارد ولی میزانِ سود انباشتهاش مناسب نیست، مجبور میشود که سرمایهاش را از محلِ آوردهی نقدی سهامداران شرکت افزایش دهد.
این روش نیازمند تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی آن شرکت است. به همین دلیل، شرکت حقوحقوق استفاده کردن از آن، حضور یافتن و مشارکت در آن را در وهلهی اول به سهامداران قدیمیاش میدهد.
درواقع، شرکت اوراق بهاداری به نام حق تقدمِ سهم را در اختیار سهامداران فعلیاش قرار میدهد. سهامداران در فاصلهی زمانی مجاز برای انجام معاملهی این اوراق ـ که بهطور معمول ۲ ماه است و به آن زمان پذیرهنویسی گفته میشود ـ دو راهکار دارند.
راهکار اول این است که سهامداران مبلغ اسمیِ سهام را پرداخت کنند. در این روش، هر سهامدار در ازای سهم جدیدی که خریداری میکند، مبلغی را در بازهی زمانی ۲ ماهه به شرکت پرداخت میکند. این مبلغ در ایران معمولاً ۱۰۰۰ ریال است. با این کار بعد از طی کردن مراحل افزایش سرمایه، حق تقدم سهامدار تبدیل به سهم عادی میشود.
راهکار دوم فروش حقِ تقدم است. اگر سهامدار به هر دلیلی نخواهد از حقِ تقدمهایش استفاده کند، میتواند آن را در بازهی زمانی ۲ ماهه به سرمایهگذاران دیگری بفروشد. حق تقدم نیز مانند سهام عادی در بورس، قابل معامله است.
حق تقدم هر سهم شرکت با اضافه شدن حرف «ح» بعد از نماد آن سهم، قابلشناساییشدن است. بهعنوان مثال، حق تقدمِ شرکت ایرانخودرو با نماد «خودروح» معامله میشود.
۴. افزایش سرمایه از طریق صرف سهام
در این روش، سهام شرکت با مبلغی بالاتر از قیمت اسمی شرکت و از طریق پذیرهنویسی به فروش میرسد. شرکت نیز تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را به حساب اندوختهاش منتقل میکند و یا در ازای آن، سهام جدیدی را به سهامداران قبلیاش میدهد.
در هنگام افزایش سرمایه با این روش، بهجای انتشار سهامهای عادی با ارزش اسمی، پذیرهنویسی سهام جدید همقیمت با قیمت بازار انجام میشود. منظور از این اصطلاح، اضافهی ارزش سهام (مابهالتفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام) است. شرکت برای این موضوع سه راهکار دارد:
اول اینکه ارزش اضافه را به اندوختهاش منتقل کند. راه دوم تقسیمِ نقدی اضافهی ارزش بین سهامداران قبلی و راه سوم واگذار کردنِ سهام جدید به سهامداران قبلی است.
شرکت برای فروش نیز دو راهکار دارد: یا اینکه فروش را با حفظ حقِ تقدم و یا با سلب حقِ تقدم انجام دهد.
بهترین نوع افزایش کدام است؟
ساختار هر شرکتی با شرکت دیگر متفاوت است. ازآنجاییکه هرکدام از این شرکتها پیچیدگی و خصوصیات خاص خودشان را دارند، نمیتوان نسخهای کلی برای همۀ شرکتهای موجود در بورس درنظر گرفت. در مجموع، هر افزایش سرمایهای که باعث ورود منبع مالی جدیدی به شرکت شود، شرایط مناسبتری را برای توسعهی فعالیتهای شرکت رقم میزند. بنابراین، بهترین روش افزایشِ سرمایه از طریق آوردۀ نقدی و صرفِ سهام است.
همچنین، روشِ تجدید ارزیابی دارایی نیز شیوهای مناسب برای افزایش سرمایه است. در این روش پولی وارد شرکت نمیشود و عملیات حسابداری صرفاً برای بهبود صورتهای مالی شرکت است؛ بهویژه برای شرکتهای ورشکسته که مشمول مادهی ۱۴۱ قانون تجارت میشوند.
تأثیر افزایش سرمایه بر قیمت سهام شرکت
در روش سودِ انباشته، درصد مالکیت هر سهامدار در شرکت تغییری نمیکند؛ یعنی به همان نسبتی که سرمایهی شرکت زیاد میشود، تعداد سهامِ سهامداران آن شرکت نیز افزایش مییابد. درواقع، از نظر تئوری میزان دارایی سهامداران آن شرکت تغییری نمیکند، یعنی به همان نسبت که تعداد سهامشان بعد از این کار زیاد میشود، قیمت سهامشان نیز کاهش مییابد.
افزایش سرمایه شامل چه کسانی می شود؟
این سؤال را میتوانیم اینطور نیز بیان کنیم: «در چه صورتی وقتی شرکتی افزایش سرمایه میدهد، این افزایش سرمایه به سهامدارانش اختصاص داده میشود؟»
افزایش سرمایه به سهامدارانی تعلق میگیرد که در زمان اجرای مصوبهی مجمع عمومی فوقالعادهی آن شرکت، سهامدارش باشند و برای افزایش سرمایه در این مجمع شرکت کنند.
سهام جایزه
اگر شرکتی برای افزایش سرمایه از محل سود انباشتهاش و بدون دریافت هیچگونه هزینهای سهام جدیدی صادر و آن را به سهامدارانش ارائه کند، سهام جایزه نامیده میشود.
گواهی حق تقدم خرید سهام
هریک از سهامداران شرکت بهنسبتِ سهمی که در آن شرکت دارند، مالک آن شرکت محسوب میشوند. بعداز افزایش سرمایه از محل آوردهی نقدی، اولویت خرید سهام جدیدِ شرکت با سهامداران قبلی است. به این اولویت که برای سهامداران قدیمی در نظر گرفته میشود، حقِ تقدم خرید سهام میگویند.
درواقع، شرکت از محلِ آوردهی نقدیاش افزایش سرمایه میکند و به سهامدارانش بهنسبتِ تعداد سهامی که دارند، حقِ تقدم برای خرید سهام جدید را میدهد.
سهامداران چگونه از گواهی حق تقدم برای خرید سهام جدید استفاده می کنند؟
بعد از افزایش سرمایه، سه حالت کلی دربارۀ این گواهی وجود دارد که به آنها میپردازیم.
سهامدار شرکت گواهی را به قیمت روزِ تابلوی معاملاتی میفروشد. در صورتی که میخواهید به روش مرسوم ایران عمل کنید، تنها کافی است از قیمت سهم که روی تابلو میبینید، ۱۰۰۰ ریال کم کنید و محدودۀ قیمت را برآورد کنید. مهلت خریدوفروش اوراق نیز در یک بازۀ زمانی ۶۰ روزه است.
برای عدهای از سرمایهگذاران که انتظار دارند سهم شرکت موردنظرشان در آینده با افزایش قیمت روبهرو شود، داشتن سهم جدید در همان نماد جذاب است. این موضوع باعث میشود که سهامدار مبلغ اعلامشدهی شرکت ـ که معمولاً در بازار ایران همان ارزش اسمی یعنی ۱۰۰۰ ریال است ـ را به حساب شرکت واریز کند تا گواهی حق تقدمش به سهم تبدیل شود. مهلت واریز کردن این وجه نیز در همان بازهی زمانی ۶۰ روزه است.
ممکن است برخی از سهامداران یک شرکت، از افزایش سرمایهی آن شرکت اطلاع نداشته باشند و نتوانند در مهلت مقرر نسبت به گواهی حق تقدم اقدام کنند. در این صورت، آنها نه میتوانند آن را بفروشند و نه مبلغ گفتهشده را به حساب شرکت واریز کنند.
شرکت پس از اتمام مهلت ذکرشده، گواهیها را (که اصطلاحاً به آن حقِ تقدم استفاده نشده میگویند) نهایتاً تا ۲۰ روز بعد و با رعایت قوانین بازار بورس، به قیمت روز به عموم سرمایهگذاران عرضه میکند. شرکت نیز بعد از کسر هزینههای جانبی، وجوه حاصل از این فروش را به حساب سهامدارانی که گواهی حقِ تقدم دارند واریز میکند. منظور از هزینههای جانبی، هزینهی آگهی و هزینههایی به همین شکل است و مبلغ قابلتوجهی نیست.
چند نکته درباره افزایش سرمایه
تمام روشهای افزایش سرمایه منجر به کاهش قیمت سهام میشوند، اما ارزش دارایی اشخاصی که مالک سهام شرکتاند تغییری نمیکند. معمولاً این میزان در تعداد سهامهایشان جبران میشود. درواقع، ارزش هر سهم کم میشود، اما تعداد سهم زیادتر میشود.
برخی اوقات، شرکت ممکن است اقدام به افزایش سرمایه بهصورت ترکیبی کند. بهطور مثال، بخشی از افزایش سرمایه از راه سودهای انباشتهشده و بخشی دیگر از راه آوردههای نقدی برای سرمایهگذاران انجام شود. برای محاسبهی قیمت سهمها در این حالت، باید دو روش گفتهشده را با یکدیگر ترکیب کرد.
بازدهی سهام
بازدهی سهام به این معناست که یک سهم چه میزان سود و تغییرات قیمتی دارد. شما حتماً باید حساب پول و سرمایهتان را داشته باشید؛ اینکه میزان سرمایهگذاریتان چقدر بودهاست، چقدر هزینه کردهاید و درنهایت چقدر سود کردهاید. همچنین باید بدانید که تمام این موارد در چه بازهی زمانیای اتفاق افتاده است.
بازدهی سهام ابزاری برای محکزدن شماست، اینکه بفهمید برای سهامی که خریداری کردهاید چقدر سود کردهاید. از طرفی، متوجه میشوید که آیا سهام مناسبی خریداری کردهاید یا نه. اگر جواب منفی باشد، میتوانید به فکر سهام جایگزین باشید و از این شرکت خارج شوید.
از فرمول محاسبهی بازدهی سهام، نباید فقط برای بررسی سهامی که خریداری کردهاید استفاده کنید. اگر سهامی مدنظرتان است، باید در یک بازهی زمانی قیمت خریدوفروش و میزان سود نقدیای که به آن تعلق گرفته را محاسبه کنید. اگر عددی که بهدست آوردهاید نشاندهندۀ بازدهی مناسبی باشد، میتوانید به آن سهم وارد شوید.
اگر قرار است در بورس سرمایهگذاری کنید، بعد از گرفتن کد بورسی باید بدانید که این سرمایهگذاری چقدر برایتان سودآور بودهاست. اگر رقم پایینی بود، نشان میدهد که بخشی از سرمایهگذاریتان اشتباه بودهاست. البته در نظر داشته باشید که گاهی بازار سرمایه با رکود و افتوخیز مواجه میشود.
گاهی هم بهدست نیاوردن سود مناسب بهخاطر عملکرد نادرست ما در بورس بهوجود میآید. ممکن است سهامی که انتخاب کردهاید خوب نباشد. گاهی سهام خوب و در حال رشد را شناسایی میکنیم اما در زمان مناسبی واردش نمیشویم و یا از آن خارج میشویم. تمام این مسائل در کاهش سوددهی و حتی گاهی ضرر کردن یک نماد تأثیر میگذارند.
برطبق قانون، هر شرکتی که مشمول هرکدام از انواع مختلف افزایش سرمایه باشد، بهراحتی از این مزایا برخوردار میشود. البته افزایش سرمایه فقط برای آخر سال نیست.
ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که از کجا و با چه روشی میتوانید بهراحتی به اخبار افزایش سرمایهی شرکتها دسترسی پیدا کنید. شما میتوانید با کمک گرفتن از گزارشها و اخبار در سایت جامع کدال بهراحتی از آخرین اخبار مربوط به افزایش سرمایهی شرکتهای مختلف مطلع میشوید.
افزایشِ سرمایه برای بیشتر سرمایهگذاران جذاب است، اما برخی از آنها تمایلی ندارند در این طرح شرکت کنند که دلیل آن توقف نماد سهم است.
اگر شرکت بعد از برگزاری مجمع اطلاعات لازم را در سایت منتشر کند، نماد میتواند باز شود. برطبق قانون جدید، تا وقتی که افزایش سرمایههای بالای ۲۰۰٪ ثبت نشود، نماز باز نمیشود.
در مجمع فوقالعاده، در خصوص تغییرات سرمایهی ثبتشدهی شرکت تصمیمگیری میشود و سهامداران برای افزایش سرمایهی آن شرکت تصمیم میگیرند.
زمان باز شدن نماد معاملاتی هر شرکت بعد از مجمع فوقالعاده، به میزانِ تغییر سرمایهی شرکت بستگی دارد:
- افزایش سرمایه کمتر از ۲۰۰ درصد: نماد چندروز بعد از برگزاری مجمع شرکت مجدداً باز میشود. تغییر در تعداد سهمها نیز بعد از ثبتِ تغییر سرمایه در روزنامهی رسمی همان شرکت در پرتفوی سهامدار نمایان میشود.
- افزایش سرمایه بیشتر از ۲۰۰ درصد: نماد تا زمان ثبتِ تغییر سرمایهی شرکت قابلمشاهده نیست. بعد از آن، نماد باز میشود و تغییرات معمولاً در همان روزهای بازگشایی در پرتفوی سهامداران قابلرؤیت است.
در هردو صورت بالا، بازگشایی نماد دامنهی نوسان ندارد. درواقع، نماد در محدودهی قیمت باز میشود و برای تعیین قیمت حراج میشود.
ممکن است در افزایش سرمایه، سهامی بهعنوان جایزه به سهامداران داده شود. بعد از افزایش سرمایه، تغییرات سهام در شرکتهای سهامی عام بهصورت سهام جایزه نزد شرکت سپردهگذاریِ مرکزی میماند. این سهام زمانی که تغییرات موردنظر در روزنامهی رسمی ثبت شود، به سهام قابلمعامله تبدیل میشود.
تعدیل قیمت
تعدیل قیمت ابزاری است که با استفاده از آن فاصلهی قیمتی پوشش داده میشود. این فاصلهی قیمتی میتواند ناشی از افزایش سرمایه و توزیع سود نقدی بین سهامداران باشد. علت اصلی تغییر قیمت سهم در زمان بازگشایی، ثابت ماندن ثروت سرمایهگذاران بعد از افزایش سرمایه و سود نقدی شرکت است.
افزایش سرمایه در مجمع عمومی فوقالعاده و سود نقدی در مجمع عمومی عادی، بهصورت سالیانه بررسی میشود. هدف از این مجمع سالیانه، رسیدگی به صورتهای مالی، گزارش مدیران و بازرسان از شرکت و همچنین تصویب میزانِ سود نقدی تقسیمی بین سهامداران است. مجمع فوقالعاده، با موضوعاتی مانند تغییر دادن سرمایه، تغییر دادن اساسنامه و منحل شدن شرکت برگزار میشود.
بعد از افزایش سرمایه یا توزیع سود نقدی در زمان برگزاری هریک از مجمعها، قیمت هر سهم شرکت کاهش مییابد. درواقع، قیمت قبل از برگزاری مجمع تعدیل میشود و فاصلۀ ایجادشده بین قیمتها پوشانده میشود.
سخن پایانی
وجود تورم، شوکهای ارزی واردشده، صعودی شدن قیمتها و همچنین زیاد بودن سود بانکی، از مهمترین دلایل افزایش سرمایهی شرکتهای مختلف بهشمار میرود. بهطور کلی، تصمیم یک شرکت برای افزایش سرمایه، اقدام پسندیدهای است که در راستای تأمین منافع سهامداران آن شرکت انجام میشود.
این تصمیم باعث بهبود وضعیت شرکت، رشدِ تولید و سودآور شدن شرکت میشود. افزایش سرمایه از لحاظ ظاهری، داراییهای سهامداران را تغییر نمیدهد و تنها باعث شکستهشدن و کمشدن قیمت میشود.
افزایش سرمایه بهغیراز تأثیرات بنیادی، تأثیرات روانی هم بر قیمت تابلو دارد. با انتشار اخبار افزایش سرمایه، اقبال عمومی به سهم آن شرکت زیاد میشود و تا زمان ثبت این موضوع، شرکت موردتوجه سهامداران قرار میگیرد و بازدهی قیمت دارد.
این موضوع، فقط یک رفتار هیجانی است و تأییدی برای درست بودن رفتار سهامداران نیست. همچنین، افزایش سرمایه بهتنهایی ملاکی برای ارزندهبودن سهام یک شرکت در بورس نیست.
یکی از عواملی که باعثِ روند مثبت سهمِ خاصی میشود، اطمینانِ سهامداران نسبتبه تحقق عملیات اجرایی مدنظر شرکت است. بنابراین، سهامداران باید به تمام شرایط شرکت، منطقی که پشت افزایش سرمایه است و درصدِ آن توجه داشته باشند.
با اینکه افزایش سرمایه اتفاق خوبی در راستای پیشرفت و توسعهی شرکت است و درنهایت باعثِ افزایش قیمت سهام شرکت و سود کردن سرمایهگذار میشود، نمیتوان بهطور قطعی این رشد را تضمین کرد.
مگر اینکه موضوعی باعث افزایش عرضه و نداشتن رغبت سرمایهداران به سهام شرکت شود. این اتفاق باعث میشود که بعد از افزایش سرمایه، قیمت جدید آن سهام کاهش یابد و سهامدار ضرر کند.بهطور کلی، افزایش سرمایه رویدادی خوب و مثبت است و اغلب باعث سوددهی میشود.
برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.
سلام با این اوضاع که بورس ایران داغون شده آیا سرمایه گذاری در بورس خوب است؟
سلام وقت شما بخیر
بورس ایران کلا ریسکیتر هست ولی خب هستن کسایی که سود میگیرن از این بازار
موفق و پرسود باشید