بازار مالی چیست؟ آشنایی با انواع بازار مالی معرفی ۷ بازار برتر

بازارهای مالی یکی از بخش‌های مهم در اقتصاد هر کشور و هم‌چنین اقتصاد جهانی هستند. خرید و فروش، مهم‌ترین اتفاقی است که در یک بازار مالی رخ می‌دهد و باعث به جریان درآمدن پول می‌شود.

تقریبا تمام کشورها حداقل یک بازار مالی رسمی دارند که سهام شرکت‌های مشخصی در آن خرید و فروش می‌شود. البته موارد مختلفی از انواع بازار مالی وجود دارد که تصمیم داریم در این مطلب با آن‌ها آشنا شویم.

بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار تبادل ارزهای خارجی و بازار مشتقات از جمله مهم‌ترین بازارهای مالی در دنیا هستند و روزانه صدها میلیارد دلار پول در آن‌ها جابه‌جا می‌شود.

بازار ارزهای دیجیتال نیز یکی بازارهای مالی نوظهور در دنیاست که به سرعت در حال رشد بوده و به فناوری‌های غیرمتمرکز و بلاک چین وابسته است. با ما همراه باشید تا با انواع بازار مالی آشنا شده و کاربردها و ویژگی‌های هر کدام را بهتر درک کنید.

بازار مالی چیست؟

اولین سوالی که زمان شروع معامله‌گری باید از خود بپرسید، این است که بازار مالی چیست؟ «بازار مالی» (Financial Market) یک فضای فیزیکی یا پلتفرم مجازی است که در آن امکان خرید و فروش سهام، کالا یا سایر دارایی‌های ارزشمند فراهم شده است. ماهیتِ چیزی که بین خریدارها و فروشنده‌ها جابه‌جا می‌شود و چگونگی انجام آن، نوع بازار مالی را مشخص می‌کند.

دوره پیشنهادی

دوره جامع معامله گری به سبک ICT

دوره جامع معامله‌گری به سبک ICT، توسط تیم حسینی فایننس در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است. اخیرا سبک پرایش اکشن ICT، بخاطر سود بالا و کاربرد ساده، مورد توجه بسیاری از تریدرها قرار گرفته است.

مشاهده و شرکت در دوره

مثلاً در «بازار سهام» (Stock Market)،‌ سهامِ چند شرکت خاص به طور عمومی بین مردم خرید و فروش می‌شود و یا در «بازار تبادل ارزهای خارجی» (Foreign exchange market)، چیزی که بین خریدارها و فروشنده‌ها ردوبدل می‌شود، پول رایج کشور‌های مختلف است. در بخش‌های بعدی، به طور مفصل راجع به هر کدام از انواع بازار مالی صحبت خواهیم کرد.

بازارهای مالی نقش مهمی در تسهیل امور اقتصادی در کشورهایی که «اقتصاد سرمایه‌داری» (Capitalist Economy) دارند، ایفا کرده و منابع و نقدینگی لازم را برای کسب‌وکارها و هم‌چنین کارآفرین‌ها تأمین می‌کنند.

فعالان بازارها که بیشتر در قالب خریدارها و فروشنده‌ها شناخته می‌شوند، به راحتی می‌توانند سرمایه‌های خود را در این بازارها به گردش درآورده و روی دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.

به زبان ساده‌تر،‌ بازارهای مالی این امکان را فراهم می‌کنند تا پول از سمت سرمایه‌دارها به کسب‌و‌کارها جریان پیدا کند. به این ترتیب،‌ بعد از گذشت چند ماه یا چند سال،‌ کسب‌وکارها رونق گرفته و دارایی سرمایه‌گذارها نیز افزایش می‌یابد.

فراموش نکنیم که بازار بورس تنها یک نمونه از انواع بازار مالی بوده و خریدارها و فروشنده‌ها می‌توانند در تمام بازارهای مالی مثل اوراق قرضه،‌ ارز رایج کشورها،‌ مشتقات و غیره فعالیت کنند.

بازارهای مالی وابستگی زیادی به شفافیت اطلاعات دارند. منظور از این اطلاعات،‌ گزارش‌های فروش،‌ وام‌ها،‌ بدهی‌ها، سودها،‌ قیمت‌های لحظه‌ای و… است که در پلتفرم‌های مختلف اطلاع‌رسانی شده و تحلیل‌گرها و معامله‌گر‌ها بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند. هم‌چنین باید توجه داشته باشیم که:

به علت وجود گردش مالی و حجم بالای سرمایه‌ها در چنین بازارهایی، هر کشور قوانین مشخص و نسبتاً سخت‌گیرانه‌ای در مورد بازاراهای مالی وضع کرده است.

سازمان‌های اجراکننده‌ی این پلتفرم‌ها موظف به ارائه‌ی گزارش‌های دوره‌ای منظم و رعایت استانداردهای تعریف‌شده هستند. در صورت مشاهده‌ی هرگونه تخطی از قوانین توسط شرکت‌ها، سرمایه‌گذارها، بروکرها،‌ بانک‌ها، موسسات مالی و غیره، جریمه‌ها و محدودیت‌های سنگینی اعمال می‌شود.

برای آموزش بورس و بازارهای مالی به دوره آموزش بورس و سرمایه گذاری مراجعه کنید.

انواع بازار مالی

همان‌طور که بیان شد، انواع مختلفی از بازار مالی وجود دارد که برخی کوچک و محدود به یک کشور و برخی نیز در سطح بین‌المللی با گردش مالی ترلیون‌ها دلار هستند. در ادامه با مهم‌ترین انواع بازار مالی آشنا می‌شویم.

بازار سهام (Stock Market)

بازار سهام یا همان بورس سهام از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین انواع بازار مالی در دنیاست. در این نوع بازار، سهام شرکت‌های مشخصی توسط سرمایه‌گذارهای مختلف به صورت عمومی خرید و فروش می‌شود.

هدف از فروش سهام یک شرکت، افزایش میزان سرمایه و نقدینگی شرکت‌ها به منظور توسعه‌ی کسب‌وکارشان است. زمانی که سهام یک شرکت، اولین بار برای فروش در بازار سهام ارائه می‌شود، یک «عرضه اولیه سهام» یا (IPO) برگزار شده و سرمایه‌گذارهایی که به فعالیت آن شرکت اعتقاد داشته باشند،‌ این سهام را خریداری می‌کنند.

با فعالیت شرکت و ارائه‌ی خدمات یا کالاها و توسعه‌ی آن کسب‌وکار، به مرور ارزش سهام آن شرکت افزایش یافته و سرمایه‌گذارها از این راه به سود می‌رسند.

 به طور کلی، خریدن سهام کاری ساده ولی تشخیص سهام مورد نظر از بین صد‌ها شرکت و هم‌چنین زمان مناسب خرید، کار نسبتاً دشواری است.

به همین دلیل فعالیت در بازارهای مالی به آموزش و مهارت و کسب تجربه نیاز دارد؛ در غیراینصورت ممکن است ضررهای مالی جبران‌ناپذیری به افراد وارد کند.

خرید و فروش سهام در پلتفرم‌های مخصوصی انجام می‌شود. معامله‌گرها، هم می‌توانند به صورت حضوری در سازمان بورس و هم به صورت غیرحضوری با استفاده از پلتفرم‌های واسطه به نام «کارگزار» (Broker) در بازار سهام فعالیت کنند.

کارگزار زیرساختی فراهم می‌کند تا خریدارها و فروشنده‌ها به اطلاعات لیست شرکت‌ها،‌ قیمت لحظه‌ای سهام،‌ شرکت در عرضه اولیه سهام و غیره به راحتی دسترسی داشته و معاملات خود را انجام دهند. کارگزار در ازای انجام هر معامله، درصدی از حجم معامله را به عنوان کارمزد دریافت می‌کند.

بازار سهام نیویورک (New York Stock Exchange = NYSE)، بازار سهام شیکاگو (Chicago Stock Exchange = CHX)، بازار نزدک (Nasdaq) و بازار IRAs چند نمونه از بزرگترین بازارهای مالی جهان در کشور آمریکا هستند. بازار بورس اوراق بهادار تهران بزرگترین بازار سهام در کشور عزیزمان ایران است که حدود ۴۵ سال قدمت دارد.

بازار اوراق قرضه (Bond Market)

«اوراق قرضه» نوعی از اوراق بهادار هستند که توسط سرمایه‌دارها به صورت وام با مدت و درصد سود مشخص، در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. به بیان دیگر، اوراق قرضه را می‌توان نوعی توافق بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده در نظر گرفت که تمام شرایط وام در آن قید شده ‌است.

این نوع اوراق بهادار بیشتر توسط کمپانی‌های بزرگ صادر می‌شود؛ اما شهرداری‌ها، ایالت‌ها و برخی سازمان‌های مستقل حکومتی نیز می‌توانند اوراق قرضه صادر کرده و به فروش برسانند.

هدف از فروش اوراق قرضه، تأمین سرمایه‌ی لازم پروژه‌ها و عملیات مختلف است. بازار اوراق قرضه این دارایی‌ها را در قالبی شبیه اسکناس ایجاد کرده و به خریدارها ارائه می‌کند. از آنجایی که خریدارهای اوراق قرضه به نوعی وام‌گیرنده و بدهکار می‌شود، به این بازار،‌ اسامی Debt Market، Credit Market یاFixed-income Market هم گفته می‌شود.

بازار مشتقات (Derivative Market)

منظور از مشتقات یا دارایی‌های مشتق‌شده، یک قرارداد بین دو یا چند معامله‌گر روی ارزش یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌های توافق‌شده مثل سهام، کالا یا … است.

در بازار مشتقات، دارایی‌های واقعی خرید و فروش نمی‌شوند؛ در حقیقت چیزی که توسط معامله‌گرها خرید و فروش می‌شود،‌ از ارزش یک دارایی دیگر مثل کالا،‌ سهام، شاخص، یا ارزدیجیتالی مثل بیت کوین مشتق شده و قیمت آن را دنبال می‌کند. پس یک دارایی مشتق‌شده به تنهایی فاقد ارزش ذاتی است و قیمت آن به ارزش یک دارایی دیگر لینک شده و مرتبط است.

مزیت بازار مشتقات نسبت به بازاری مثل سهام این است که امکان شرکت در قراردادهای پیشرفته‌تری مثل «اختیار معامله» (Options Contracts) و «معاملات آتی» (Futures Contracts) و غیره در این بازار فراهم است.

با استفاده از این امکانات می‌توان روی هر چیزی مثل سهام،‌ اوراق قرضه،‌کالا، ارز رایج کشورها،‌ نرخ بهره، شاخص بازار و غیره به صورت دوطرفه معامله کرد.‌ یعنی هم از صعود و هم از نزول قیمت می‌توان به سود رسید. بازار معاملات آپشن شیکاگو (CBOE) یکی از معروف‌ترین بازار مشتقات در آمریکا است.

بازار فارکس (Foreign exchange)

«بازار فارکس» یا Foreign Exchange که با عبارت کوتاه‌شده‌ی خود نیز معروف شده است به بازاری اشاره دارد که در آن ارز رایج کشورها مثل دلار، یورو،‌ پوند، ین،‌ کرون، فرانک و غیره با هم مبادله می‌شوند. بزرگترین بازار مالی جهان هم همین بازار فارکس است. می‌توان گفت بهترین بازار مالی برای ترید نیز همین بازار است.

بازار فارکس یک بازار غیرمتمرکز محسوب می‌شود و از مجموعه‌ای از سیستم‌های کامپیوتری و بروکرها در سراسر جهان تشکیل شده است. از مهم‌ترین فعالان بازار بازار تبادل ارزهای خارجی می‌توان بانک‌ها، کمپانی‌های تبلیغاتی،‌ بانک‌های مرکزی، شرکت‌های مدیریت سرمایه و صندوق‌های پوشش ریسک را نام برد.

هم‌چنین بروکرها (همان کارگزارها) و سایر سرمایه‌گذارها و حتی مردم معمولی نیز می‌توانند در بازار تبادل ارزهای خارجی فعالیت کنند و به مبادله‌ی ارز کشورهای مختلف بپردازند.

برای مردم ایران، مثل همیشه محدودیت‌هایی در حضور و فعالیت‌های مالی بین‌المللی وجود داشته و دارد؛ هرچند دشوار، ولی ما هم می‌توانیم با استفاده از برخی واسطه‌ها و بروکرهای خارجی در بازار تبادل ارزهای خارجی فعالیت کنیم. کلیه‌ دارایی‌هایی که از این طریق خرید و فروش می‌شوند در دسته‌ی CFD‌ها قرار می‌گیرند. یعنی دارایی خریداری شده ماهیت واقعی ندارد و بروکر از این راه، امکان معامله‌ی این دارایی‌ها را با ارزش لحظه‌ای واقعی برای ما فراهم می‌کند.

بازار کالاها (Commodities Market)

«بازار کالاها» یا Commodities Market یکی دیگر از انواع بازار مالی بوده و همان‌طور که از نامش پیداست، محلی برای خرید و فروش دارایی‌ها و کالاهای فیزیکی است.

این دارایی‌ها در شاخه‌های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی (مثل گندم، ذرت، سویا و … و حتی حیوانات اهلی مثل گاو و گوسفند)، انرژی و سوخت‌های فسیلی (مثل نفت، گاز، اعتبارات نفتی و …)، فلزات گرانبها (مثل طلا، نقره، پلاتینیوم و …) و کالاهای سافت (مثل قهوه، پنبه، شکر و …) خرید و فروش می‌شوند.

به این بازارها، «Spot Market» (بازار اسپات) هم گفته می‌شود؛ زیرا معامله‌گرها در ازای پرداخت پول، صاحب کالاهای واقعی می‌شوند. (کلمه‌ی Spot‌ که در بیشتر پلتفرم‌های ترید به چشم می‌خورد از همین مفهوم استفاده کرده و به معنای تصاحب واقعی دارایی مورد معامله است).

لازم به ذکر است بیشتر حجم معاملات مربوط به بازار کالاها عملاً در بازار مشتقات صورت می‌گیرد. زیرا معامله در بازار مشتقات آسان‌تر بوده و معامله‌گرها مسئولیت‌های کمتری خواهند داشت.

مثلاً وقتی یک نفر، چند بشکه نفت در بازار کالا خریداری می‌کند، مالک واقعیِ آن‌هاست و باید به فکر هزینه‌های محل نگهداری و حمل و نقل آن باشد. اما چنین مسائلی در بازار مشتقات وجود ندارد و بدون نگرانی می‌توان نفت و سایر کالاها را به قیمت روز خرید و فروش کرد.

بورس کالای شیکاگو (Chicago Mercantile Exchange = CME) و بازار اینترکنتیننتال (Intercontinental Exchange = ICE) از معروف‌ترین بازارهای کالا در کشور آمریکا هستند.

بازار OTC

«بازارهای OTC» که کوتاه‌شده‌ی عبارت Over The Counter Markets است شکلی از انواع بازار مالی غیرمتمرکز هستند، به این معنی که مبادلات در یک محل فیزیکی مشخص انجام نمی‌گیرد؛ بلکه به صورت الکترونیکی بوده و بدون دخالت بروکر، بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود.

بیشتر معاملات مربوط به سهام، در بازار سهام انجام می‌شوند؛ اما برخی سهام خاص (در بیشتر اوقات سهام کوچک‌تر و یا سهام پرریسک که شرایط لیست شدن در بازار اصلی سهام را ندارد) در این بازار معامله می‌شوند.

از طرفی، برخی بازارهای مشتقات نیز فقط به صورت OTC بوده و به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که بازار OTC نیز یکی از بخش‌های حیاتی انواع بازار مالی را تشکیل داده است.

بازار رمزارزها (Cryptocurreny Market)

دنیای تکنولوژی در یک دهه‌ی گذشته شاهد تولد و رشد قابل توجه فناوری غیرمتمرکزِ «دفترکل توزیع‌شده» (DLT) و نمونه‌ی پرکاربرد آن یعنی «بلاک چین» (Blockchain) بوده است.

این تکنولوژی بستر پیاده‌سازی پروژه‌های «کریپتوکارنسی» (Cryptocurrency) یا ارزهای رمزنگاری شده یا در اصطلاح، ارزهای دیجیتال است که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان «بیت کوین» (Bitcoin) و «اتریوم» (Ethereum) را نام برد.

امروز بیش از ده هزار پروژه‌ی مختلف در این حوزه وجود دارد و کوین یا همان دارایی دیجیتال مربوط به هر پروژه، در صرافی‌های مختلف خرید و فروش شده که بازار رمزارزها را تشکیل می‌دهند.

«صرافی ارز دیجیتال» (Crypto Exchange) به عنوان یک واسطه، پلتفرمی برای معامله‌گرها ایجاد می‌کند تا به راحتی بتوانند انواع رمزارزها را به هم و یا به «پول فیات» (Fiat Currency) یا همان پول رایج کشورها تبدیل کنند.

ارزهای دیجیتال ماهیت فیزیکی ندارند و فقط در کیف پول‌های دیجیتال روی بلاک چین ذخیره می‌شود. از طرفی بیشتر مبادلات این حوزه در صرافی‌های متمرکز صورت می‌گیرد. یعنی صرافی‌ها، سرمایه‌ی کاربرها را کیف پول مخصوص خود نگهداری می‌کنند که به شدت در خطر حمله‌ی هکرها قرار دارد.

نوع دیگری از صرافی‌ها با عنوان «صرافی غیرمتمرکز» «DEX» وجود دارد که در آن‌ها امکان مبادله‌ی «همتا به همتا» (P2P) و بدون دخالت سیستم مرکزی مهیا شده است.

این صرافی‌ها با استفاده از ابزاری به نام «بازارساز خودکار» (AMM) قادرند به کمک مفهوم «استخرهای نقدینگی»، فضایی برای معامله‌ی بی‌واسطه‌ی رمزارزهای مختلف ایجاد کنند. هم‌چنین انواع قراردادهای اختیار معامله و فیوچرز نیز در صرافی‌های بزرگ ارز دیجیتال ارائه می‌شود.

ماجرای سقوط بازارهای مالی در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸

در سال ۲۰۰۸ و اوایل ۲۰۰۹ بحران مالی بزرگی در دنیا رخ داد که به «Global Financial Crisis» معروف است. مجموعه عوامل مختلفی باعث وقوع این اتفاق شد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، موضوع «سهام با پشتوانه‌ی رهن» (Mortgage-Backed Security = MBS) بود. MBS در حقیقت یک نوع سرمایه‌گذاری مثل اوراق قرضه است که به سرمایه‌گذارها سودهای دوره‌ای پرداخت می‌کند.

در این روش،‌ بانک به عنوان واسطه، پول را از سرمایه‌گذار گرفته و به صورت وام به خریداران خانه پرداخت می‌کند. MBS‌ نوعی بازار OTC‌ را تشکیل می‌دهد و یک جریان پولی از مبلغ بازپرداخت وام به سرمایه‌گذارها ایجاد می‌کند.

به اعتقاد برخی از کارشناس‌ها، ریشه‌های این بحران اقتصادی به سال ۱۹۷۰ برمی‌گردد. زیرا بانک‌ها از آن زمان مجبور شدند برای حمایت از اقشار کم‌درآمد، بخشی از اعتبار خود را در قالب «وام‌های فرعی» (Subprime Mortgages) به آن‌ها اختصاص دهند.

مقدار اعتبار درنظرگرفته شده برای وام‌های فرعی به مرور افزایش یافت. از طرفی در سال ۲۰۰۰ فدرال رزرو (یا همان بانک مرکزی آمریکا) برای جلوگیری از رکود اقتصادی تصمیم به کاهش نرخ بهره بانکی گرفت.

مجموعه‌ی این عوامل باعث شد سرمایه‌ی بانک‌ها کم شود و به تبع آن، اعتبار لازم برای وام‌های فرعی نیز کاهش شدیدی پیدا کند و در طرف مقابل با افزایش قیمت مسکن،‌ حباب بزرگی در حوزه‌ی املاک به وجود آمد.

این روند چندین سال ادامه داشت و به خاطر افزایش شدید قیمت مسکن، تقاضا برای چنین وام‌هایی بیشتر و بیشتر می‌شد تا اینکه این حباب ترکید و ناگهان سرمایه‌گذارها و وام‌گیرنده‌ها متوجه شدند مقدار پولی که در ازای وام باید پرداخت کنند، بسیار بیشتر از ارزش ملک مورد نظر است.

با کاهش قیمت ملک، عده‌ی بیشتری وام‌ها را لغو کردند و هر لحظه اعتبار بانک‌ها کاهش بیشتری پیدا کرد و پدیده‌ای به نام «خروج نقدینگی» در بانک‌ها رخ داد.

دو بانک بزرگ Lehman Brothers و Bear Stearns در اثر این بحران به طور کامل ورشکست شده و حدود ۴۵۰ بانک در طول ۵ سال آینده به ورشکستگی رسیدند. برخی از بانک‌های مهم نیز توانستند با دریافت بسته‌ی حمایتی دولت، از این مخمصه جان سالم به در ببرند.

سخن پایانی

بازارهای مالی نقش مهمی در اقتصاد جهان و تک تک کشورها داشته و فضایی برای به جریان درآمدن سرمایه‌های مردم هستند.

در این مقاله تلاش کردیم انواع بازار مالی را معرفی و مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها را بررسی کنیم. معامله در بازارهای مالی بیشتر در پلتفرم‌هایی که از طرف کارگزاری‌ها ارائه می‌شود، صورت می‌گیرد.

بیشترین حجم معاملات مربوط بازار تبادل ارزهای خارجی و خرید و فروش ارز رایج کشورها است. بازار سهام معروف‌ترین بازار مالی بوده و محلی است برای خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف.

هدف از فروش عمومی سهام یک شرکت، تأمین سرمایه‌ی لازم برای توسعه و پیشبرد اهداف آن شرکت بوده و معامله‌گرها تلاش می‌کنند سهام شرکت‌هایی را بخرند که احتمال رشد آن‌ها بیشتر بوده و در نتیجه قیمت سهام آن‌ها در آینده بالاتر برود تا به سود بیشتری برسند.

از دیگر بازارهای مالی می‌توان به بازار کالاها، بازار اوراق قرضه، بازار OTC و بازار ارز دیجیتال اشاره کرد. بازار ارز دیجیتال بین این موارد، تنها یک دهه قدمت دارد و به شدت در حال رشد است. بیشتر پروژه‌های این بازار از نوع غیرمتمرکز  و مبتنی به فناوری بلاک چین هستند.

ارتباط مستقیم با کارشناسان حسینی فایننس شما هم به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و کسب سود از اون‌ها فکر می‌کنید اما نمی‌دونید چطور باید شروع کنید؟

برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان از کارشناسان ما، اطلاعات خواسته شده رو تکمیل فرمایید.

حالت دوم

نام و نام‌خانوادگی خود را وارد نمایید(ضروری)

شماره همراه خود را وارد نمایید(ضروری)

(ضروری)

انتخاب نماییدآموزش بازار ارزهای دیجیتالآموزش بازار فارکسآموزش بازار بورسسبد سرمایه گذاریصرافی